OLV Maria Koningin (Panoramaweg, Gulpen)
Adres: Gulperberg, Panoramaweg (zonder nummer), 6271 NL Gulpen
Wit cement
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1935]
Afmetingen: hoogte 3m
De ten zuidoosten van het dorp Gulpen gelegen Gulperberg werd in 1834 bij het katholieke missiewerk betrokken. Aan het slot van een door de redemptoristen georganiseerde volksmissie in Wittem werd daar op 8 januari 1834 een missiekruis geplaatst. De parochianen van Gulpen eisten vervolgens voor de dekenaatskerk ook een kruis, zodat op 9 januari een tweede missiekruis (vier meter hoog) op de Gulperberg werd geplaatst, tegenover de parochiekerk. Het kruis werd in of omstreeks 1976, vanwege de verkoop van een perceel grond, iets verplaatst en van een nieuw corpus voorzien. Het kruis staat op zo'n 200 meter van het Mariamonument, in een klein plantsoentje in de bocht van de Panoramaweg voor een restaurant.
Een eeuw later waren redemptoristen opnieuw partij in de plannen om de "berg" nog nadrukkelijker bij het godsdienstig leven in het dekenaat Gulpen en het bisdom Roermond te betrekken. Bisschop G. Lemmens van Roermond vroeg de redemptorist Janssen uit Wittem plannen te ontwikkelen voor een groots Mariamonument. Op 16 maart 1935 werd de Stichting Maria-monument opgericht, waarin onder meer pastoor-deken H. Frens, de burgemeesters W. Prick van Gulpen en H.J. Rhoen van Vaals, rector B. Lijdsman van het redemptoristenklooster te Wittem en R. graaf de Marchant et d'Ansembourg uit Gulpen zitting hadden.
Van de gemeente werd in februari 1935 een strook grond (700 m²) voor de symbolische som van één gulden overgenomen door het dekenaat Gulpen.
Een eeuw later waren redemptoristen opnieuw partij in de plannen om de "berg" nog nadrukkelijker bij het godsdienstig leven in het dekenaat Gulpen en het bisdom Roermond te betrekken. Bisschop G. Lemmens van Roermond vroeg de redemptorist Janssen uit Wittem plannen te ontwikkelen voor een groots Mariamonument. Op 16 maart 1935 werd de Stichting Maria-monument opgericht, waarin onder meer pastoor-deken H. Frens, de burgemeesters W. Prick van Gulpen en H.J. Rhoen van Vaals, rector B. Lijdsman van het redemptoristenklooster te Wittem en R. graaf de Marchant et d'Ansembourg uit Gulpen zitting hadden.
Van de gemeente werd in februari 1935 een strook grond (700 m²) voor de symbolische som van één gulden overgenomen door het dekenaat Gulpen.
Het ontwerp [1]
Piet Gerrits (1878-1957), beeldhouwer en schilder, werd benaderd om het Mariamonument te ontwerpen. Op 24 november 1934 stuurt hij en begroting naar Deken Erens. Op 2 januari 1935 schrijft hij opnieuw een brief aan de Deken, alsmede een brief aan Pater Janssen uit Wittem, die belast is met de ontwikkeling van het monument. Uit deze correspondentie blijkt dat er nog geen overstemming is over de ontwerpen.
Er volgt een briefwisseling tussen het Comité Mariabeeld en de ontwerper. Uiteindelijk wordt op 8 maart een keuze gemaakt en op 15 maart wordt het contract getekend. Nog niet alles is in het contract vastgelegd maar het op 20 mei klaar zijn. Het Mariabeeld, gebeeldhouwd uit witte beton, moet op een betonnen voetstuk geplaatst worden. Gerrits is verantwoordelijk voor alle tekeningen, berekeningen, de volledige uitvoering incl. arbeidsloon, materiaal en alle transport en nivelleringswerk op de berg. Als het op die datum niet klaar is, krijgt hij niets betaald door de stichting.
De maten voor beeld en fundering zijn niet ingevuld en het contract is niet ondertekend. Gerrits ging hier dus blijkbaar niet mee akkoord, maar de uitvoerende firma blijkbaar wel. Er blijft voordurend contact tussen de beeldhouwer en het Comité.
De firma Joh Comuth-Nooteboom, steenhouwerij en marmerwerken uit Venlo, werd gecontracteerd om voor fl. 5.600 (ruim € 2.500) het volledige monument volgens bijgevoegde specificaties te leveren. Aannemer Lemmens uit Gulpen werkte mee aan het monument, hij goot het beton voor de sokkel.
Charles Vos zou het Mariamonument maken. [2]
Op 22 maart ging de eerste spade de grond in.
Het hele project werd op tijd opgeleverd.
Het werd op 30 mei 1935 in aanwezigheid van duizenden belangstellenden door bisschop Lemmens zelf ingewijd. Rondom het monument is vervolgens een park aangelegd (ø ca. 20 m), met voor het monument een wit-blauw hekwerk waarop letter "M" (van Maria) en blauwe sterren zijn bevestigd en een betonnen offerblok met de tekst "Offer ter ere van Maria". Daar staan ook drie vlaggenstokken, een zitbank en verlichting. Voor de bezoekers is een parkeerplaats aangelegd. Doordat enige decennia geleden op de Gulperberg meer struiken en bomen zijn geplant, is vanuit het dal het zicht op het monument sterk verminderd.
Het Mariabeeld is vervaardigd uit wit cement/beton en is drie meter hoog. Direct onder het beeld is de tekst "Alle geslachten zullen mij zalig prijzen" aangebracht. Op het deels vierkant en deels achthoekige voetstuk zijn vier afbeeldingen van Maria's deel aan het heil van de mensheid in gekleurd Venetiaans mozaïek aangebracht. Ze stellen voor: moeder en kind; Maria "Orante"; O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen, met gevouwen handen; Maria die Christus omarmt terwijl hij haar zijn wonden toont. Bij de eerste drie voorstellingen zijn respectievelijk de volgende teksten aangebracht:
VOORZIJDE:
"Zie daar uw Moeder"
Epen Gulpen
Oud-Valkenburg Dei Para sublege Christo de Votus
Vijlen Wittem
Moeder
RECHTERZIJDE:
"Bid voor ons zondaars"
Noorbeek Mheer
Civitas Galopiae de Canatustotus Vaals
Sibbe-IJzeren Reymerstok
Middelares
ACHTERZIJDE:
"Tegenstandster van satan"
Mechelen Margraten
Slenaken Schulder
Lemiers Banholt
Maagd
LINKERZIJDE:
"Bid voor ons zondaars"
Holset Eijs
Schin op Geul Ransdaal
Wijlre Wahl en Nijwiller
Medeverlosseres
Geheel onderaan de sokkel staan rondom de teksten "Moeder", "Middelares", "Maagd" en "Medeverlosseres". Op de vier hoeken zijn vier bloempotten geplaatst met op elk de tekst "Ave Maria. Verder zijn nog de toewijdingstekst: "Deiparae sub lege Christo devotus - Civitas Galopice decanatus totus".
Het monument wordt als een symbool voor de rol van Maria in het verlossingswerk beschouwd, als synthese van de genoemde vier titels. Sinds haar opneming ten hemel ziet men Maria als 'koningin van hemel en aarde': 'Zoo staat Zij, hoog op het voetstuk, als de Koningin boven op den hoogen Gulperberg, zegenend en heerschend haar handen uitstrekkend over Gulpen en het heele Dekenaat', aldus ontwerper Gerrits. [3]
Het monument wordt als een symbool voor de rol van Maria in het verlossingswerk beschouwd, als synthese van de genoemde vier titels. Sinds haar opneming ten hemel ziet men Maria als 'koningin van hemel en aarde': 'Zoo staat Zij, hoog op het voetstuk, als de Koningin boven op den hoogen Gulperberg, zegenend en heerschend haar handen uitstrekkend over Gulpen en het heele Dekenaat', aldus ontwerper Gerrits. [3]
Op zondag 20 juni 2010 werd het beeld door bisschop Frans Wiertz opnieuw toegewijd aan het dekenaat Gulpen-Gronsveld. Met de harmonie voorop trok een kleine processie de Gulpenerberg op. Tijdens de plechtigheid zong het kerkkoor Sint-Gregorius onder meer een oud Marialied dat vijfenzeventig jaar geleden speciaal voor de onthulling van het veeld werd gecomponeerd. [4]
(herkomst foto onbekend)
uit: Jubileumboek, Mariamonument Gulpen 1935-2010
[1] Meijs Fons en Jo Somers, Maria monument Gulpen 1935-2010 Jubileumboek, Gulpen 2010 blz.20-39
[2] Meijs Fons en Jo Somers, Maria monument Gulpen 1935-2010 Jubileumboek, Gulpen 2010. Op blz. 35 staat vermeld dat Vos het beeld maakte naar een ontwerp van Gerrits. Gezien de tekeningen en het niet volledig ingevulde contract lijkt dit onwaarschijnlijk. Ik ga er dan ook van uit dat Vos ook het ontwerp heeft gemaakt.
[3] www.meertens.knaw.nl/bedevaart , 2008
[4] De Limburger, 21 juni 2010, Limburgs Dagblad 4 juni 1935