Print this page
woensdag, 29 juli 2009 00:00

Servaas (Sint Servaasbrug)

SERVAAS (SINT SERVAASBRUG)

Adres: St Servaasbrug, Maastricht
Beeld van Servaas als bisschop
Beeld en koppen, hardsteen (Belgisch graniet); beeld, afm. hoogte ca. 3m; [1]
Pas in 1932 kreeg de Maasbrug de officiële naam van St. Servatiusbrug. Bij de restauratie in 1934 werd de brug verrijkt met een beeld van de stadspatroon. [2]
Als bekroning van de restauratie van de St. Servaasbrug door Rijkswaterstaat (onder leiding van Ir. Bremen) werd een beeld van St. Servaas aangebracht aan de buitenzijde van de middenpijler.
St. Servaas is als bisschop afgebeeld. In zijn linkerhand houdt hij zijn bisschopsstaf, met zijn rechterarm maakt hij een zegenend gebaar. Links naast de heilige staat een figuur die een wapenschild met de vijfpuntige stadsster met beide handen (een boven en een onderaan) vasthoudt. Aan de andere zijde van St. Servaas staat een leviet die de Hemelse sleutel in de rechterhand heeft. [3]
Aan de bovenrand van het muurvlak met de beeltenis van de naar het zuiden gerichte St. Servaas zijn bij wijze van kraagsteen drie koppen van Maastrichtse bisschoppen (St. Monulphus, St. Gondulphus en St. Lambertus) aangebracht. Deze koppen zijn niet meer op de oorspronkelijke plaats aanwezig. [4]
 
23102 ospm09r 23102 ospm09r2.jpeg
 
oude foto                                                                                                     oude foto (foto RHCL)
 
23102 ospm09r1 ospm09s
 
kraagstenen van de bisschoppen (bovenaan)                   beeld in krant bij gereedkomen
 
 

ospm09a ospm09b

  

ospm09c  ospm09d

 

23102 ospm09c1

23102 ospm09c2

23102 ospm09c323102 ospm09c4    

 

Op de pijler waarop het beeld staat zijn aan zuidzijde zowel aan de Maastrichtse als Wijckse kant drie stenen met een afbeelding. Aan de noordzijde zijn aan de Maastrichtse kant vijf stenen met een afbeelding en aan de Wijckse kant twee. Uit literatuur wordt niet helemaal duidelijk of deze afbeeldingen door Vos zijn gekapt. Qua stijl kunnen ze zeer goed uit het atelier van Vos afkomstig zijn.

 

  

ospm09e ospm09f

                                                                                         zuidzijde: Wijck

 

 ospm09g

                                                                zuidzijde: Maastricht

 

ospm09i ospm09j

 

ospm09k ospm09l

                                                                                noordzijde: Maastricht

 

ospm09m ospm09n

                                                                                            noordzijde: Wijck

 

ospm09o

 

 

Bouwvereniging St. Servatius heeft in 1959 een kopie van het beeld laten maken door J. Eymael. Dit bevindt zich op de hoek van de Kakeberg en de Tongersestraat.


ospm09p

ospm09q

Charles Vos met Wim van Hoorn aan het werk

In de Limburger Koerier verscheen op 22 januari 1934 onderstaand artikel:

"HET BEELD VAN ST. SERVAAS Op de St. Servaasbrug.
In het atelier van Charles Vos in de oude Bonnefantenkazerne staat hoog en domineerend 't model voor het statige beeld van St. Servaas, dat straks op de St- Servaasbrug zal worden geplaatst. Het beeld is voortreffelijk geslaagd en een verrassend fraai kunstwerk geworden. De heilige steunend op zijn staf, heeft zegenend de rechterhand geheven. Links van hem gaat wapendrager der stad Maastricht, die het wapenschild met de ster torst: rechts staat een monnik, den hemelschen sleutel, welke St. Servaas van St. Petrus ontving, dragende. Het beeld zal in hardsteen worden uitgevoerd. Het wordt geplaatst tegen een der heftorens, aan op den buitenzijde van den breeden nieuwen middenpijler aan de kant van de St-Pietersberg op gericht. Het beeld dat rond drie meter hoog is, komt los van den heftoren, op een afstand van ongeveer 10 cm. daarvan te staan, zoodat het scherp naar voren springt. Aan den bovenrand het muurwerk, waarvoor de beeltenis van St. Servaas wordt geplaatst, worden drie koppen uitgehouwen voorstellende St Lambertus, St. Monulphus en St. Gondulphus."

In het Limburgsch Dagblad van 9 februari 1935 stond onderstaand artikel:

Het St. Servatiusbeeld op de brug te Maastricht BEELDHOUWWERK VAN CHARLES VOS.
In "het Gildeboek" schrijft de Maastrichtsche kapelaan Ad. Welters, secretaris van het Gilde, over het laatste beeldhouwwerk van Charles Vos, den zeer bekwamen kunstenaar, wiens arbeid onlangs ook in dit blad werd besproken. Hy prefereert het St. Servatiusbeeld op de gerestaureerde oude Maasbrug boven dat op het Vrythof: „Wy zouden zelfs nog verder willen gaan en zeggen, geeft liever de van alle kanten goed zichtbare plaats van het Vrythof aan het beeld op de brug, en plaatst dan het bronzen beeld van het Vrythof in den schemer van de Maasbrug ! Wij hebben het hier echter alleen over het bruggebeeld. Het beeld is 3 meter hoog en vormt in die afmeting een aannemelijke verhouding tot het massale geheel van brug en omgeving. Het is gemaakt van Belgisch graniet, de steen, die niet alleen weervast is, maar die ook in deze Maasstad een inheemsen steen genoemd kan worden. Sint Servaas is hier voorgesteld als Bisschop met zijn waardigheidsteekenen, mijter en staf, bovendien met zyn attributen: een draak (ongeloof - Arianisme) onder zyn voeten en links een leviet met den karakteristieken sleutel. Sleutel en staf zyn vrij bewerkt naar de bestaande modellen uit de schatkamer van Sint Servaas. Rechts staat de stadsengel met het Maastrichtsche stadswapen in de hand, n.l. een zilveren vijfpuntige ster op een rood veld. De knappe beeldhouwer heeft hier een mooi werk geleverd en goede oplossingen gevonden. Dat Sint Servaas hier boven het stroomende en gevaarlijke water „zegenend" wordt afgebeeld, is zeer juist. Met een ruime en groote hand strooit hy hier zijn zegeningen uit over stad en water en land en lucht „et omnibus habitantibus in eis" en over allen, die daar leven en sterven. De zegenende hand is vrij, en geen staf noch sleutel hindert hier de bewegingen. Hoe juist is het, dat een bisschop een staf in de linkerhand houdt en dat hy alles uit handen legt en aan zyn dienende helpers overreikt, wanneer hy den zegen gaat geven in den naam van de Allerheiligste Drieeenheid. Men vergelijke met dit Sint Servaasbeeld eens het bronzen bronnebeeld op het Vrythof. Boven het beeld staan nog eenige „koppen", eveneens door Vos gehouwen in hardsteen en bedoeld als kraagsteenen met de tamelijk onkenbare beeltenissen van Sint Monulphus, Sint Lambertus en Sint Gondulphus, eveneens drie bekende Maastrichter heilige bisschoppen. Maar verreweg het beste blijft deze Sint Servaas en wanneer men één mag maken, dan is het deze, die meer den bouwer dan den houwer raakt: Deze Sint Servaas was een betere plaats waard, of met een scripturische uitdrukking: „Ascende superius!"

Jan Beerens [5]  beschrijft het beeld van Servaas:
"De plaatsing is niet al te gunstig; het valt moeilijk, 't beeld van de brug af voldoende te beschouwen. Vos heeft echter met die moeilijkheden gerekend en de vormen groot gehouden, terwijl de markante, wilskrachtige kop van den grooten bisschop ook op een afstand suggestief blijft. Het is interessant te zien, hoe hier een kunstenaar onmiddellijk na elkaar twee beeltenissen van denzelfden heilige schiep, zonder zich te herhalen. Het beeld aan de brug geeft St. Servaas als den krachtigen bestuurder, forsch en vastbesloten, onaantastbaar in zijn waardigheid."
Voorontwerp St. Servaas op de St. Servaasbrug
Particulier bezit
Gips, bruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [voor 1934]
Afmetingen: hoogte 66cm, breedte 27cm en diepte 25cm tot 37cm (rechterarm)
 
Op een console met achterwand is St. Servaas staande afgebeeld. Het is het voorontwerp voor het St. Servaasbeeld op de St. Servaasbrug (Aw Brög) in Maastricht dat in 1934 geplaatst werd.
In grote lijnen is het stenen beeld op de brug gelijk aan het gipsen ontwerp. Opvallend is dat de heilige op de brug ineens een baard heeft. Het stenen beeld heeft in zijn mantel slechts één plooi (horizontaal) en de rechterhand is iets hoger geplaatst.
Het figuur (met wapenschild en de vijfpuntige stadsster) dat links van St. Servaas staat en de leviet aan zijn andere zijde zijn bij de stenen versie gedetailleerder uitgewerkt.
 
In 1936 werden de missieweek in Maastricht georganiseerd. Het organisatiecomité stond voor voorzitterschap van Charles Thewissen. Het comité zou worden geassisteerd door een uitgebreide optochtcommissie waar zeker twee kunstenaars deel van zouden uitmaken, nl. Charles Vos (zittende tweede van links op de foto) en Henri Schoonbrood.
De organisatoren, met zittend in het midden Charles Thewissen, werd gefotografeerd. Op de achtergrond in het midden staat het voorontwerp van het St. Servaasbeeld.

 

23102Z1.jpg

23102Z7.jpg 23102Z3.jpg 23102Z4.jpg

23102Z5.jpg

foto: collectie eigenaar van het voorontwerp

 


[1] Graatsma, Paulussen, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988
[2] Boetskens F.,Beeldig Maastricht, Maastricht, z.j.
[3] Deze tekst is gebaseerd op: Graatsma, Paulussen, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988
[4] Graatsma, Paulussen, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988, huidige locatie onbekend
[5] Beerens Jan, Het beeldhouwerk van Charles Vos in RK het Bouwblad  jg. 6 nr. 11 27 december 1934, blz. 166-169
Read 4401 times Last modified on vrijdag, 23 februari 2024 08:26

Latest from Johan Piets