zondag, 31 december 2023 13:58
Heiligenbeelden 2
71. Maria met Kind
Particulier bezit (collectie Peters Smeets)
Ongeglazuurd chamotte klei
Gesigneerd Ch. Vos, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 45cm, breedte 15cm en diepte 12cm
Maria, voorzien van een nimbus, is staande op een console frontaal afgebeeld. Over haar kleed draagt zij een openvallende mantel. Haar blik is naar beneden gericht. Op haar rechterarm op heuphoogte, tegen zich aan, draagt zij haar rechtop zittende Zoon, die een zegenend gebaar maakt. Haar andere arm met geopende hand houdt zij langs haar lichaam.
collectie Peters Smeets
72. Maria met Kind
Particulier bezit (collectie Peter Smeets)
Ongeglazuurd gebakken klei
Gesigneerd Ch. Vos, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 40 cm en breedte 20 cm
Een tronende Madonna draagt haar Zoon op haar linkerarm die op haar schoot rust. Haar hoofd is naar beneden gebogen met haar blik gericht op haar Kind. Het Kind richt zijn blik op zijn moeder.
collectie Peters Smeets
73. Heilig Hart
Locatie: Het beeld werd vervaardigd voor Radboud-Universiteit in Nijmegen. zie http://www.charlesvos.nl/religieuze-werken/overig-religieus-werk/nederland-excl-limburg/heilig-hart
Nu in particulier bezit
Brons
Gesigneerd Ch. Vos (zijkant van de console), gedateerd 1923
Afmetingen: hoogte 129cm, breedte 48cm en diepte 29cm
Het beeld is vervaardigd bij FONDERIE, VERBIJST BRUXELLES (vermeld op de achterzijde van de console)
Op een rechthoekige onderplaat staat het beeld op een bronzen console die naar de zijkanten schuin afloopt. In de jaren 1920-1930 heeft Vos meerdere Heilig Hartbeelden vervaardigd. Vrijwel al deze beelden hebben een betrekkelijk traditionele gotische uitstraling. De nadien voor hem zo typische zwier en beweeglijkheid ontbreken hier nog.
74. Johannes de Doper
Particulier bezit
Chamotte klei, rood-bruin gepatineerd
Gesigneerd Ch. Vos (achterzijde), niet gedateerd
Afmetingen: voetstuk: diepte 14cm, breedte 8cm; hoogte van het beeld 31cm
Johannes de Doper was de enige zoon van de priester Zacherias en zijn vrouw Elisabet, die verwant is met Maria. Elisabet was onvruchtbaar tot de aartsengel Gabriël de geboorte van hun zoon aankondigde.
Johannes verkondigde de boodschap van bekering en verlossing van alle zonden door de doop. Hij had veel volgelingen en veel mensen lieten zich door hem dopen in de Jordaan. Tijdens een van de doopsessies kwam Jezus naar hem toe en liet zich door hem dopen. Bij deze gelegenheid daalde de Heilige Geest als duif op Jezus hoofd neer.
In de kunst wordt Johannes vaak weergegeven met het Lam Gods en een staf met een lint met daarop “ecce Agnes dei” (zie daar het Lam Gods). Dit is een uitspraak die hij deed toen hij Jezus doopte waarbij het Lam Gods als “mensenoffer” bedoeld werd. Dit staat voor het feit dat Jezus later zichzelf opofferde aan het kruis om alle zonden van de mensen op te kunnen heffen.
Op een rechthoekige console, opgebouwd uit twee delen op elkaar waarbij de ene een kleinere oppervlakte bestrijkt dan de andere, is ten voeten uit staande Johannes de Doper afgebeeld. Hij draagt een lang kleed. Zijn linkerbeen houdt hij naar achter gebogen; het rust op een verhoging achter hem. Zijn blik is gericht naar de Hemel. Met zijn beide armen omklemt hij op borsthoogte een schaap dat zijn kopje naar rechts (voor de toeschouwer) wendt.
Het beeld is waarschijnlijk altijd in bezit geweest van dezelfde familie. De reden waarom dit beeld gemaakt is helaas onbekend.
foto's eigenaar beeld
75. Heilig Hart
Particulier bezit
Gebakken klei geglazuurd
Gesigneerd CH. VOS (achterzijde), niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 49cm, breedte 38cm en diepte 27cm
Staande op een wolk is het Heilig Hart afgebeeld. Christus is "en face" staande, met zijn blik naar boven gericht, weergegeven en gekleed in een lange geplooide mantel. Er is sprake van een open uitspringend Heilig Hart. Zijn handen en voeten zijn voorzien van stigmata. Onder het Hart is een banderole aangebracht met de tekst:
"VOICI LE COEUR QUI A TANT AIMÉ LES HOMMES" (zie hier het Hart dat de mensen zo zeer bemind)
Dit beeld heeft grote overeenkomsten met het Heilig Hart onder nummer 43. De houding van het Christus is enigszins afwijkend en de tekst op de banderole is in het Nederlands.
76. Reliëf van de treurende Madonna
Particulier bezit
Bruin geschilderd gips
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 30cm en breedte 5,5cm
Waarschijnlijk betreft dit een voorstudie. Wellicht voor de Treurende Madonna op zijn grafmonument.
Maria is staande op een console "en face" afgebeeld. Over haar lange kleed draagt zij een driekwarts mantel die zij op borsthoogte met beide handen tegen haar lichaam drukt. Haar hoofd is schuin naar rechts gebogen, uitstralende een grote wanhoop.
77. Heilig Hartbeeld
Particulier bezit (collectie Peters Smeets)
Geglazuurde chamotte klei
Gesigneerd Ch. Vos (achterzijde), niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 52cm, breedte 22cm en diepte 16cm
Staande voor een kruis is het Heilig Hart met nimbus afgebeeld. Hij draagt een wit kleed met daaroverheen een openvallende rood/bruine mantel.
In zijn linkerhand houdt hij een kelk vast waar het bloed van het Heilig Hart in loopt. Met zijn andere hand maakt hij een zegenend gebaar.
Aan zijn rechterzijde ligt een schaap dat zijn blik naar boven naar Christus gericht heeft. Achter het schaap aan de zijkant is een bloemenmotief aangebracht. Aan de andere zijde van Jezus ligt een gedode draak.
foto Peters Smeets
78. Piëta
Particulier bezit
Gebakken klei geglazuurd
Gesigneerd Ch. Vos (zijkant), niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 42cm, breedte 33cm en diepte 27cm
Op een ronde console is een zetelende Maria met op haar schoot haar overleden zoon uitgebeeld.
Maria draagt over haar witte kleed een openvallende blauwe mantel. Haar overleden zoon ligt tegen haar aan gevleid. Maria houdt met rechterhand zijn hoofd, dat naar links gericht is, vast en heeft haar hoofd tegen dat van haar zoon gelegd. Met haar linkerhand houdt zij, op borsthoogte, zijn lichaam vast. Zij straalt een grote triestheid uit.
Jezus draagt een lendedoek. Zijn rechterarm rust op het rechterbeen van zijn moeder. De andere hangt langs zijn lichaam. Zijn onderbenen zijn naar links gericht. De stigmata zijn duidelijk herkenbaar.
Links aan de voorzijde ligt op de console de doornenkroon.
79. Jozef met Kind
Particulier bezit (collectie Peters Smeets)
Ongeglazuurd gebakken klei
Gesigneerd Ch. Vos (achterzijde), niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 27cm en breedte 14cm
Jozef is uitgebeeld als timmerman. Over zijn hemd met korte mouwen draagt hij een timmermanschort. In zijn linkerhand houdt hij een winkelhaak vast. Zijn blik is gericht op zijn Zoon die aan zijn rechterzijde staat en die hij met zijn rechterhand vasthoudt. Zijn Zoon richt zijn blik op zijn vader. Er is een liefdevol contact tussen vader en Zoon.
foto Peters Smeets
80. Martinus van Tours
Particulier bezit
Brons
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen:hoogte 58,5cm, breedte 19cm en diepte 19cm
(de eigenaar heeft het beeld laten plaatsen op een rechthoekige blok steen met achterwand)
Martinus van Tours (ca 306 - 397), veelal Sint Maarten genoemd, werd geboren in Hongarije. Op jonge leeftijd werd hij soldaat en trok op vijftienjarige leeftijd naar Gallië. Volgens de legende verscheen Jezus in de gedaante van een bedelaar aan Maarten, voor de poort van Amiens. Maarten gaf de bedelaar de helft van zijn mantel.
In 371 werd Maarten door de bevolking van Tours gekozen tot bisschop. Na zijn dood werd hij begraven in Tours.
In het beeld, gemaakt door Vos, worden twee episoden uit het leven van Sint Maarten uitgebeeld. Het beeld kan aan drie zijden worden bekeken. Van voren ziet men een paard "en face" dat zijn hoofd afgewend heeft naar rechts. Voor het voorste linkerbeen van het paard ziet een geknielde persoon (bedelaar).
Aan de rechterzijde voor de toeschouwer is de scène uitgebeeld dat de soldaat Maarten, gezeten op zijn paard, de helft van zijn mantel overhandigt aan een geknielde bedelaar die naar hem opkijkt.
Aan de andere zijde is Sint Maarten uitgebeeld als bisschop met zijn staf en mijter. Zijn blik is gericht op een gehurkte bedelaar voor hem.
81. Maria met Kind
Particulier bezit
Gebakken klei, geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 26,5cm, breedte 12cm en diepte 8cm
Maria is zittend in een zetel uitgebeeld. Zij draagt over haar lang witte kleed een blauwe openvallende mantel die op haar schoot weer aansluit. Haar rechterarm rust op de armleuning. Met haar andere hand houdt zij de op haar schoot staande Zoon, gekleed in het wit, vast. Op borsthoogte houdt hij voor zich iets (een vogel?) vast in zijn handen.
Het beeld is vrij grof uitgewerkt, het mist detaillering.
82. Maria (borstbeeld)
Particulier bezit
Gips, gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 38cm, breedte 21cm en diepte 15cm
Een gekroonde Maria met lang loshangend haar. Zij draagt een eenvoudig kleed. Haar blik is naar beneden gericht.
\
83. Anna te Drieën (plaquette)
Particulier bezit (collectie Peters Smeets)
Chamotte klei
Gesigneerd Ch. Vos (zijkant rechtsboven), niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 39cm, breedte 21cm en diepte 8cm
Anna te Drieën is een voorstelling van de Christelijke iconografie van de Heilige Anna met haar dochter Maria en haar kleinkind Jezus. In de vijftiende eeuw was de Heilige Anna een van de belangrijkste heiligen. De gelovigen dachten dat zij als oma van Jezus een bijzondere macht had als Hemelse voorspreekster bij haar kleinkind.
Vos beeldde beide vrouwen staande naast elkaar uit. Maria (voor de toeschouwer links), met krullend haar, heeft haar Zoon, half opgericht, op borsthoogte met beide armen vast. Anna heeft een geopend boek, liggend op haar linkerhand. Het Kindje heeft beide handjes op het boek gelegd. Beide vrouwen hebben een vriendelijke uitstraling waarbij de blik van beide vrouwen gericht is op de kijker.
foto's Peters Smeets
84. Maria met Kind
Particulier bezit (collectie Peters Smeets)
Gebakken klei, geglazuurd
Gesigneerd CH. Vos (achterzijde), niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 45cm, breedte 15cm en diepte 12cm
Maria is “en profil”, ten voeten uit staande op een console, afgebeeld. Zij houdt haar bovenlichaam naar achteren gebogen om een beter zicht op haar Zoon te hebben, die ze tegen haar lichaam aan op haar linkerarm draagt.
Zij is gekleed in een wit kleed en draagt een witte sluier waar haar krullend haar onderuit komt. Over haar kleed draagt ze een blauwe mantel over haar linkerschouder en de beide uiteinden met haar linkerhand voor zich vasthoudt.
Haar Zoon zit gedraaid naar de toeschouwer op haar arm. Met beide armpjes, ondersteund door de rechterhand van zijn Moeder, houdt hij een voorwerp vast, waarschijnlijk een kroon.
De gezichten zijn niet gedetailleerd uitgewerkt.
foto kunsthandel Haffmans foto Peters Smeets
foto Peters Smeets
85. Maria met Kind
Particulier bezit
Chamotte klei
Niet gesigneerd, niet gedateerd,
Afmetingen: hoogte 54cm, breedte 17cm en diepte 9,5cm
Maria is “en face”, staande op een console met aan de voorzijde de Maastrichtse ster, afgebeeld. Over haar kleed draagt ze een geplooide mantel. Op haar hoofd draagt ze een kroon. Haar rechterarm houdt ze langs haar lichaam. Op haar linkerarm draagt ze haar rechtop zittende Zoon, zijn beentjes met haar hand omklemmend. In zijn vooruitgestoken handjes heeft Hij een voorwerp vast.
foto's catawiki
86. Johannes de Doper
Particulier bezit (collectie Peters Smeets)
Geglazuurde gebakken klei
Gesigneerd (achterzijde Ch. Vos), niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 51cm, breedte 24cm en diepte 16cm
Johannes, zoon van de priester Zacharias en Elisabeth, doopte Joodse mensen, die zich bekeerden, in de rivier de Jordaan. Hij doopte ook Jezus.
Op een rechthoekige console is de doop van Jezus door Johannes de Doper weergegeven.
Johannes (rechts voor de kijker) is “en face” staande, gekleed in een lang kleed, weergegeven met zijn blik gericht op de hemel. In zijn rechterhand houdt hij de herdersstaf met bovenaan een kruisje vast.
Jezus staat naast Johannes met zijn hoofd naar beneden gebogen en zijn handen gekruist voor zijn borst. Johannes schenkt met zijn linkerhand water over het hoofd van Jezus, ten teken van de doop.
Tussen Johannes en Jezus is het Lam Gods weergegeven dat zich met zijn hoofd tegen Jezus vleit.
87. Maria met kind
Particulier bezit
Gekleurde chamotte klei
Niet gesigneerd, niet gedateerd [omstreeks 1942]
Afmetingen: hoogte 30cm
Het beeld is door een Maastrichtse aannemer gekocht om als communiecadeau aan zijn dochter te geven.
Maria is zittende met haar Zoon afgebeeld. Maria draagt een wit kleed met daarover een openvallende blauwe mantel. Haar lange haren draagt ze in twee staarten aan de voorzijde. Zij houdt haar zittende Kind op haar rechterarm, het Kind steunend tegen haar lichaam. Haar linkerhand rust tegen het beentje. Haar blik is omlaag gericht op haar Zoon. Het Kind kijkt voor zich uit met zijn linkerarm naar voren gericht.
foto's eigenaar beeld
88. Madonna met Kind
Particulier bezit (collectie Peters Smeets)
Gebakken klei, mat geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 59cm, breedte 36cm en diepte 19cm
In een schelpachtige vorm, onderaan verbreed en versiert met bloemachtige motieven, is de zetelende Maria met Kind afgebeeld.
Maria, voorzien van een nimbus, is frontaal weergegeven, draagt een kleed met daarover een openvallende blauwe mantel. Haar benen zijn naar rechts buiten gedraaid, met de voeten gekruist. Ze maakt met haar linkerarm een zegenend gebaar. Met de andere arm ondersteunt ze haar Zoon (met nimbus) die op haar rechterbeen zittend is uitgebeeld. Het Kind helt ietwat naar voren en maakt met beide armen een zegenend gebaar.
In de catalogus voor de tentoonstelling in Weert in 1994/1995 [1] schrijft Paulussen:
"Het daaropvolgende half jaar, van januari 1920 tot 1 juli 1920 verbleef het echtpaar Vos te Florence. Als studieopdracht vervaardigde Charles Vos een in tondo (ronde) vorm afgebeelde Madonna met Kind, geïnspireerd op een vijftiende eeuws Florentijns voorbeeld van de "Della Robbia's"."
Hoogstwaarschijnlijk doelde zij op dit werk dat afkomstig is uit erfenis van de familie Vos (2019). De stijlkenmerken wijzen op een vroeg werk van Vos. Ook uit de collectie van de familie Della Robbia zijn er meerdere werken bekend die als voorbeeld van Vos’ werk Maria met Kind hebben kunnen dienen.
[1] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
foto: Peters Smeets
89. Maria met Kind
Particulier bezit (collectie Peters-Smeets)
Gebakken klei, geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 80cm, breedte 19cm en diepte 18cm
Het beeld is opgebouwd uit een drietal delen. Maria “staat” bovenop het tafereel van de zondeval.
Maria is ten voeten uit staande afgebeeld. Voor zich houdt ze haar Zoon, zijn blik gericht op de toeschouwer, met beide armen vast. Het Kind is met uitzondering van zijn hoofd en gespreide armen door haar mantel bedekt. Maria’s blik is op haar Kind gericht. Vos heeft het beeld vrij strak uitgewerkt in tegenstelling tot zijn vaak zwierige uitvoeringen.
Onder haar voeten is de zondeval uitgebeeld met centraal de boom met vruchten. De slang kronkelt om de boom. Adam zit, voor de toeschouwer, aan de rechterzijde van de boom. Eva aan de linkerzijde. Beiden reiken naar de vruchten.
De zondeval komt voor in het scheppingsverhaal. In het Hof van Eden werd Eva door een slang verleid om een vrucht van een boom te eten, terwijl God dat verboden had. God had hen gewaarschuwd dat als ze van deze vruchten zouden eten, zij zouden sterven. De slang beweerde dat als zij van de vruchten van die boom zouden eten, zij helemaal niet zouden sterven, maar integendeel hun ogen zouden opengaan, zij als goden zouden zijn en kennis zouden hebben van goed en kwaad.
Eva plukte een aantal vruchten en at ervan. Zij gaf een aantal vruchten aan Adam, haar man, die ze ook op at.
Toen Adam en Eva God in de koelte van de avondwind in de tuin hoorden wandelen, verborgen zij zich. God vermoedde dat zij hadden gegeten van de verborgen vruchten en vroeg de man of dit klopte. De man gaf de vrouw de schuld en de vrouw vervolgens de slang.
God vervloekte hierop de slang. Tegen de vrouw zei hij dat haar zwangerschap een zware last zou worden en baren hard zwoegen. Zij zou haar man begeren, maar de man zou over haar heersen. De man zou zijn hele leven moeten zwoegen om uit de akker voedsel te produceren. "Zweten zul je voor je brood, totdat je terugkeert tot de aarde, waaruit je bent genomen: stof ben je, tot stof keer je terug."
Maria wordt in de moderne theologie gezien als de “nieuwe” Eva. In veel afbeeldingen vertrapt zij de slang.
Onderaan is het hoofdje van een duivel afgebeeld, dat zijn handen op zijn hoofd houdt.
foto's Peters Smeets
90. St. Joris en de draak
Particulier bezit
Roodbakkende klei
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1945-1947]
Vlak de Tweede Wereldoorlog is het beeldje door de grootouders van de eigenaar gekocht in het atelier van Charles Vos.
St. Joris is staande “en profil” weergegeven. Met zijn beide handen houdt hij boven zijn hoofd een zwaard in de aanslag, gericht op de voor hem zittende draak. Achter de heilige is een zittende man afgebeeld die zijn handen naar zijn hoofd heeft gebracht.
foto eigenaar
91. Pater Peerke Donders met jongen uit missie
Particulier bezit (Collectie Peters Smeets)
Gebakken klei,
Geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 97cm
Charles Vos kreeg de opdracht om een tweetal beelden te maken voor plaatsing in een kerk in Brabant. Het betrof een beeld van de H. Dionysius en een beeld van pater Peerke Donders. De beelden pasten niet in de nissen en werden geretourneerd naar Charles Vos. Het Dionysiusbeeld maakt nu deel uit van de collectie van Limburg Museum te Venlo. Het beeld van pater Peerke Donders kwam uiteindelijk in particulier bezit.
Petrus (Peerke) Donders werd op 27 oktober 1809 geboren in Tilburg als zoon van een thuiswever. Zijn moeder overleed op jonge leeftijd, Peerke was pas 7 jaar oud. Thuis leerde hij op zeer jonge leeftijd (12 jaar) van zijn vader het weven. Zowel heeft hij thuis gewerkt als in een textielfabriek in Tilburg. Zijn grote droom was echter om priester te worden.Tijdens zijn studie aan het grootseminarie te Haaren kwam bisschop Grooff uit Suriname op bezoek. Hij zocht priesters voor de missie in Suriname. Alleen Peerke toonde interesse. Op 5 juni 1841 werd hij vervroegd tot priester gewijd en vertrok in 1842 naar Suriname. In 1856 werd hij overgeplaatst naar de missiepost Batavia. In 1867 trad hij toe tot de orde van de Redemptoristen. Suriname (1882) werd zijn nieuwe missiepost. Hij keerde in 1885 weer terug in Batavia. Hier overleed hij 14 januari 1887 waar hij in de eerste instantie ook begraven werd. In 1900 werd hij bijgezet in de St. Petrus en Pauluskerk te Paramaribo. In Tilburg is een verering van Peerke Donders tot stand gekomen.
Op een vierkante platte console is de Pater staande “en face” afgebeeld. Hij draagt over een zijn lange kleed een ruime mantel met kraag die aan de bovenzijde is vastgemaakt. In zijn linkerhand heeft hij een kruis vastgeklemd tegen de borst. Zijn blik is naar beneden gericht waar zich een geknielde jongen, deel verborgen onder de mantel van de geestelijke, bevindt. De kin van de jongen rust op het kruis. De rechterarm van de priester ligt op de schouder van het kind, de hand houdt de onderkant van het kruis vast. Het werk is de afbeelding van de missiepriester met een van zijn pupillen, waarschijnlijk gesitueerd in Suriname.
Particulier bezit
Gebakken klei geglazuurd (op eikenhouten console) [1]
Niet gesigneerd, niet gedateerd [2]
Afmetingen: hoogte 39cm, breedte 36cm en diepte 18cm
St. Franciscus
Giovanni Francesco Bernardone komt ter wereld in 1182 in Assisi. Zijn vader is een rijke lakenkoopman. Omdat zijn vader veel handel drijft in Frankrijk en daar op het moment van Giovanni’s geboorte ook verblijft, noemt hij zijn zoon Francesco.
Francesco is een levenslustige jongen. Hij groeit op in welvaart. Tijdens zijn jeugd heeft hij de ambitie om ridder te worden. Wanneer er oorlog uitbreekt tussen Assisi en Perugia trekt hij ten strijde. Tijdens deze strijdt wordt Francesco gevangen genomen. Pas een jaar later komt hij vrij, nadat zijn vader een flink bedrag aan losgeld heeft betaald. Ziek en verzwakt keert hij terug naar zijn geboortestad.
De oorlog, zijn gevangenschap en het contact met armen en zieken verandert het leven van Francesco. Hij besluit zijn leven in rijkdom vaarwel te zeggen en afstand te doen van al zijn aardse bezittingen. Hij neemt zijn intrek in het klooster bij de San-Damianokerk in Assisi. Franciscus’ leven staat vanaf dat moment in dienst van God.
Na twee jaar verblijf in het klooster, begint Franciscus in de omgeving te preken. Zijn boodschap is liefde: liefde voor de Schepper, voor de mens, voor dieren en planten. Hij noemt alle levende wezens zijn broeders en zusters. Uiteindelijk richt Franciscus de kloosterorde Franciscanen op. In 1217 wordt deze orde officieel erkend door Paus Honorius III.
Naast Franciscus’ compassie voor dieren is er de legende dat hij met dieren kan praten. Zo zijn er verhalen over een preek van Franciscus voor een groep vogels. In plaats van weg te vliegen, luisteren ze - volgens het verhaal - aandachtig naar zijn redevoering.
Nog beroemder is de legende over een wolf, die de inwoners van het dorp Gubbio voortdurend aanvalt. Franciscus gaat het gesprek aan met de wolf en laat hem beloven, dat hij geen mensen meer zal aanvallen. In ruil hiervoor zullen de bewoners van Gubbio hem iedere dag te eten geven. De wolf gaat akkoord met Franciscus’ voorstel en de wolf en de dorpelingen leven voortaan in vrede met elkaar. [3]
Charles Vos heeft in het beeld de legende van Gubbio uitgebeeld. De heilige Franciscus, gekleed in ordekledij, zit op zijn knieën. Voor hem ligt een gedood schaap. De wolf is tegen de heilige opgesprongen. Zijn linker voorpoot rust tegen de borst van Franciscus. Zijn rechter voorpoot ligt in de linkerhand van de pater. Hun beider blikken kruisen elkaar. De heilige spreekt de wolf toe. Met zijn vrije hand zegent Franciscus de wolf.
foto eigenaar
[1] Bij de koop door de eigenaar op maat laten zagen, email 23 juni 2021
[2] gekocht bij Gerard Hack-Rutten, Wolfstraat te Maastricht in de jaren 1950/60, email 23 juni 2021
[3] Klein-Horsman, Anneloes; Franciscus: de heilige van de dierendag in http://www.geschiedenisbeleven.nl/franciscus-de-heilige-van-dierendag/
93. OLV Sterre der Zee
Particulier bezit
‘t Weike, Bemelerweg 74, 6226 HB Maastricht
Gebakken klei geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1939]
Afmetingen: hoogte 52cm en breedte 35cm
Herbert Lehmann, geboren in 1907 in Duitsland, kwam in 1930 als afgestudeerd glasingenieur werken voor de Kristalunie in Maastricht. Hij was aangenomen als laborant. Niet veel later kreeg hij de verantwoordelijkheid voor het gehele proces van de glasfabricage. Na de oorlog bij de herstart van de fabriek werd de heer Lehmann technisch directeur. In 1956 verliet hij de Kristalunie.
Eind 1930 ontmoette hij zijn toekomstige vrouw, die les gaf op de Mulo (o.a. Duits). Dat was handig omdat Herbert Lehmann de Nederlandse taal niet machtig was. Enige jaren later (1935) kochten zij een stuk grond, waar fruitbomen aangeplant werden en waarop een hondenkennel werd gebouwd. Onder de kennel waren twee opslagruimten voor fruit. Die ruimten deden later dienst als schuilkelders. In 1937 werd besloten op het erf een woonhuis te bouwen. Het ontwerp werd door Lehmann zelf gemaakt. De goedkeuring voor de bouw verliep niet van een leien dakje. De woning kwam uiteindelijk in 1939 gereed. Het huis werd het ‘t Weike genoemd.
Vanaf het begin had Lehmann, via de kunstenaars die voor de Kristalunie werkten, contact met regionale kunstenaars. Zo ook met Charles Vos. Met hem zou het gezin een vriendschapsband opbouwen. Mevrouw Lehmann vereerde Maria en bezocht regelmatig de OLV-basiliek in Maastricht, waar het bekende beeld OLV Sterre der Zee in de Merode-kapel staat. Charles Vos was hiervan op de hoogte en maakte als cadeau voor het nieuwe huis een Mariabeeld, dat boven de schouw werd ingemetseld.
Nadat het gezin ’t Weike verkocht had, woonden er diverse andere mensen maar het Mariabeeld bevindt zich nog steeds op dezelfde plaats.
Het betreft een plaquette met een afbeelding van OLV Sterre der Zee. Het bovenlichaam van Maria is “en face” afgebeeld. Zij draagt een wit kleed en daarover een opvallende blauwe mantel. Haar Zoon is aan haar rechterzijde afgebeeld (een zeldzaamheid in het werk van Vos). Zijn moeder heeft haar rechterarm om hem heen geslagen. Maria heeft haar glunderende gezicht gevleid tegen dat van haar Zoon.
Boven hen is een krans van rozen afgebeeld. Het Kindje Jezus heeft een roos geplukt die hij met zijn linkerhand in de open hand van zijn moeder legt. Zijn andere hand reikt omhoog om een nieuwe roos te plukken.
De plaquette toont een vrolijk tafereel tussen Moeder en Zoon.
foto: eigenaar van het beeld
94. Piëta
Piëta
Particulier bezit
Gebakken klei, geglazuurd
Gesigneerd Ch. Vos (zijkant rechtsachter), niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 45cm, breedte 33cm en diepte 23cm
Op een platte console (halve cirkel) is de Piëta uitgebeeld. Maria, zittend, draagt een wit kleed met daaroverheen een blauwe openvallende mantel. Haar overleden Zoon, deels steunend op zijn benen, wordt door haar vastgehouden. Haar linkerhand rust op zijn borst, met de andere hand ondersteunt ze zijn hoofd dat tegen haar aanligt. Maria heeft haar hoofd naar rechts beneden gedraaid tegen het hoofd van haar overleden Zoon steunend. De stigmata zijn duidelijk zichtbaar.
Het tafereel straalt een diepe triestheid uit.
foto De zilveren trompet; orgaan voor de R.K. meisjes en jonge vrouwen, jrg 11, 1941, no 10, 1941, blz. 155 Het Gildeboek, jrg. 24, 1941, nr 4
[1] De Tijd, 17 maart, 22 maart, 31 maart, 4 april en 6 april 1941
[2] www.lumenchrist.nl, januari 2013
[3] “Van Charles Vos werden zoowel de prachtig-bewogen Paaschgroep als de stijlvolle plaquette verkocht” NN, Rond de Paaschtentoonstelling in De zilveren trompet; orgaan voor de R.K. meisjes en jonge vrouwen, jrg 11, 1941, no 10, 1941, blz. 155
Maria is zittend frontaal afgebeeld. Ze ondersteunt met haar rechterarm het lichaam van haar overleden Zoon, dat tussen haar benen op de grond rust. Haar hoofd is naar rechts afgebogen. Christus rechterarm hangt langs zijn lichaam omlaag.
Dit beeld lijkt wel een ontwerp voor de Piëta in de Koepelkerk in Maastricht. De afbeelding in het Gildeboek dateert uit 1933. Het beeld in de Koepelkerk wordt gedateerd rond 1950. Toch zijn er grote overeenkomsten.
foto: het Gildeboek van 1933 (jrg. 16, nr. 3 blz. 107)
97. Maria met Kind
Particulier bezit (W. Smeets)
Toegeschreven aan Charles Vos
Gips (in zilvertinten uitgevoerd)
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: lengte 37cm, breedte 9cm en diepte 4cm
Maria met nimbus is “en face” staande op een console, voorzien van engelen, afgebeeld. Over haar kleed draagt zij een openvallende gedrapeerde mantel, die aan de bovenzijde met een gesp is vastgemaakt. Haar hoofd is enigszins afgebogen naar rechts. Haar Zoon, met nimbus, is zittend op haar linkerarm tegen haar aangevleid weergegeven met zijn blik gericht naar de toeschouwer. Met zijn rechterhand maakt hij een zegenend gebaar. In zijn linkerhand tegen zijn lichaam, op borsthoogte, houdt hij een granaatappel vast. De granaatappel symboliseert de vruchtbaarheid en adel en de rode kleur van de vrucht, de Passie van Christus.
Op de console is links en rechts een engelenhoofdje, gericht met hun blik op Maria, weergegeven.
Het beeld is in zilvertinten uitgevoerd.
foto's eigenaar
98. Huiszegen
Particulier bezit
Gebakken klei, door Guilaume Oliver geschilderd in bruin, rood-bruin, geel en licht en donker blauw kleuren en daarna geglazuurd
Gesigneerd CH.V., niet gedateerd [circa 1944]
Afmetingen: hoogte 62cm, breedte 41cm en diepte 27cm
Op 22 december 1940 werd Willy Oliver geboren. Zijn ouders dragen hun zoon op Christus H. Hart. Centraal in de afbeelding staat het H. Hart, die met zijn handen een zegenend gebaar
maakt. Op de achtergrond zijn de St. Servaaskerk, de St. Janskerk, de Matthiaskerk en de OLV-kerk afgebeeld. Links op een banderole het jaartal “1940”. Op borsthoogte van Christus staat naast zijn linkerarm OL-Vrouwe met Kind op haar arm, aan de andere zijde St. Servaas met staf. Links onder het corpus van Jezus. Rechts onder Maria. Op de voorgrond zitten de ouders van de pasgeborene geknield (op de rug gezien) en bieden hun zoon, die op hun armen ligt, aan Christus aan.[1]
[1] Boogard, Jac van den (redactie), Charles Vos beeldhouwer 1888-1954, Maastricht 2023, blz. 166
99. Ecce homo
Particulier bezit (locatie onbekend)
Gips
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 50cm
Het grafmonument van Pie Dejong op de begraafplaats aan de Tongerseweg in Maastricht werd ontworpen door Appie Drielsma. Dejong had een kunstgalerij in het pand Grote Staat 65 in Maastricht. Het beeldje op de stèle is een bronzen afgietsel van een gipsmodel van de hand van Charles Vos. Dit model bevond zich in de privé-collectie van Dejong. De huidige locatie is onbekend.
Naast dit bronzen afgietsel maakte nog een vijftal bronzen exemplaren.
foto's Venduehuis Dickhaut
100. Huiszegen
Particulier bezit
Gebakken chamotteklei
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1943]
Afmetingen: hoogte 63cm, breedte 42cm en diepte 12cm
In 1943 trouwden Jean Maessen en Mia Oliver. Als huwelijkscadeau kregen ze dit beeld.
Op een console met rug staat centraal Christus H. Hart. Rechts Johannes de Doper (blik omhoog naar Christus gericht) en links Maria (met haar hoofd nederig omlaag), zij zijn de patroonheiligen van het echtpaar.[1]
[1] Boogard, Jac van den (redactie), Charles Vos beeldhouwer 1888-1954, Maastricht 2023, blz. 167
101. H. Barbara
Locatie onbekend
Houten beeld
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1950]
In 1950 schreef het Sint Barbaracomité van de staatsmijn Maurits ter gelegenheid van het vijftig jarige bestaan van de mijn een prijsvraag uit voor een Barbaramonument uit. Vos nam deel aan de prijsvraag maar zijn inzending viel niet in de prijzen. Gekozen werd voor de inzending van Wim van Hoorn.
Op zondag 8 juli 1951 onthulde hoofdbedrijfsingenieur M.J.A. Bergstein tegenover de hoofdingang van Staatsmijn Maurits in Geleen het beeld. [1]
Dat Barbara heeft bestaan, staat historisch vast. Maar wat we van haar leven en sterven weten, berust puur op legende.
Barbara was de dochter van een rijke heiden uit Nicomedië. Om haar tegen ongewenste invloeden te beschermen sloot hij haar op in een toren. Desondanks werd zij bekeerd tot het Christendom, men zegt zelfs door Origenes, de beroemde theoloog uit Alexandrië († 254). Haar vader ontdekte dit toen Barbara vroeg om een derde venster in haar toren aan te brengen ter ere van de Heilige Drie-Eenheid. Hij liet haar folteren om haar tot geloofsafval te dwingen. Toen dat niet lukte, onthoofdde hij zijn dochter. Meteen daarna werd hij gestraft: een bliksemschicht doodde hem. [2]
Barbara, patroonheilige van de mijnwerkers, is ten voeten uit staande afgebeeld op een console. Zij draagt een lang kleed uit twee delen, daaroverheen een korset met knopen en rijgsnoer. Op haar hoofd draagt zij een sluier, In haar rechterhand heeft ze haar attribuut, de toren, vast. Haar andere arm hangt met geopende hand, langs haar lichaam. Onderaan aan haar rechterzijde staat de mijnlamp, een verwijzing naar de opdrachtgever.
[1] https://www.demijnen.nl/actueel/artikel/een-bijzondere-barbara, december 2023
[2] www.heiligennet.nl, december 2012
102 Jozef
Particulier bezit
Geglazuurde chamotte klei
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 78cm, breedte 12cm en diepte 10cm
Jozef is ten voeten uit staande op een console afgebeeld. Over zijn licht bruin kleed draagt hij een blauwe openvallende mantel. Zijn linkerhand rust op zijn hart en met de andere hand maakt hij een zegenend gebaar.
103. OLV HULP DER CHRISTENEN (ontwerp) [1]
Particulier bezit.
Gips, lichtbruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1942-1943]
Afmetingen: hoogte 55cm, breedte 25cm en diepte 14cm
Dit beeld is een ontwerp voor het eerste Mariabeeld, genaamd “Onze Lieve Vrouw Hulp Der Christenen”, dat deel uitmaakte van de zogenaamde Bidwegbeelden: de langs de route van de bidweg van “OLV Sterre der Zee” geplaatste Maria-afbeeldingen te Maastricht.
Het gebakken en geglazuurde origineel werd in 1943 geplaatst in de hoeknis boven het
pand Bredestraat-hoek-Heggenstraat. Nadat het in hetzelfde pand op een andere plek was
herplaatst, werd het enige tijd later gestolen. Sindsdien is dit Mariabeeld spoorloos
verdwenen.
Maria is met het naar rechts gewende hoofd en staande ten voeten uitgebeeld. Zij strekt haar rechterhand reddend uit naar de hulpeloze naakte man, die ten halve lijve in het water is afgebeeld. Drie van de zes punten van de bidwegster, met vallende stralen zijn afgebeeld ter rechterzijde van Maria’s hoofd. Met haar linkerhand houdt zij haar zittende zoon vast aan zijn linkerbeen. Zijn rechterhand heeft hij om zijn moeders hals. De andere hand steunt op Maria’s linkerarm. Het Kind kijkt naar de hulpeloze man.
[1] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
104. Maria met Kind
Particulier bezit
Gebakken klei geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 33cm, breedte 14cm en diepte 9cm
Maria is op een console staande en steunend op haar linkerbeen afgebeeld. Over haar wit kleed draagt zij een deels openvallende gedrapeerde blauwe mantel die aan de voorzijde is vastgemaakt. Onder haar witte sluier komt een gedeelte van bruine haren uit. In haar omhooggeheven rechterarm heeft ze een lelie met een lange steel vast.
Op haar linkerarm, tegen haar lichaam gevleid, draagt zij haar Zoon, hun hoofden liefdevol tegen elkaar. Het Kindje Jezus maakt een zegenend gebaar.
105 . Drie-eenheid
Particulier bezit
Geglazuurde chamotte klei
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 35cm, breedte 37cm en diepte 20cm, omvang 85cm
Het beeld heeft de vorm van een driehoek. Rechts (voor de toeschouwer) is God de Vader, met een lange baard, zittend afgebeeld. Met zijn linkerhand maakt hij een zegenend gebaar. Aan zijn rechterzijde is zijn Zoon zittend afgebeeld. Hij heeft zijn hoofd tegen dat van zijn Vader gevleid. Hij draagt over zijn kleed een bruine openvallende mantel. Jezus heeft zijn rechterhand op de rechterhand van zijn Vader gelegd. Op zijn schoot ligt een opengeslagen boek. De Heilige Geest, in de vorm van een duif, is centraal boven de opeenliggende van Vader en Zoon afgebeeld. Het beeld toont een innige verbondenheid.
foto: eigenaar beeld