Kerk: H. Nicolaas en Barbara
Adres: Kerkstraat 18, 6301 BX Valkenburg
Architect: Cuypers, Pierre
Kunstenaars: Verheyen, Jacques
Van Steffesweer, Jan
Vroemen
Del Court, Jean
Van Hout
Vos, Charles
Werken van Charles Vos:
Franciscus en Elisabeth en Lodewijk
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1941]
Reliëf van keramiek geplaatst tegen een pilaar rechts achter in de kerk.
Het beeld is gemaakt ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Derde Orde. [1]
Een zeer omvangrijke orde is de Derde Orde van Sint Franciscus. Tot de reguliere Derde Orde behoren veel broeder- en zustercongregaties die de Franciscaanse spiritualiteit volgen. De seculiere Derde Orde staat bekend onder de naam Orde van Franciscaanse Seculieren (O.F.S.).
Vos heeft in dit beeld drie belangrijke personen die te maken hadden met de Derde Orde afgebeeld, te weten de H. Franciscus, de H. Elisabeth en de H. Lodewijk.
De heilige Elisabeth van Thüringen werd geboren in Sárospatak in Hongarije in 1207. Zij was de dochter van Andreas II van Hongarije (1175-1235) en zijn vrouw Gertrudis van Andechs-Meranië (vermoord in 1213). Reeds op vierjarige leeftijd werd er een huwelijk voor haar "geregeld". Vanaf dat moment werd ze opgenomen in het Duitse gezin van haar toekomstige echtgenoot. In 1221 trad ze daadwerkelijk in het huwelijk met Lodewijk IV van Thüringen. Ze was zeer gelukkig met hem en ze kregen twee meisjes en een jongen.
Tijdens de hongersnood van 1226 staat zij heldhaftig de armen terzijde. Hoewel haar man haar de wacht aanzegt, gaat zij door met het bakken en uitdelen van broden. Op een dag komt ze op straat de graaf tegen, die ziet dat ze haar schort gevuld heeft. Hij laat haar het schort openen, maar in plaats van broden liggen er rozen in. Aan het huwelijk komt abrupt een einde als Lodewijk in 1227 op kruistocht is met keizer Frederik II. Hij bereikt Otranto, maar sterft aan de pest. In haar verdriet verklaart Elisabeth: "De wereld en alles wat het leven aangenaam maakt, is nu dood voor mij."
Maar het wordt haar nog moeilijker gemaakt. Omdat ze Lodewijk gezworen had nooit meer met een ander te willen trouwen, weigert ze een huwelijksaanzoek van haar zwager. Deze neemt haar kinderen af en zij wordt door de adel beroofd van al haar bezit, met inbegrip van het kasteel de Wartburg waaruit ze wordt verdreven. Van Paus Gregorius IX krijgt zij een schadeloosstelling in geld en goed en mag ze op de Marburg gaan wonen.
In 1229 wordt ze lid van de Derde orde van Franciscus van Assisi en gaat ze haar verdere leven de zieken verzorgen in het Franciscaanse ziekenhuis dat ze liet bouwen bij de Marburg. Op 24-jarige leeftijd sterft ze in 1231 op de Marburg. [2]
H. Lodewijk werd op 25 april 1214 te Poissy geboren als zoon van Lodewijk VIII en de heilige Blanca van Castilië († 1252; feest 2 december). Op elfjarige leeftijd werd hij koning van Frankrijk. Zijn moeder fungeerde als regentes. Toen hij twintig was, huwde hij met de veertienjarige Margaretha van Provence. Ze kregen elf kinderen. Het was een goed huwelijk, al maakt de heilige Franciscus van Sales melding van onderlinge meningsverschillen, bijvoorbeeld, omdat Lodewijk weigerde rijke kleren te dragen. Ook zorgde de bemoeizucht van zijn jaloerse moeder herhaaldelijk voor spanning.
Lodewijk regeerde met wijsheid en rechtvaardigheid. Hij bestreed allerlei maatschappelijke en kerkelijke mistoestanden en bevorderde de wetenschap. Hij stichtte de Sorbonne, de universiteit van Parijs. Hij was een van de eersten die toetrad tot de Derde Orde van Sint-Franciscus. Dat hield in dat hij zich in zijn privéleven hield aan de leefregel van de franciscanen. Hij stichtte veel hospitalen en ziekenhuizen, waar hij soms in eigen persoon bij de verpleging kwam helpen.
In 1248 vertrok hij vanuit Aigues-Mortes met de zesde kruistocht (1248-1250) naar Jeruzalem om het Heilige Land te veroveren. Hier werd hij gevangengenomen en pas vrijgelaten na betaling van een gigantisch losgeld. Bij die gelegenheid maakten de bemiddelingspogingen van de heilige Ivo van Nazareth († ca 1260; feest 31 januari) grote indruk op hem; een Bretonner die er op dat moment provinciaal van de dominicanen was. Na terugkeer raakte hij er niet over uitgesproken. Op de terugtocht nam hij een kostbare relikwie mee, die hij uit handen van koning Boudewijn van Constantinopel had mogen ontvangen: de doornenkroon van Christus. Om deze een waardige verering te kunnen geven liet hij bij wijze van reliekschrijn in Parijs de Sainte Chapelle bouwen, nog steeds beroemd vanwege haar 13e-eeuwse gebrandschilderde glasvensters.
Rond 1270 ondernam hij nog een tweede kruistocht. Deze had niet de bedoeling het Heilig Land te veroveren, maar richtte zich op de islamitische landen in Noord-Afrika. Tijdens deze onderneming stierf hij aan de pest, ergens in de omgeving van Tunis. [3]
Franciscus is staande ten voeten afgebeeld in ordekledij met touw en rozenkrans om zijn middel. In zijn handen heeft hij een scapulier.[4] Aan zijn rechterzijde is Elisabeth ten voeten uit afgebeeld. Zij staat met gedraaid lichaam en heeft ter hoogte van haar middel een pot, waarin rozen zitten, waar ze naar kijkt. Aan de andere kant van Franciscus staat Lodewijk. Hij is eveneens ten voeten uit afgebeeld. Zijn lichaam is gedraaid en zijn hoofd is naar links beneden gericht waar hij ter borsthoogte een doornenkrans in zijn handen heeft. Op de console staan de namen van de heiligen vermeld.
Heilige Familie
Reliëf van keramiek geplaatst tegen een pilaar links achter in de kerk.
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1939, geplaatst in 1942]
Het beeld is gemaakt ter gelegenheid van 60-jarig bestaansfeest van de H. Familie in 1939.[5]
Op een console (met de tekst 1879-1939) is een zetelende Heilige Familie afgebeeld. Aan de linkerzijde is Maria met een wit kleed en een lange blauwe mantel afgebeeld. Haar bovenlichaam is gedraaid en haar hoofd naar rechts gebogen. Zij heeft geen oogcontact met haar Zoon en Jozef. Zij houdt met beide armen haar staande Zoon vast.
Jezus is staande afgebeeld. Met zijn armen maakt hij een zegenend gebaar.
Aan de rechterzijde zit Jozef. Hij heeft een lang kleed (onderaan openvallend). Zijn rechterarm houdt hij achterlangs zijn Zoon om hem te steunen. Zijn rechterhand is zichtbaar naast Jezus beentjes. Met zijn andere hand houdt hij een grote winkelhaak, op de grond geplaatst tussen zijn voeten, vast. Zijn blik is naar boven gericht.
Ontwerp Heilige Familie
Er zijn een tweetal ontwerpen voor de Heilige Familie in particulier bezit:
1. De compositie van het model en de definitieve versie in de kerk zijn gelijk. Het model is minder gedetailleerd uitgewerkt.
2.De compositie van het model en de definitieve versie in de kerk zijn gelijk. Het model is minder gedetailleerd uitgewerkt. Zowel de stand van het hoofd van Maria als Jozef is verschillend in de twee uitvoeringen. In het model is de achterzijde (achter de H. Familie) nauwelijks uitgewerkt. Dit model lijkt een voorloper van het onder punt 1 genoemde ontwerp
-
[1] Interieurbeschrijving kerk H.H. Nicolaas en Barbara, Valkenburg a/d Geul, niet gedateerd. In de beschrijving staat dat beeld vervaardigd is in het Atelier St. Joris te Beesel. Dit is niet correct, brief Erik Driessen (kenner van het Atelier) 25 augustus 2014.[2] Wikipedia, juli 2008[3] Wikipedia, juli 2008[4] Lapje gewijde wollen stof met daarin een kruis verwerkt.[5] Interieurbeschrijving kerk H.H. Nicolaas en Barbara, Valkenburg a/d Geul, niet gedateerd; In de beschrijving staat dat beeld vervaardigd is in het Atelier St. Joris te Beesel. Dit is niet correct, brief Erik Driessen (kenner van het Atelier) 25 augustus 2014.