32. GLASPALEIS (Heerlen) [1]
Adres: Glaspaleis, Bongerd 18 6411 JM Heerlen
Oorspronkelijk: penthouse op de vijfde etage van het Glaspaleis (de woning van de familie Schunck).
Na omzwervingen sinds 2012:
Voor de ingang (links en rechts) van Brasserie Mijnstreek op de vijfde etage van het Glaspaleis
Borstbeeld Arnold Schunck en borstbeeld Peter Schunck
De familie Schunck was van oudsher met de textielindustrie verbonden en kwam uit het plaatsje Kettenis bij Eupen. Johann Arnold (1842) startte zijn werkzaam leven, na het behalen van zijn Meisterprüfung in 1860, als wever in de slecht draaiende werkplaats van de weverij van zijn vader. In 1863 trok hij samen met zijn twee broers naar Rusland om daar een fabriek op te zetten. In 1866 was Arnold al terug om in Hauset, samen met zijn broer Ludwig, een kopermolen over te nemen om garens en stoffen te verven en verder te verwerken.
Op 25 januari 1873 huwde Arnold de uit Aken afkomstige Anna Maria Küppers. Uit dit huwelijk werd Peter geboren op 31 oktober 1873.
Arnold werd er attent op gemaakt dat in Heerlen een weeshuis was opgericht, dat op zoek was naar een vakopleiding voor de weeskinderen. Arnold zag hierin goedkope arbeidskrachten voor zijn weeftoestellen. Aanvankelijk liep de zaak goed maar door de toegenomen concurrentie, was hij gedwongen de bakens te verzetten en ging hij zich toeleggen op het vervaardigen van kledij. In 1882 werd hiertoe een huis aan het Kerkplein in Heerlen aangekocht. Er vond in de loop van de tijd uitbreiding plaats door aankoop van belendigde panden. Door het verkooptalent van Anna en de vakbekwaamheid van Arnold liepen de zaken goed. Zoon Peter, die er nog enkele nevenbedrijven op na hield, nam, na het overlijden van zijn vader in 1905, de leiding van het bedrijf over.
De ateliers maakten zowel confectie als maatkleding.
Door een gebrek aan alles tijdens de Eerste Wereldoorlog en de devaluatie van de Duitse Mark na de oorlog in hun belangrijkste afzetgebied, ging het minder met het bedrijf. Het roer moest om.
Peters zoon Leo had contacten in heel Europa en de Verenigde Staten en benutte deze contacten om de opzet van warenhuizen aldaar te bestuderen. In Nante was een warenhuis met opvallende glasgevels, Les grands magazines decrés genaamd, dat zeer aansprak. In samenspraak met burgemeester Van Grunsven van Heerlen viel de keuze voor de nieuwbouw op architect Peutz (1896-1970), die de opdracht kreeg een warenhuis met een moderne uitstraling te realiseren. Dit werd het Glaspaleis, dat op 31 mei 1935 zijn deuren opende.
Het resultaat was een gestapelde marktplaats waar de klanten in daglicht, maar beschermd tegen de weersinvloeden, hun aankopen konden doen. De eerste drie verdiepingen werden ingericht als verkoopruimte terwijl op de vierde etage de kleermakerswerkplaats gevestigd werd. Daarboven bevond zich op de vijfde etage het penthouse met dakterras, waar de familie Schunck zelf woonde.
De feestelijke opening begon met een mis in de Pancratiuskerk waarna de inzegening in beslotenheid van de familie door deken Nicolaye plaatsvond. De officiële opening vond in aanwezigheid van talrijke genodigden en personeel in de parterre plaats. Zoon Peter heette alle gasten van harte welkom, gevolgd door toespraak van zoon Leo gericht aan zijn vader. Hij zei onder meer " Gij hebt dit gebouw niet voor u zelf laten plaatsen, maar om daardoor een toekomst aan uw kinderen te verzekeren. Gij hebt het intusschen niet alleen voor uw kinderen gedaan, maar ook uit een waar begrip van gemeenschapszin. Gij hebt het ook gedaan in het vertrouwen, dat gij er werk door zult geven aan velen. Daarom zijn wij U thans dankbaar als kinderen, maar ook als burgers van deze stad". Hierna nam de bouwmeester, Ir. Peutz het woord. " Uitvoerig herinnerde de heer Peutz aan verschillende moeilijkheden, waarmee men by den bouw te kampen had gehad en bedankte tenslotte de aannemers en onder-aannemers voor hun hulp en prees hen voor de acuratesse, waarmede alles was uitgevoerd". Nadat aannemer Knols de toehoorders had toegesproken sprak de heer Ubben een gelukwens uit namens het personeel en bood een bronzen buste "voorstellend den stichter der zaak dhr. A. Schunck" aan de familie aan, gemaakt door Charles Vos. De buste van Arnold kreeg een plaats in het penthouse van de familie. "Vervolgens bracht de heer Schunck dank aan de velen, die hem aan zich verplicht hadden bij het tot stand komen van dit gebouw. Spr. Dankte den Hoog Eerw. Heer Deken, den Burgemeester en het Gemeentebestuur, alle autoriteiten en ook de vertegenwoordigde collega's. „Ik wil niet concurrenten zeggen, want daarvoor is de verhouding altijd te goed geweest". Na de toespraken volgde nog een druk receptie.[2]
Er werden meerdere panden aangekocht. Schunck kreeg het gehele blok in zijn bezit van Markt tot Emmaplein.
De Tweede Wereldoorlog was een moeilijke tijd voor het bedrijf. Na de oorlog functioneerde het glaspaleis weer als winkel. In 1949 werd het 75-jarig bestaan feestelijk gevierd. Aan het begin van de receptie bood de heer Roumen namens het personeel een borstbeeld van Peter Schunck aan. De heer Roumen vroeg in zijn toespraak "hiervoor een plaats in te ruimen in het gebouw. Opdat het personeel later bij een eventueel aftreden van de nog vitale pionier zich zijn grote stuurkracht zou blijven herinneren. De dank van het personeel zal bestaan in het tot nog groter bloei brengen van de onderneming."[3] Ook deze borstbeeld was vervaardigd door Charles Vos en kreeg in plaats in de woning van de familie.
In 1960 volgde Leo zijn vader na diens overlijden op.
Omwille van de continuïteit van het bedrijf zocht Schunck aansluiting bij een sterke partner. In Berden werd deze partner gevonden. In 1989 kwam er een meubelafdeling van Berden op 6000 m² in het warenhuis Schunck. In 1995 nam Berden het gehele warenhuis, inclusief de vestiging te Geleen en alle goederen, over en - belangrijk - de naam Schunck bleef behouden: Berden-Schunck. Vanaf dat moment leidde Paul Berden de zaak aan de Promenade.
In 1995 besloot de gemeente Heerlen het glaspaleis te restaureren en het gebouw werd een rijksmonument. Momenteel heeft het gebouw een functie als een multidisciplinaire culturele instelling.
De borstbeelden, gemaakt door Charles Vos, die jaren in het penthouse van de familie Schunck gestaan, kregen in 2012 een plekbij de ingang het restaurant en de filmzaal van cultureel centrum het Glaspaleis. De onthulling van de beelden van de grondleggers vond plaats op 12 mei tijdens een familie-reünie van de nazaten van Arnold en Peter Schunck. [4]
Borstbeeld Arnold Schunck
Brons
Gesigneerd Ch.Vos (achterzijde), niet gedateerd [1935]
Afmetingen: hoogte 47cm, breedte 30cm en diepte 27cm
Tekst op de console ARNOLD SCHUNCK
Arnold (1842-1905) is "en face" afgebeeld. Hij draagt een lange golvende baard met snor.
Borstbeeld Peter Schunck
Brons
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1949]
Afm.: hoogte 46cm, breedte 32cm en diepte 28cm
Tekst op de console PETER SCHUNCK
Peter (1873-1960) is "en face" afgebeeld. Hij is weergegeven op oudere leeftijd. Hij heeft een snor en zijn hoofdhaar is erg uitgedund. Hij draagt een kostuum met gilet en stropdas.
Arnold Schunck
opening Glaspaleis in 1935 (uit Theunissen Heerlense Zakenmensen)
Peter Schunck
[1] De tekst van het artikel is gebaseerd op:
Teunissen Jan, Heerlense Zakenmensen 20ste eeuw deel 5, Heerlen 2013, blz. 1sch t/m 18sch
Reijckheyt, Inventaris van de archieven van de familie Schunck, (1828)1874 - 1997
De tekstplaquettes bij de bustes (Glaspaleis vijfde etage voor Brasserie Mijnstreek)
[2] Limburger Koerier 3 juni 1935 en Limburgsch Dagblad 1 juni 1935
[3] Limburgsch Dagblad 16 september 1949