(VOORMALIG) DAMIANENKLOOSTER (Simpelveld)
Adres: Pater Damiaanstraat 36-38, 6369 SV Simpelveld
Houtplastieken op het hoofdaltaar en in de beide zijkapellen [1]
In 1893 vestigden zich de Paters van de Heilige Harten in Simpelveld. Gedwongen door de “Kultuurkampf” in Duitsland hadden zij hun vaderland verlaten en zich gevestigd in België. Vanuit België kwamen zij zich vestigen in Simpelveld.
Van 1893 tot 1897 woonden de Paters in het pand Meens.
In 1896 kochten zij van landbouwer Dremmen de boerderij “Op de Plaar” en na overeenstemming gevonden te hebben met de eigenaren van omliggende landerijen werd gestart met de bouw van een klooster naast de boerderij.
In 1897 kwam het eerste deel van het klooster (architect Van Hoof uit Tilburg) gereed. Het klooster werd vernoemd naar Damiaan de Veuster, nl. het Damianeum.
In 1903 was het tweede deel van het kloostergebouw gereed. In 1907 volgde het derde deel en in 1913 werd de kloosterkerk aan het gebouw toegevoegd. Op grootse wijze werd in dat jaar ook de inwijding van klooster en kerk gevierd.
Het klooster heeft vele functies gehad: kleinsemenarie, kloosterdrukkerij, toevluchtoord in de Tweede Wereldoorlog, gezellenhuis voor de Staatsmijnen.
Aan her einde van de jaren vijftig onderging de kloosterkapel een ware metamorfose. Het ruimtelijke effect dat de kapel toen onderging was te danken aan broeder Eberhart, die de wanden van de kapel in lichte kleuren liet schilderen. Tijdens de oorlog als was de kapel verrijkt met waardevolle kunstvoorwerpen, zoals de houtplastieken van Charles Vos op het hoofdaltaar en in de beide zijkapellen. En verder de prachtige kruisweg in opaline van kunstschilder Frans Giesenbrock uit Vaals. De nieuwe ramen achter het hoofdaltaar, in warme kleuren uitgevoerd, waren eveneens van Giesenbrock. [2]
In 1991 verlieten de Paters het klooster. Het werd ingericht als verblijfsaccommodatie met kantoren, restaurant, feest- en trainingszaal. In 2014 ging het bedrijf failliet en werd de inventaris geveild.
foto: uit Oad Zumpelveld
De werken van Charles Vos hebben een relatie met de congregatie van de Heilige Harten van Jezus en Maria.
Margaretha-Maria Alacoque (1647-1690) leed in haar kinderjaren aan kinderverlamming en genas daarvan op wonderbaarlijke wijze. Zij had toen al visioenen.
In 1671 trad zij toe tot de Orde van Maria Visitatie. Ze had nog steeds visioenen. Bij een ervan verscheen Jezus zelf die haar de opdracht gaf de devotie tot het Heilig Hart te verspreiden. Op de vrijdag na Sacramentsdag moest een feestdag ter ere van het Heilig Hart worden ingesteld. Dit zorgde voor veel opschudding, onenigheid en ruzie in het klooster. Margaretha-Maria stelde haar leven in dienst aan de verering van het Heilig Hart.
De verschijning van het Heilig Hart aan Margaretha-Maria Alacoque
Op een wolk staande voor een houten kruis (links voor de toeschouwer) verschijnt het Heilig Hart aan Margaretha-Maria Alacoque. Hij draagt een ruim plooiend kleed. De stagmata aan voeten en handen zijn duidelijk zichtbaar. Met zijn linkerhand maakt hij zegenend gebaar. Zijn rechterhand ligt op zijn Heilig Hart waar een verbredende straal naar beneden gaat in de richting van Margaretha-Maria Alacoque die aan zijn linkerzijde zit, naar de toeschouwer kijkend. Haar rechterhand richt zij omhoog op de van achter komende straal. De straal gaat over haar schouder voor haar langs. Haar linkerhand wijst in de richting waar naar de straal gaat. Ze is gekleed in een mooi gedrapeerd kleed.
Maria met Kind en kinderen
Het tafereel is weergegeven op een wolk die vanuit een hoger centraal gedeelte naar beide zijden afdaalt. Op het centrale deel is een zetelende Maria met Kind afgebeeld. Zij draagt een gedrapeerd kleed. Haar Zoon, staande op haar schoot, maakt zegenende gebaren met beide handen en wordt door zijn Moeder met haar linkerarm vastgehouden. Haar blik is gericht op een van de kinderen aan de zijkant, zij wijst de jongen op haar Zoon met haar rechterhand. Dit jongetje zit een kind op het lager gedeelte van de wolk, opkijkend naar Moeder en Zoon en richt zijn linkerarm naar hen.
Aan de andere zijde op het lagere deel van de wolk zit een meisje dat belangstellend naar Maria en Jezus kijkt. Waarschijnlijk heeft de dochter van Charles Vos model gestaan voor dit meisje.
De verrijzing
Centraal in de afbeelding is Jezus (met nimbus), die herrijst, afgebeeld. Met gespreide armen en gebogen knieën toornt hij boven de toeschouwers uit. Zijn open gespreide mantel bedekt de hele achterzijde van het tafereel. Rechts naast Jezus staat Petrus (met nimbus) met zijn blik gericht op de Heer. In zijn hand heeft hij de sleutel vast. Daarnaast is Maria (of Maria Magdelena) geknield afgebeeld. Haar blik is ook naar de Heer gericht, beide armen reiken naar hem. Aan de andere zijde is waarschijnlijk Johannes de Doper afgebeeld. Zijn rechterarm wijst naar boven. In zijn linkerhand heeft hij een voorwerp (een weegschaal?) vast. De onderrand is versierd met bloemenmotieven. [3]
Jezus ontmoet zijn Moeder
Op een golvende onderplaat is de vierde statie van de Kruisweg weergegeven, nl. Jezus ontmoet zijn Moeder.
Jezus komt van de rechterzijde aangelopen, gebukt onder de zwaarte van het kruis, dat hij mee torst. Zijn Moeder is hem tegemoet gelopen. Moeder en Zoon pakken elkaar vast. Jezus kijkt zijn Moeder meewarig aan. Zijn Moeder met haar hoofd iets naar boven gericht, kijkt uiterst droevig.
Op de achtergrond zijn de stralen van de Heilige Geest, die de aarde bereiken, weergegeven.
Drie-eenheid
Het beeld heeft de vorm van een driehoek. Bovenaan staan twee hartjes. Van boven uit komen de stralen van de Heilige Geest. Jezus neemt zijn moeder (Maria) bij de hand. Maria draagt een voor Vos typerend geplooid kleed en mantel. Beiden hebben hun blik naar boven gericht. Het lijkt dat Jezus de bliksem met zijn linkerhand probeert af te slaan. Achter Jezus en Maria is een staand kruis afgebeeld met daarvoor een kelk met beven een hostie.
Rechtsonder staat de tekst: “PARC DOMINE PARCE POPULO TUO” (Heer spaar het volk).
Wat op de banier staat is niet leesbaar.
De betekenis van het beeld is niet helemaal duidelijk. [4]
[1] Wersch van H.,Het land van Herle, Tijdschrift en contactorgaan voor vrienden en beoefenaars van de historie van oostelijk Zuid-Limburg, jg. 34, afl. 2, blz. 50, 1984
[2] De bovenstaande tekst is gebaseerd op: Wersch van H.,Het land van Herle, Tijdschrift en contactorgaan voor vrienden en beoefenaars van de historie van oostelijk Zuid-Limburg, jg. 34, afl. 2, blz. 47-51, 1984
[3] Deken E. Smeets van Venray heeft geholpen bij het achterhalen van de betekenis van het beeld. Mail 9 januari 2023.
[4] Deken E. Smeets van Venray heeft geholpen bij het achterhalen van de betekenis van het beeld. Mail 9 januari 2023.