Kerk OLV Onbevlekt Ontvangen (met voormalig klooster Oblaten)
Adres: Patersbaan bij nr 4, 5977 NM, Evertsoord (Sevenum) / Patersstraat bij nr 26 (kapel)
Architect: Weegels, Pierre (kerk), Theo Taen van het architectenbureau Jongh,Taen en Nix (klooster)
Kunstenaars: Grauw de, Pierre
Schoenmakers, Piet
Thissen, Joep
Tillemans, Jan
Vos, Charles
Een stukje geschiedenis: [1]
Na de Eerste Wereldoorlog was in Sevenum behoefte aan nieuwe landbouwgrond, vooral voor jonge boeren. Ontginning van de Sevenumse Peel was een reële optie. Eerdere ontginningen in de Peel hadden geleerd dat samenwerking tussen diverse instellingen/gemeenten van wezenlijk belang was.
Grondmij N.V. kwam in 1936 met een uitgewerkt plan voor de Sevenumse Peel.
De Stichting Binnenkolonisatie, met als voorzitter de burgemeester van Sevenum de heer W. Everts [2], werd op 23 april 1937 opgericht. Het doel van de stichting was het stichten van nieuwe nederzettingen in de Peel.
De stichting ging voortvarend te werk en minister van Sociale Zaken, mr. prof. C.P.M. Romme, kon in aanwezigheid van vele prominenten op 10 maart de eerste spade in de grond steken. Pastoor J. Kessels, van de parochie Kronenberg waaronder de nieuwe ontginning zou vallen, wilde de toekomstige bewoners een Mariabeeld aanbieden. Het beeld zou gemaakt worden door Charles Vos [3] en een plaats krijgen in een nis op de zandheuvel met de drie, knoestige dennen in de buurt van de directiekeet van de Stichting Binnenkolonisatie. Bij de plechtigheid hield de pastoor een toespraak. Hij kondigde aan dat het Mariabeeld, dat nog niet gereed was, op Hemelvaartsdag 26 mei 1938 om vijf uur in de namiddag plechtig geplaatst en ingewijd zou worden op het ontginningsterrein bij de directiekeet.[4]
Op 26 mei 1938 sprak directeur Everts een welkomstwoord tot de van heinde en verre toegestroomde bevolking en beval een collecte, die gedurende de plechtigheid door de Jonge Boeren werd gehouden, ten zeerste aan. Het plechtige Madonnabeeldje heeft namelijk een zeer nederige plaats op een paal met een zinken dakje van enige vierkante decimeters. De bedoeling is een passend kapelletje te plaatsen. [6]
De kapel is er echter nooit gekomen. Het beeld van Vos is verplaatst naar de kerk (1956) en een kopie bevindt zich boven de oude ingang van het klooster. [7]
Op 15 mei 1959 werd de Peelontginning namelijk officieel beëindigd. Een belangrijk moment, reden dus voor de bouw van een gedachteniskapel. Dat werd de Mariakapel aan de Patersstraat. Deze kapel heeft in de tegenstelling tot de meer traditionele bedehuisjes, een open bouw. Het platte dak rust op driehoeken, verder zijn er geen muren of deuren die de kapel afsluiten van de buitenwereld. Hierdoor is het Mariabeeld goed te zien. Dit beeld werd, na een voorbeeld van kunstenaar Charles Vos, gemaakt door Grad van Enckevort. Diefstal maakte echter een vervaging noodzakelijk. Het nieuwe beeld werd vervolgens vervaardigd door Thei Pubben. [8]
In de late jaren dertig van de twintigste eeuw zochten de paters Oblaten een plek voor een nieuw studiehuis en klooster. In september/oktober 1942 was er contact tussen burgermeester Everts en pater Theunissen van de Oblaten inzake een vestiging in de Sevenumse Peel. De Stichting Binnenkolonisatie gaf al spoedig aan bereid te zijn grond in het ontginningsgebied ter beschikking te stellen. De stichting vroeg de paters of zij de zielzorg voor de nieuwe bewoners in een te bouwen openbare kloosterkerk op zich zouden willen nemen. De paters verklaarden zich akkoord. Na aarzeling steunde het Bisdom uiteindelijk met dit plan in.
Op 6 mei 1944 kochten de paters Oblaten een perceel bouwgrond van de Stichting Binnenkolonisatie. De paters verplichtten zich binnen vijf jaar een klooster met bedrijfsgebouwen te stichten.
De eerste fase van de bouw werd afgesloten op 30 april 1949 met de inzegening van het huis; daags erna namen de bewoners bezit van hun huis.
In 1945 werd de bouwvergunning verleend voor de bouw van een patershuis met noviciaat. In de zomer van 1950 kwam dit deel van de bouw klaar.
De gevels van het klooster zijn opgetrokken in donkere roodbruine baksteen, gemetseld in kruisverband. Deze gevel wordt door twee betonnen kolommen in drieën gedeeld. De muur hierachter is wat teruggelegd. Het wapen van de congregatie is in topgevel boven de ingang aangebracht. Daaronder is in een van rode baksteen gemetselde nis waarin het beeld van Onze Lieve Vrouw ter Peel is geplaatst.
De laatste fase zou de bouw van de kloosterkerk worden. Het werd een samenwerking tussen het klooster en het voorlopig kerkbestuur van Evertsoord. In 1955 werd de bouwvergunning door de paters verkregen. De bewoners zorgden, naast financiële ondersteuning, mede voor het grondwerk. Op 26 juni 1955 werd officieel de eerste steen gelegd en op 31 mei 1956 werd de kerk ingezegend. Na de inzegening is het Mariabeeld van Charles Vos verplaatst naar de Mariakapel in de kerk, waar het nu nog aanwezig is. [5]
Het gebouw wordt getypeerd als een niet-georiënteerde kruiskerk met een zijbeuk en is opgetrokken in baksteen. Het heeft een centrale opstelling en heeft vijf traveeën, die zijn voorzien van rondbogen.
Tot 1976 maakte de kerk deel uit van het kloostercomplex van de Paters Oblaten. Het kloostercomplex, met uitzondering van de kerk, werd in 1976 verkocht aan het Ministerie van Justitie, die er de Penitentiaire Inrichting Ter Peel huisvestte.
Na de opheffing van het klooster bleef de kerk voor de bewoners beschikbaar. Wel waren enige aanpassingen aan het gebouw noodzakelijk.
Werken van Charles Vos:
Maria met Kind
Eikenhouten beeld
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1938]
Afmetingen: hoogte 63,5cm
Het werd in 1938 door pastoor Kessels bij gelegenheid van de start van het ontginningsproject aangeboden aan de nieuwe bewoners. Het beeld kreeg een plaats in een nis op de zandheuvel met de drie kromme, knoestige dennen.
Na de inzegening van de kerk kreeg het beeld een plaats in de Mariakapel.
Maria is frontaal ten voeten uit staande op een console afgebeeld. Over haar kleed draagt zij een ruim vallende, geplooide mantel. Maria draagt over haar lange haren een sluier en haar hoofd is voorzien van een kroon. Met haar linkerarm houdt zij het tegen haar lichaam zittende Kindje Jezus vast. De Moeder houdt met haar rechterhand het zegende rechterarmpje van haar zoon vast.
De linkerfoto geeft de situatie weer in 1938 toen het originele beeld van Charles Vos geplaatst werd. De rechterfoto is de situatie in 2022 met het kopie-beeld gemaakt door Thei Pubben
foto lnks: Heemkundevereniging Sevenum : fort rechts: wikipedia 2022
Het Mariabeeld van Charles Vos in de kerk (foto: Heemkundevereniging Sevenum)
OLV ter Peel
Boven de ingang van het klooster is het wapen van de congregatie aangebracht. Daaronder is in een van de rode baksteen gemetselde nis waarin het beeld van Onze Lieve Vrouw ter Peel is geplaatst. Dit is een replica van het beeld van Charles Vos dat in de Mariakapel staat.
Onder het beeld is een banderole met de tekst:
O.L.Vr. ter PEEL
B.V.O.
In 2009 is het beeld opnieuw geschilderd. [9]
foto: Heemkundevereniging Sevenum
foto: Heemkundevereniging Sevenum
OLV ter Peel steentjeskaart.
De paters Oblaten hebben diverse acties op touw gezet om gelden in te zamelen voor de bouw van hun klooster. De Steentjesacties was er een van. Er werd een kaart gemaakt met aan de linkerzijde een afbeelding van het beeld van Maria en van het te realiseren klooster. De tekst luidde:
WIE HELPT MEE BOUWEN
O.L.V. ter PEEL
foto: Heemkundevereniging Sevenum
[1] Deze paragraaf is grotendeels gebaseerd op:
Baeten, Evertsoord van woestenij naar boerderij, Heemkundevereniging Sevenum 2009
Hoofdstuk 2 Grootschalige aanpak van de Sevenumse Peel (Marjo Baeten) en hoofdstuk 4 Klooster & kerk; Paters en rectoraat (Bert Hermkens).
Daarnaast werd gebruikt gemaakt van:
Gemeente Sevenum, Monumenten in de gemeente Sevenum, Sevenum 2003, blz 68-71
Provincie Limburg, Kerken na 1940. Inventarisatie en waardenstelling kerkelijke
bouwkunst na 1940, juli 2003 (derde klapper blz 1223-1231)
[2] De plaats is vernoemd naar de toenmalige burgemeester van Sevenum
[3] De keuze van Vos door de pastoor is waarschijnlijk te verklaren doordat hij de kunstenaar kende van werken die deze had gemaakt voor de H. Theresia van het Kind Jezus te Kronenberg, alwaar Kessels pastoor was.
[4] Limburger Koerier 23 mei 1938
[5] Het Limburgsch Dagblad van 4 maart 1949 vermeldt van het beeld: De bekende Maastrichtse kunstenaar Charles Vos maakte er een schoon beeld voor, waarin grijsgeel en blauw overheersen. Het grijsgeel van de wijde Peelvlakten en het blauw van de luchten, die er zich op klare dagen over welven.
[6] Limburger Koerier 26 mei 1938
[7] https://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/kerken/evertsoord/mariakapel-evertsoord, 20 augustus 2022
[8] https://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/kerken/evertsoord/mariakapel-evertsoord, 20 augustus 2022
[9] Email de heer Hermkens, dd 16 januari 2010