BERIX J.W. (Kapelaan Berixstraat, Meers)
Adres: Kapelaan Berixstraat, 6171 GK Meers (Stein), ook wel genoemd De Drie Bumkens
Bronzen beeld, voetstuk van gemetselde lichte en zwarte baksteen
Niet gesigneerd en niet gedateerd (onthuld 1956)
Afmetingen: Beeld: hoogte 85cm, breedte 50cm en diepte 30cm; Voetstuk: hoogte 115cm, breedte 60cm en diepte 42cm
Het monument voor kapelaan J.W. Berix in Meers (gemeente Stein) is opgericht ter nagedachtenis aan de kapelaan die actief was in het verzet. Ook worden met het gedenkteken dertien inwoners van de gemeente Stein herdacht die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.
Jan Willem Berix werd na zijn priesterstudie in Roermond en Rolduc kapelaan van de Pancratiusparochie te Heerlen. In de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich aan bij het verzet. Zijn verzetsnaam was Giel. Hij werd districtleider van de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers. In maart 1944 werden door verraad in Weert zeven kopstukken uit de onderduikershulp gearresteerd. Berix was een van hen. Hij werd op transport gesteld naar Vught, waar hij aan een zwaar verhoor werd onderworpen door de SD'er Schut. Schut mishandelde hem zo afschuwelijk, dat zijn baas Nitsch (zelf ook berucht in dat opzicht) hem vermaande. Maar de kapelaan bleef zwijgen. De medegevangenen maakten zich ernstig zorgen over de kapelaan, vanwege zijn toch al zwakke gezondheid. In zijn cel hield Berix vanaf een stoeltje dat eerst nog op een tafel was gezet, via de luchtkoker die als een klankkast door het gebouw liep, korte preken. Dit deed hij elke dag; hoe slecht hij er na een verhoor ook aan toe was.
Op 6 september 1944 werd kapelaan Berix met nog tachtig tot honderd gevangenen in een veewagen geduwd met bestemming Oranienburg. Daar werd hij in de Heinkel vliegtuigfabriek tewerkgesteld. Met zijn lotgenoten bad hij voor een spoedige thuisreis. Net als vele anderen raakte Berix besmet met dysenterie. Hij werd naar de ziekenbarak gebracht en herstelde in eerste instantie. Maar hij keerde gebroken terug in het kamp. Half oktober 1944 werd hij van de anderen afgezonderd en via Sachsenhausen naar Bergen-Belsen vervoerd. Berix kwam terecht in barakken die vuil en verwaarloosd waren en vol ongedierte zaten. Na enkele dagen stierf kapelaan Berix (naar men aanneemt) op 13 maart 1945.
Het monument is onthuld op 2 september 1956 door burgemeester Corten. De oprichting was een initiatief van Oud-Stoottroepers. Het borstbeeld is bekostigd door de gemeente Stein. De grond waarop het monument staat is beschikbaar gesteld door Rijkswaterstaat.
Het beeld is gemaakt door metaalgieterij Sillen & Co te Swalmen; de uitvoering was in handen van aannemersbedrijf Schutgens Berix te Geleen en transportbedrijf Paulussen Waubach te Geleen. Het wordt onderhouden door het Oranje Comité van de Gemeente en geadopteerd door de scholengemeenschap Groenewald. Jaarlijks vindt er op 4 mei de Dodenherdenking plaats.
Het beeld voor de kapelaan is geplaatst op een ietwat taps toelopend voetstuk van gemetselde lichte en zwarte baksteen waarop een plaat ligt.
Op de plaat die onder het beeld ligt, staat op elke zijde een tekst:
aan de voorzijde "J.W. BERIX KAPELAAN",
aan de rechterzijde "TE HEERLEN 1933 1945",
aan de achterzijde " †BELSEN,D,1945" en
aan de linkerzijde "* MEERS 12-4-1907".
Op de voorkant van het voetstuk is een plaquette ingemetseld met de tekst:
"NIEMAND HEEFT
GROTER LIEFDE
DAN HY DIE ZYN
LEVEN GEEFT
VOOR ZYN
VRIENDEN
JOAN.15-13".
"NIEMAND HEEFT
GROTER LIEFDE
DAN HY DIE ZYN
LEVEN GEEFT
VOOR ZYN
VRIENDEN
JOAN.15-13".
Voor het beeld ligt een zwart granieten plaquette. Op de plaquette staat bovenaan de tekst "IN PIAM MEMORIAM" [1] en zijn de namen van twintig oorlogsslachtoffers uit Stein aangebracht. Dit betreft vijf "burgerslachtoffers 1940-1945", zes "militaire slachtoffers 1940-1945" en
negen slachtoffers uit "Indonesië" (waarvan een tweetal na 1945). De gedenkplaat is in 1967 vernieuwd. [2]
negen slachtoffers uit "Indonesië" (waarvan een tweetal na 1945). De gedenkplaat is in 1967 vernieuwd. [2]
[1] "in vrome herinnering"
[2] www.4en5mei.nl, april 2008; Kleine monumenten, een inventaris van de christelijke, culturelen en kunsthistorische monumenten in de gemeente Stein, Stein 2006