Print this page
woensdag, 29 juli 2009 06:05

Zwijnenjacht (Zwingelput)

ZWIJNENJACHT (Zwingelput) [1]
Adres: doorgang stadswal,  Zwingelput, Maastricht
Gedenksteen: hardsteen
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1950]
Afmetingen: 41cm X 71cm
 
In de ochtend van 21 oktober 1947 bleken zwijnen zich schuil te houden in de nabijheid van het Nieuwenhofpoortje in het riet tussen de Jeker en de stadsmuur. Bij het ochtendgloren was wethouder Godfroy, samen met politie en jagers, ter plaatse aanwezig. Bovenop de stadsmuur staande gooide hij een steen naar beneden.  De beer die met veel geraas te voorschijn kwam, ontsnapte aan een geweersalvo van de jagers, de overige zes zwijnen werden afgeschoten.
 
Burgemeester Michiels van Kessenich schreef een brief aan het college, gedateerd 29 oktober 1947, dat “[de zwijnenjacht van Maastricht] in een chronogram dient te worden vereeuwigd en wel in een (echt) latijns chronogram.” Hij overlegt meteen een ontwerp dat door Minis in zijn opdracht is opgesteld.
Op 31 december besloot het College van B & W een gedenksteen in hardsteen te laten maken. Antoine Minis herschreef zijn Latijns chronogram en beeldhouwer Charles Vos zou het combineren met een voorstelling van de jacht.
Uit een brief van Minis, chef Algemene Dienst van de gemeente, blijkt waarom de eerste steen, zie zich op dit moment in het Natuurhistorisch Museum (De Bosquetplein 7, 6211 KJ Maastricht bevindt, niet geplaatst is : “de gedenksteen van de wilde zwijnenjacht, uitgevoerd door leerlingen van de Middelbare Kunstnijverheidsschool, niet geschikt is gebleken voor plaatsing in de Stadswal.” Minis gaat niet in op de reden waarom de steen niet geschikt is voor plaatsing; dit zou te maken kunnen hebben met de hoogte, de tweede steen is van geringe hoogte. Over de rol van Charles Vos bij de totstandkoming van de steen wordt niet gesproken.
In het vervolg van de brief stelt Minis aan het College van B & W voor “aan prof. Charles Vos een opdracht te geven en uitvoeren van een dergelijke steen.”
In de zomer van 1950 is de nieuwe steen gereed en worden voorbereidingen getroffen voor de bevestiging aan de stadsmuur. De  steen wordt tussen 24 juni en 20 juli geplaatst.
 
De Latijnse spreuk, van de hand van Antoine Minis,  luidt:
hostIbVs  abreptIVICtores  nVnC  IrrIti  aprI
 e  grege  sVMVro  seX  CeCIDere  fVga
Deze steen verwijst naar 1947.
Op de eerste steen is de spreuk correct uitgevoerd.
Bij de vervaardiging van de tweede steen werd een foutje gemaakt,  IrrIti werd gekapt als IrrItI. De steen verwijst nu naar 1948.
De vertaling op het bord naast het poortje luidde:
“Nadat door d’eeuwen heen Hier de vijand was verdreven,
Lieten nu bij dees muur Zes evers saam het leven”
 
Over de vertaling van de Latijnse tekst is veel te doen geweest.
Volgens Goossen zou na de restauratie in 1988 een andere tekst op het bordje hebben gestaan.
“nadar de vijand verdreven was, zijn
er van een kudde wilde zwijnen, die zich overwinner waande, zes
aan de voet van deze muur op de
vlucht gedood”
Er barst een hevige discussie over de vertaling  los in  De Limburger (1988-1989). Tot een eensluidende vertaling wordt niet gekomen.
Op dit moment staat op het bordje de tekst:
“De vijanden zijn weggesleept. Victorie. Nu hadden de zwijnen geen succes. Van een troep zijn er zes aan de voet van de muur op de vlucht gesneuveld”

 

ospm17

 

Steen boven de poort 

 

4301aotpmn01a 4301botpmn03b

 

steen in Natuurhistorisch Museum

 

Ontwerp Zwijnenjacht
Particulier bezit [2]
Van de gedenksteen boven het poortje aan de Nieuwenhofstraat/Zwingelput te Maastricht is een ontwerp in gips op ware grootte.

[1] Deze tekst is gebaseerd op: Bongers Ben, Het zwijnenchronogram van Maastricht, De Maasgouw jg. 134, 2015 nummer 4, blz. 159-168
[2] Graatsma, Paulussen, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988
Read 3551 times Last modified on vrijdag, 13 januari 2023 12:53

Latest from Johan Piets