Print this page
dinsdag, 23 juni 2009 00:00

Liduinabasiliek (Singelkerk) (Schiedam)

Kerk:     Liduina Basiliek (Singelkerk) (Schiedam)

Adres:              Singels 104, 3112 GS Schiedam
Architect:         Magry, E.J
Kunstenaars:   Peeters,  P
                        Vos, Charles

In 1859 werd aan de Nieuwe Haven in Schiedam de Onze Lieve Vrouw Visitatie-kerk in gebruik genomen, in de volksmond deze de Frankelandsekerk genoemd.
In 1931 werd de kerk officieel toegewijd aan de Heilige Liduina en werd ze Liduinakerk genoemd. [1]
In de hongerwinter 1944-1945 beloofde deken R.J. Reijnen dat "een kapel zal worden toegewijd aan Liduina, wanneer door haar voorbede onze stad voor verdere oorlogsrampen gespaard blijft".
De belofte hield in dat de kapel zou worden vergroot en verfraaid. Maar vegroten bleek bouwtechnisch niet te kunnen. Daarom is gekozen voor het laten vervaardigen van een zilveren beeld met reliekschrijn. [2]
Het St. Liduina Comité heeft een reliekschrijn laten vervaardigen. Charles Vos verzorgde het ontwerp van het beeld dat gemaakt werd door zilversmid P (Paul).M. Kersten, eveneens uit Maastricht. [3]
De Frankelandsekerk werd in 1968 gesloten en in april/mei 1969 gesloopt (incl. de Liduinakapel), waarna de verering van Sint Liduina overgebracht werd naar de Singelkerk die daardoor de naam R.K. Parochie van de Heilige Liduina en Onze Lieve Vrouw Rozenkrans kreeg.
Deze neo-gotische kruiskerk (architect E.J. Margry) werd in 1881 in gebruik genomen nadat de Dominicanen hadden toegezegd de bediening voor hun rekening te nemen. De grote devotie van de Dominicanerorde is het rozenkransgebed. Daarom werd de kerk toegewijd aan Onze Lieve Vrouw van de Rozenkrans.
Paus Johannes Paulus II verhief de Singelkerk in 1990 tot basiliek onder de naam Basiliek van de Heilige Liduina en Onze Lieve Vrouw Rozenkrans. In de volksmond wordt ze Liduina Basiliek genoemd. [4]
Liduina van Schiedam  (Schiedam, 18 maart 1380 - Schiedam, 14 april 1433) vaker Sint-Liduina, Lidwina, Ludwina of Liedewij genoemd, is een rooms-katholieke heilige, patrones van de chronisch zieken. Haar feestdag is op 14 juni. Op 14 maart 1890 werd de verering van Lidwina door Paus Leo XIII heilig bekrachtigd. [5]
Liduïna, Schiedams eigen heilige, werd geboren op 18 maart 1380, de zondag voor Pasen, "palm- en passiezondag".Op die dag las de priester het verhaal van het lijden van Jezus in de mis voor. Toen begonnen bij haar moeder de weeën. Het was een voorteken van wat dit meisje zou gaan overkomen.Het gezin waarin Liduïna of Lidewij- "zij die wijd lijdt" - opgroeide, telde negen kinderen, waarvan de middelste een meisje was. Hoe godvruchtig zij was, blijkt uit één van de verhalen die over haar in Schiedam de ronde deden. In 1387 ging ze haar oudere broers, die ergens in de stad aan het werk waren, eten brengen. Ze nam echter niet de kortste weg, maar ging de kerk in en knielde bij het altaar van Onze Lieve Vrouwe Maria, omdat ze zich met haar hele ziel en zaligheid met haar liefde verbonden voelde. [6]
Na een val op het ijs op 15-jarige leeftijd raakte zij verlamd en bleef zij voor de rest van haar leven, 38 jaar lang, aan bed gekluisterd. Volgens deskundigen was Liduina van Schiedam één van de eerste personen waarbij de ziekte multiple sclerose is geconstateerd. Zij maakte grote indruk op de vele bezoekers die zij kreeg en vooral op chronisch zieken voor wie zij een grote troost was. Na haar overlijden werd haar graf eeuwenlang door vele pelgrims bezocht.
Thomas a Kempis beschreef haar leven in zijn Vita Lidewigis. Ook de bekende prediker Johannes Brugman schreef over haar een heiligenleven. [7]

Werken van Charles:

Liduina
Reliekschrijn, zilver (1950), ontwerp Charles Vos uitgevoerd door de edelsmid Paul Kersten.
P.M. Kersten (Paul) werd geboren op 15 augustus 1916 te Maastricht en overleed in 1999.
Hij genoot zijn opleiding aan de École normale des arts te Brussel en de École d'art de l'abbaye Bénédictine te Maredsous. Hij werkte als kopergraveur, edelsmid, tekenaar en emaillist.
Kersten werkte veel in opdracht van kerken.[8] 
Het reliekschrijn, staande op zes pootjes, is zeshoekig. Op elke hoek is, vanuit de voet, een klimmende roos afgebeeld. In het schrijn is het gebeente van de heilige Liduina ondergebracht. Op de voorzijde is een schild aangebracht met de tekst "St. Liduina 1380-1433". Tussen de twee voorste pootjes is een figuur afgebeeld dat in elke hand een schild vasthoudt. Rechts het oudste wapen en links het nieuwe wapen van de stad. [9]
Het oude wapen bestaat uit drie zandlopers (twee boven en een beneden). Het is nu niet meer in gebruik en stamt ongetwijfeld uit de tijd dat Schiedam een haringvisserijstad was en visnetten een goedkeuringsloodje met "dreye nachtglasen" moesten hebben. [10]
Het huidige wapen is op 24 juni 1816 vastgesteld door de Hoge Raad van Adel. Het behoorde toe aan de heer van Schiedam. Het bestaat uit een zwarte klimmende leeuw op een goud veld, waarover een schuinbalk [11] (afwisselend rood en wit). Het is de leeuw van Henegouwen. De stad verkreeg nl. 1275 stadsrechten van Aleidis, weduwe van Jan I van Avesnes, erfgenaam van Henegouwen, graaf van Holland en Zeeland. Zij bezat een kasteel ter plaatse, waaruit een dorp gegroeid was. [12]
Boven op het schrijn staat het beeld van Liduina. Zij is staande ten voeten uit afgebeeld. Over haar kleed draagt zij een jasje dat aan de voorkant is dicht gerijgd. Haar openvallende mantel is met een gesp vastgemaakt. Zij draagt een hoofdbedekking die is afgezet met rozen. In haar linkerhand houdt op borsthoogte een kruis (met Christusbeeld) vast. In haar opgeheven rechterhand draagt zij een boeket rozen. Bij haar voeten zijn eveneens rozen afgebeeld.
Het beeld draagt de inscriptie: "Het St. Liduina Comité heeft deze reliekschrijn doen vervaardigen ter gedeeltelijke inlossing van een plechtige belofte in december 1944".
In het voetstuk van het beeld werd een reliek van de heilige verborgen. [13]
Op de tweede Paasdag (10 april 1950) werd het beeld overgedragen aan de parochie.[14]

 

In De Linie [15] stond een artikel over het beeld:
“Ter gedeeltelijke inlossing van een belofte in December 1944”  Deze woorden liet het Sint Liduina-comité uit Schiedam inde voet van het reliekschrijn graveren, dat naar een ontwerp van de Limburgse beeldhouwer Charles Vos, door de Maastrichtse edelsmid P. M. Kersten in zilver werd uitgevoerd. De barre nood, waaruit deze plechtige belofte, inde benauwend grauwe winter van 1944, ontstond, ligt nog vers in ons geheugen. Ook het leven van de Heilige Liduina kennen we allen als één lange, onmenselijk zware, geduld verslindende lijdensweg. Deze sombere associaties verhinderden Charles Vos echter niet een Liduina te boetseren, zó sprankelend van levenslust, zó triomphaal schrijdend binnen de barokke plooival harer gewaden, en met het, bijna uitdagende, gebaar van de ten hemel heffende rozenruiker, gelijk een flambouw van zoete geur dat we hier ongewild worden geconfronteerd met het feit, dat in het "donkere” Zuiden de waarde van het lijden toch anders wordt getaxeerd en beleden, dan in het "verlichte” Westen dikwijls het geval is.
 
 
 In 1962 kwam het beeld naar Maastricht voor de Heiligdomsvaartsprocessie van dat jaar. 
 
2226kr26c.jpg
Hertogsingel Maastricht, Heiligdomvaartprocessie 1962
 
Liduina devotiebeeld
Een in zwaar tin uitgevoerde beeldje dat een exacte kopie van het Liduinabeeld is dat in de oude doopkapel van de basiliek staat. Hoogte 14 cm.
 

kr26a kr26b

foto: parochie Liduinabasiliek

 

 


[1] www.liduinabasiliek.nl, december 2009 (onderdeel Basiliek)
[2] Email 31 mei 2010 R.W. Poels
[3] www.scyedam.nl, september 2009
[4] www.liduinabasiliek.nl, december 2009 (onderdeel Basiliek)
[5] Email 31 mei 2010 R.W. Pouls
[6] Ach lieve tijd Schiedam deel 11, 750 jaar ziel en zaligheid
[7] Wikipidea, juli 2008
[8] Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1950, Den Haag 1969 en Jacob P., Beeldend Benelux, biografisch handboek deel 1 t/m 6, Tilburg 2000
[9] Op de voorgevel van het stadhuis staan beide wapens boven elkaar afgebeeld
[10] Ach lieve tijd, Schiedam, 750 jaar bestuurders, nr 10, blz 238.
[11] Ach lieve tijd, Schiedam, 750 jaar roemrucht verleden, nr 11, blz 22.
[12] www.ngw.nl, december 2009
[13] Limburgs Dagblad 21 maart 1950
[14] De Tijd 20 april 1950
[15] Levenstralend schrijn voor de Heilige van het lijden in De Linie, 28 april 1950, nr. 213, blz. 13

 

 

 

 

 

Read 5142 times Last modified on zaterdag, 31 december 2022 10:05

Latest from Johan Piets