SPHINX-COLLECTIE
Petrus Leonardus Dominicus Regout huwde in 1800 met Maria Gertruda Nijsten. In de Nieuwstraat in Maastrichtzette hij een winkel (handel in pijpen, aardewerk en porselein) voort die zijn moeder gestart was. Hun oudste zoon Petrus (1801 geboren) werd de grondlegger van wat later de Sphinx-fabrieken zouden worden.
Tijdens de Belgische Opstand (1830-1839) was Maastricht afgesneden van zijn achterland. Door invoerbeperkingen werd Regout genoodzaakt een eigen aardewerkfabriek op te richten. In 1836 vroeg hij toestemming tot oprichting van een fabriek voor geschilderd aardewerk.
Geleidelijk breidde de aardewerkproductie zich uit en in 1852 telde de fabriek al tien gas gestookte ovens. Vanaf 1899 richtte het bedrijf zich ook op de productie van sanitair. Het bedrijf groeide voortvarend.
De crisis in jaren dertig van de twintigste eeuw veroorzaakte stagnatie in de aanvoer van grondstoffen en de afzet van producten.
In 1958 fuseerde de Sphinx met haar Maastrichtse concurrent Societé Céramique. Ook het assortiment werd uitgebreid.
Vanaf de jaren zeventig kwam het bedrijf in zwaar weer. In 1999 werd het bedrijf overgenomen door het Finse Sanitec.
De eeuwenoude fabriekslocatie aan de Boschstraat werd in 2007 gesloten. In de Beatrixhaven werd een van de modernste sanitairsfabrieken ter wereld, waar de productie grotendeels geautomatiseerd verliep, geopend. Door calculatiefouten bij de bouw zou de fabriek nooit rendabel worden. De drie jaar oude fabriek sloot in 2009 definitief haar poorten. Daarmee kwam een einde aan een fabriek met een 175-jarige geschiedenis.
Charles Vos werkt voor de Sphinx
Door invoering van de auteurswet werd de Sphinx gedwongen eigen ontwerpers in dienst te nemen. Op 1 januari 1917 trad Johannes Henricus Lint (1889-1956) als keramische ontwerper in dienst bij de Sphinx. Hij werd in 1924 opgevolgd door Roozendaal, die er werktte tot 1928. Het korste dienstverband als ontwerper kwam op naam van Charles Vos. Hij had al eerder de aandacht getrokken van Sphinx-directeur W. Bonemeijer. Hij wilde het bedrijf geleidelijk meer focussen op het gebied van kunstaardewerk. In september 1926 schreef hij "thans is het voorstel aan de orde om den Heer Vos, beeldhouwer van beroep te Maastricht, op een of andere wijze aan de fabriek te verbinden en zoodoende de artikelen te gaan fabriceeren weer op een ander gebied, waarvoor ik, afgezien van het Continent, in Zuid-Amerika een goed afzetgebied meen gevonden te hebben. Ik hoop, dat de Heeren dit voorstel zullen aannemen. Het zal de naam van de Sphinx geen kwaad doen."
Pas in de loop van 1928 kwam Vos in dienst bij het bedrijf. Slechts een zeer korte periode was hij verantwoordelijk voor de door hem ontworpen plastiekjes. Naast enkele beelden van heiligen waren het voornamelijk dierfiguren in klein formaat die geproduceerd werden. Hij ontwierp een servies onder de naam Globe.
In het voorjaar van 1929 nam Edmond Bellefroid het werk van Charles Vos over.
1. Servies (Globe)
Charles Vos heeft voor Sphinx slechts één servies ontworpen. Het gaat om het model Globe, dat zijn naam eer aandoet door de bolvorm waaraan de verschillende delen van dit servies zijn ontleend. Alle bollen staan op een vierkante voet, waarbij Vos blauw of oranje gebruikt heeft om onderdelen te accentueren.
Zowel het model als de decoratie waren van zijn hand.
Dit nieuwe product werd in een stand op de Najaarsbeurs in Utrecht gepresenteerd en trok veel publieke belangstelling. Van dit enige en in beperkte oplage vervaardigde servies, is vooral de bolvormige terrine met deksel vermeldenswaard en een zeer gezocht object bij verzamelaars. Het kleuraccent op de vierkante voet, de handgrepen, de bovenrand en de knop verstrekken de bolvorm. [6]
In een prijslijst uit 1930 is te vinden dat het servies bestond uit 14 verschillende delen. Het was te koop als 65-delig, 47-delig en 24-delig tafelservies met 6 mogelijke decoraties in prijs variërend van fl. 23,- tot fl. 53,95.
Leden van de Vereniging Maastrichts Aardewerk hebben bij het opruimen van de voormalige fabriek een aantal originelen (gietmallen) veilig weten te stellen.
In het museum Boijmans Van Beuningen te Rotterdam en het Centre Céramique in Maastricht zijn delen van het servies Globe in de collectie opgenomen.

servies Globe (foto Marian Hankel) juskom, oranje accenten (foto Marian Hankel)

juskom met gouden accenten (collectie Peters Smeets) kom (foto Marian Hankel)

soepterrine (foto Marian Hankel) dekschaal (Centre Ceramique)

suikerpot theepot

soepterrine kaasstolp

pagina uit verkoopgids Petrus Regout/ De Sphinx (SHCL)

origineel van de soepterrine model Globe (H. Meulman) origineel dekselknop van de soepterrine model Globe (H. Meulman)

origineel handvat van de soepterrine model Globe (H. Meulman)
2. Plastieken
Er zijn tot nu toe, buiten de Sphinxen, meer dan twintig in oplage gegoten plastieken bekend. Zie lijst met beelden. Veel beelden zijn gemerkt op de onderzijde "G O A" Onder het gezicht de tekst "NV DE SPHINX MAASTRICHT".
De plastieken zijn kinderen van hun tijd. Vooral in Gouda moet een enorme productie zijn geweest. De kwaliteit van de beeldjes van Vos kan moeiteloos wedijveren met de producten van de grote ontwerpers die voor aardewerkfabrieken aldaar werkten. Vos varieert in stilering, waardoor de beeldjes soms nauw verwant zijn aan de van Jan Schonk en vooral Chris van der Hoef, zoals de kameleon en de lynx, en andere juist wat plastischer, zoals de aap en de eend. Waar de Goudse ontwerpers nog wel eens doorschieten in het reduceren van het realisme, blijft Charles Vos de natuur trouw, altijd met het oog en de handen van de ware kunstenaar.

pagina uit een verkoopgids Regout/De Sphinx.

merkteken op de onderzijde
De plastieken kunnen in een drietal groepen worden ingedeeld, waarbij onderstaande stempels voorkomen :
- "NV De Sphinx v/n Petrus Regout & Co /MAASTRICHT / MADE IN HOLLAND"
- "Petrus Regout & Co /MAASTRICHT / MADE IN HOLLAND"
- "GOA' 'GOA/NV De Sphinx"
A. Heilige beelden
Maria met Kind
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 27cm, breedte 7cm en diepte 6,5cm
Maria is staande op een console frontaal afgebeeld. Zij draagt een geplooide mantel met sluier. Aan haar linkerzijde houdt ze, op borsthoogte, haar Zoon, die naar de toeschouwer kijkt, met beide armen vast. Haar blik is schuin naar beneden op haar Zoon gericht. Het Kindje Jezus maakt een zegenend gebaar met zijn rechterhand. In de andere hand houdt hij een wereldbol vast.

Heilige Familie
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: onderste zijde van de driehoek 37cm, de twee opstaande zijden 32,5cm
In een driehoek met ongelijke zijden is een kerststal uitgebeeld. Centraal is het pasgeboren kindje Jezus, met gespreide armen, gelegen in een kribbe. Aan zijn rechterkant zit Maria "en profil" naar rechts geknield naast hem, en aan de andere zijde de geknielde Jozef "en profil" naar links. Boven in straalt de ster van Bethlehem.
Er zijn ook nog twee andere versies: geglazuurde klei in brons kleur en geglazuurd wit met goud.

collectie Peters Smeets
Heilig Hart
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 30cm
Op een console is het Heilig Hart ten voeten uit staande afgebeeld. Zijn mantel is opengevallen waardoor het stralende Heilige Hart zichtbaar wordt. Met zijn linkerhand houdt hij zijn mantel vast. De rechterarm zorgt ervoor dat de mantel openvalt en maakt een zegenend gebaar.

Afgietsel
Particulier bezit
Niet gemerkt aardewerk beeld, licht gekleurd; hoogte 28 cm. Het ontwerp is van Charles Vos.
Wim Visser heeft de originele mal van Charles Vos gebruikt om een afgietsel te maken en heeft deze op eigen wijze ingekleurd.

collectie Peters Smeets
Jozef met Kind
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Jozef is staande op een console frontaal afgebeeld. Hij houdt zijn handen gevouwen op borsthoogte. Zijn blik is naar beneden gericht op zijn Zoon. Het Kindje Jezus is frontaal voor zijn vader staande afgebeeld.

Afbeelding: Centre Ceramique
Franciscus
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 29cm
Fransiscus is frontaal staande op een console afgebeeld. Hij draagt een koord dat aan zijn rechterzijde naar beneden hangt . Aan zijn linkerzijde draagt hij een rozenkrans. Zijn blik is naar boven gericht. Zijn armen heeft hij gevouwen voor zijn borst.
Opmerking: Dit werk komt men ook tegen onder de niet correcte benaming "monnik".

collectie Peters Smeets

met rozenkrans met koord
Theresia van Liseux
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 27cm, voet 8,5cm.
Theresia is staande op een console met een enigszins gedraaid lichaam weergeven. Zij draagt een geplooide mantel met sluier. Haar linkerarm houdt ze gevouwen op borsthoogte onder haar mantel. Met haar andere arm, langs haar lichaam, houdt ze mantel open. Haar hoofd houdt ze schuin naar beneden gericht.
In latere jaren heeft Bellefroid een afgietsel gemaakt en op eigen wijze ingekleurd.

Afbeelding: Centre Ceramique
B. Dieren
Pelikaan
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 16cm, breedte 19cm en diepte 8,5cm
De watervogel is rechtopstaande "en profil" naar rechts op een ronde schijf afgebeeld. Hij heeft een grote snavel en een grote keelzak (tussen de onderkant van de snavel en de keel).

Afbeelding: fam. Poortmans Moedts
stempel onderzijde: GOA (in gezicht)
Zeehond
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 15cm, breedte 21,3cm en diepte 13,6cm *1
De zeehond is geplaatst op een ovaalvormige basis. De kop is omhoog gericht. *1

afbeelding: Familie Meershoek
Konijn
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 5,5cm, breedte 14cm en diepte 5,5cm
Het liggend dier is "en profil" afgebeeld, de oren liggen naar achteren waar zij aansluiten bij de rug. De snuit van het konijn rust op de voorpoten.

Afbeelding: Bonnefantenmuseum
Voorstudies
- Afbeeldingen konijnen, ganzen en kippen
Particulier bezit
Briefpapier met watermerk.
Afmetingen: breedte 15cm, hoogte 12cm
Niet gesigneerd, niet gedateerd.
Op de voorzijde de voorgedrukte tekst:
Charles Vos
Beeldhouwer N.K.B. Aylvalaan 54 Maastricht Telefoon 4769 Postrekening 419935
Een tiental tekeningen in inkt
Op de voorzijde: viertal konijnen
Op de achterzijde: viertal ganzen en een tweetal kippen
Vos heeft in opdracht van de Sphinx [jaren 1920 vorige eeuw] een aantal beelden van dieren ontworpen, die in gebakken klei en geglazuurd zijn uitgevoerd. Het konijn links in het midden is gelijk aan het vervaardigde Sphinx-konijn. Wellicht heeft Vos schetsjes van dieren getekend om tot een ontwerp te komen. Als dit klopt zullen er nog meer vellen met schetsen zijn gemaakt waarop de andere dieren voorkomen.
- Konijn (mogelijke) voorstudie
Particuliere collectie (Collectie Peters Smeets)
Gebakken klei
Niet gedateerd, niet gesigneerd
Afmetingen: lengte 28,5cm, breedte 8cm en hoogte 4cm
Vos heeft in opdracht van de Sphinx een aantal beelden van dieren ontworpen. Dit exemplaar zou een voorstudie kunnen zijn.

collectie Peters Smeets
- Konijn voorstudie
Particuliere collectie (Collectie Peters Smeets)
Ongeglazuurd aardewerk
Niet gedateerd, niet gesigneerd
Afmetingen: lengte 14cm, breedte 6cm en hoogte 4cm
Dit is een voorstudie voor het witte konijn uit de Sphinxserie dieren, het beeld is nog ongeglazuurd.

collectie Peters Smeets
Eend
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
De zwemvogel is "en profil" afgebeeld. De houding suggereert dat de eend zwemt in het water.

Afbeelding: eigenaar
Eekhoorn
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 15,5cm, breedte 16cm en diepte 7cm
De eekhoorn is "en profil" zittend uitgebeeld. De staart van het beestje is naar boven gekruld waar hij boven de kop overgaat in de oren. *1
collectie Peters Smeets
stempel onderzijde: GOA (in gezicht)
geel exemplaar
afbeelding fam Poortmans Moedts
stempel onderzijde: NV De Sphinx v/h Petrus Regout & Co Maastricht


de originele mal
Kameleon
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 10,5cm, breedte 14,5cm en diepte 4cm
De kameleon is "en profil" weergegeven, zittend op een sokkel.
Daarnaast is er nog een bruin-groen exemplaar met dezelfde afmetingen.
Collectie Peters Smeets
Gesigneerd Ch. Vos, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
In het iriserende bruin-groene glazuur laat het weerkaatsend licht verschillende kleurschakeringen zien, verwijzend naar de wisselende kleur van een kameleon.
Ook is er nog een gelig exemplaar.
Collectie Peters Smeets
Afbeelding: fam. Poortmans Moedts
stempel onderzijde: GOA (in gezicht) en NV De Sphinx Maastricht
collectie Peters Smeets collectie Peters Smeets
Bruine Beer
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 14cm, breedte 18,5cm en diepte 7,5cm
De beer is staan op een voetstuk "en profil" met bult op de rug afgebeeld. Hij zit enigszins ineengedoken met de kop omlaag.

Kikvors
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 10cm, breedte 10cm en diepte 7,5cm
De kikvors is "en profil" zittend afgebeeld. Zijn snuitje is naar boven gericht.
afbeelding fam. Poortmans Moedts
stempel onderzijde: NV De Sphinx v/h Regout & Co Maastricht
foto Botterweg Auctions Amsterdam
Aap
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 17cm, breedte 15,5cm en diepte 13,5cm *1
Het beeld toont een aap, zittend in kleermakerszit, ineengedoken en licht naar rechts gewend. De rechterarm heeft hij over zijn poten liggen, de linkerarm over de rechterarm. *1
Ook is er nog een gelig/groen exemplaar (collectie W. Smeets) (met stempel: in gezicht “GOA”)

Afbeelding: Familie Meershoek collectie W. Smeets
IJsbeer
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 14cm, breedte 22cm en diepte 8cm
De ijsbeer is "en profil" afgebeeld. Het lijkt, afgaande op zijn houding, of hij klaar staat voor de aanval op zijn prooi.

Pinguïn
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte20cm
Een pinguïn "en profile" rechtopstaand afgebeeld.
Afbeelding: Familie Meershoek
Bizon
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 19cm, breedte 6cm en diepte 13cm
Op een rechthoekige basis staat een woest uitziende bizon "en profil" met zijn kop naar voren gericht.

de originele mal
Lynx
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 10cm, breedte 30cm en diepte 14cm *1
Op een basis die de contouren volgt van lichaam en poten, ligt de lynx uitgestrekt naar links. De kop naar voren. De voorpoten van het dier liggen uitgestrekt opzij.

C. Overig
Maskarade of Pierrot et Colombine of Pierrot en Pierrette met mandeline
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 30cm, breedte 17cm en diepte 15,5cm *1
Op een vierkanten basis zijn een Pierrot en een meisje staande uitgebeeld. Pierrot, aan de linkerzijde van het meisje, speelt op een luit die hij hoog op de borst houdt. Zijn hoofd is naar rechts gewend. Lichaam en hoofd vleien zich tegen het lichaam van het meisje aan, dat lichtjes terug leunt tegen Pierrot aan. Haar hoofd is afgewend van Pierrot. Haar rechterhand heeft ze voor haar gezicht langs op kin en mond van Pierrot gelegd, een schijnbare afwering. Op haar gezicht speelt een lach, die deels achter een masker verborgen gaat. *1
In latere jaren heeft Bellefroid een afgietsel gemaakt en op een eigen wijze ingekleurd.


Moederweelde
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 18cm, breedte 10cm en diepte 10cm *1
De moeder is zittend op een console afgebeeld, terwijl haar bovenlichaam driekwart naar links is gewend. Met het naar links genegen hoofd kijkt zij liefdevol neer op haar zogende baby, die zij in haar beide armen dicht tegen zich aanhoudt. Het beeldmerk is vermoedelijk het merk van een afnemer (groothandel). *1

Afbeelding: Familie Meershoek
Eerste kus
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 17cm, breedte 22cm en diepte 10cm *1
Het jonge paar is zittend op een ovaal onderstuk afgebeeld. De naar rechts gewende vrouw, die met beide benen langszij zit, houdt timide haar rechterhand aan haar kin. De met het hoofd naar rechts gewende knielende man, kust haar behoedzaam op haar linkerwang en houdt daarbij zijn linkerhand liefdevol tegen haar aan. *1

Er is ook een exemplaar met blauwtinten. Het is niet zeker of dit een origineel exemplaar is of op latere datum is gemaakt.

Afdraaier (pottemenneke)
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [jaren 1920 vorige eeuw]
Afmetingen: hoogte 22,5cm, breedte 22cm en diepte 11,5cm *1
Een afdraaier komt voor in de keramische industrie.
De afdraaier is "en profil" zittend aan zijn draaibank afgebeeld. Zijn bovenlichaam helt sterk naar achteren, waarbij hij zijn rechterbeen naar voren uitstrekt. Zijn pose geeft een indruk van een heftige actie. Zijn rechterhand drukt met de duim in een potvorm, terwijl zijn linkerhand tegen de wand van de pot drukt. *1
Ook is er een gekleurde versie in omloop.
Gebakken klei chamotte
Gesigneerd Ch. Vos, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 19cm, breedte 21cm, diepte 9cm
Dit is de moedervorm van het witte beeld. Door krimp wijken de maten enigszins af.

Afbeelding: Familie Meershoek

collectie Peters Smeets

deel van de originele mal (afb. collectie centre ceramique)
Johan Lint heeft de mal, gemaakt door Charles Vos, in 1931 gebruikt om een gekleurde versie te maken.

foto's fam. Poortmans Moedts
3. Sphinxen
Enkele beelden werden door Charles Vos voor reclamedoeleinden ontworpen en door Sphinx in kleinere getallen geproduceerd, zoals de liggende Sphinx (21,5cm x 60cm x 37cm) die als een ruimtelijk bedrijfslogo, in verschillende kleuren is uitgevoerd, en een kleine, door vier sfinxen gedragen bol waarmee de harde, doorzichtige aardewerksoort Eterna werd gepresenteerd.

afbeelding Familie Meershoek familie Peters Smeets. Vos heeft bij deze Sphinx geëxperimenteerd met de kleurstelling

Meulman (zwart geglazuurd ; de zwart geglazuurde uitvoering is zeldzaam)


collectie mevrouw Brouwers Maastricht
Uit onderzoek is gebleken dat dit geen originele sphinx is
In de jaren zestig van de voige eeuw is de originele mal gebruikt om deze sphinx te vervaardigen

De voet van de vier sphinxen is gemaakt van blauw geglazuurd aardewerk, de ronde bol van Eterna (harde doorzichtige aardwerksoort). De hoogte is 18cm, de doorsnee 11cm.

collectie Peters Smeets

afb. uit Maastrichts keramiek aan de man gebracht: schemerlamp Eterna (zonder opschrift), brandend (collectie Peters Smeets)

collectie Peters Smeets

collectie Peters Smeets
Deze asbak met het opschrift "Antwerpen 1930" is speciaal vervaardigd voor de wereldtentoonstelling in 1930 te Antwerpen.

collectie Peters Smeets

collectie Peters Smeets

4. Unica (overig)
Ook heeft Charles Vos bij de Sphinx nog een aantal unieke beelden gemaakt.
A. Het ontwaken
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gemerkt, gedateerd "1927" rechts opzij *1
Afmetingen: hoogte 50,5cm, breedte 27cm en diepte 20,5 cm *1
Zeer beperkte oplage *1
De jonge vrouw is in een hurkende pose afgebeeld. Het hoofd van de vrouw met half lang golvend haar is "en face" weergegeven. Naar voorbeeld van de antieke Griekse beelden is zij gehuld in een lang, doorschijnend gewaad. Als personificatie van het ontwaken is de jonge vrouw afgebeeld op het moment, waarop zij - uit haar slaap langzaam opstaand - met beide omhoog geheven armen een brede draperie boven haar hoofd naar achteren doet uitwaaieren.
De langwerpige sokkel is aan de vier zijden versierd met bladeren en vruchten van een oranje boompje (appeltjes van oranje), die een grote ruitvorm in het midden omsluiten. In de ruit aan de voorzijde is het wapen van prinses Juliana afgebeeld, aan de achterzijde treffen we in de ruit de gekroonde letter J aan. In de beide ruiten aan de zijkanten zijn de jaartallen "1909" en "1927" aangebracht, verwijzingen naar het geboorte- en 18e levensjaar van Prinses Juliana. Het beeld werd namelijk ontworpen ter gelegenheid van haar 18e verjaardag. *1
Opmerking:
Navraag bij Koninklijk Archief en het Paleis: het beeld is niet bekend in de collectie van de Koninklijke Familie
collectie Peters Smeets
B. Fabrieksarbeider
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1930], productie Petrus Regout/ De Sphinx
Afmetingen: hoogte 48cm
Een beeldje gemaakt ter herdenking van vijftig jaar Sphinx sanitair 1880-1930
Opschrift terzijde:
TER GELEGENHEID VAN HET 50-JARIG JUBILEUM VAN DE SPHINX
Voorzijde links: 1880-1930 (van boven naar beneden)
Het toont een fabrieksarbeider staande in het silhouet van de fabriek bij de vervaardiging van een gegoten bad. Onder de voet van de arbeider is een sphinxkop. De achterzijde is in een plat vlak de vorm van een fabriek met rokende schoorsteen weergegeven.

C. de Mastreechter Staar aan de 100-jarige Liedertafel te Haarlem 1930
Aardewerk, wit geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1930], productie Petrus Regout/ De Sphinx
Afmetingen: hoogte 46cm
Op een rechthoekige blok met aan de onderzijde een plint bespeelt een zittende vrouw (met de benen onder zich in) en haar hoofd naar boven gericht een lier.
Opschrift:
DANKBARE HERINNERING
DER KON ZANGVEREENIGING
MASTREECHTER. STAAR
AAN HARE 100-JARIGE
ZUSTERVEREENIGING
KON: LIEDERTAFEL.
ZANG.EN.VRIENDSCHAP
HAARLEM
26.27.28. APRIL 1930
Onder de tekst: het wapen van Maastricht met de vijfpuntige ster.

afbeelding: Centre Ceramique
D. de plaquette met het portret van Brouwers
Collectie Centre Céramique
Geglazuurd aardewerk
Niet gedateerd, niet gesigneerd
Afmetingen: hoogte 39cm, lengte 34cm en breedte 3,5cm.
Petrus Hubertus Gordefriedus E.J. Brouwers (Hubert) werd geboren op 1 april 1866. Zijn ouders waren J.H. Brouwers (1833-1892) en A.E.M.H. Regout (1834-1886). Hij was van 1893 tot 1899 commissaris van de Commanditaire Vennootschap Petrus Regout & Co (1878-1899).
Daarna was hij van 1899 tot 1935 bestuurder van N.V. Kristal-, Glas- en Aardewerkfabriek De Sphinx voorheen Petrus Regout & Co (1899-1958). Hij overleed 13 juli 1949.
Het hoofd van Hubert Brouwers is "en profil" naar rechts afgebeeld. Hij draagt een bril en heeft een ringbaard. Linksboven de tekst ÆT.SVÆXX en rechtsboven het familiewapen met eronder een afbeelding van de fabriek.
Onderaan over de volledige breedte drie regels tekst:
P. HUB. G.E.J. BROUWERS.
1893 COMMISSARIS 1928
N.V. DE SPHINX. [afb. liggende sphinx] MAASTRICHT.
foto Centre Ceramique
Moule
De moule van dit werk is in particulier bezit (collectie Peters-Smeets)
Afmetingen: hoogte 53cm, breedte 50cm


E. de plaquette met het portret Weustenraad
Collectie Centre Céramique
Geglazuurd aardewerk
Niet gedateerd, niet gesigneerd
Afmetingen: hoogte 41,5cm, lengte 43cm en breedte 3,5cm.[1e]
Fernand A.H.M. Weustenraad werd geboren te Maastricht op 4 januari 1858. Zijn ouders waren J.A. Weustenraad (1813-1859) en M.G.H. Regout (1826-1898). Hij was van 1893 tot 1899 commissaris van de Commanditaire Vennootschap Petrus Regout & Co (1878-1899).
Daarna was hij van 1899 tot 1939 bestuurder van N.V. Kristal-, Glas- en Aardewerkfabriek De Sphinx voorheen Petrus Regout & Co (1899-1958). Hij overleed te Antwerpen in 1939.
Het hoofd van Weustenraad is "en profil" naar rechts afgebeeld. Hij draagt een lorgnet en heeft een snor. Rechtsboven de tekst ÆT.SVÆXX en in het middendeel, op de achtergrond, een afbeelding van de fabriek. Rechts in het middel, naast zijn achterhoofd, het familiewapen bestaande uit een breed uitstaand gewei met in het midden daarop "en profile" een zwaan. Links onder een liggende sphinx.
Onderaan over de volledige breedte drie regels tekst:
F.A.H.M. WEVSTENRAAD.
1893 BESTUURDER 1928
N.V. DE SPHINX. MAASTRICHT
Er is nog een plaquette van ongeglazuurd aardewerk van roodbakkende klei.

foto's Centre Ceramique

op de tafel liggen de plaquettes van Brouwers en Weustenraad
foto: T.Quik
F. Kinderbuste
Particulier bezit.
Frans van de Laar heeft van zijn neef Alfons Kessel een buste gemaakt.
Gebronsd gips
Afmetingen: 27 x 24,5 x 15cm [1i]
buste Alfons van Kessel gemaakt door Frans van de Laar
Particulier bezit (versie Ch. Vos)
De Sphinxfabriek wilde dit beeld in productie nemen. Charles Vos werd benaderd om een ontwerp/originaal van het beeld te maken. Vervolgens heeft hij een mal gemaakt. Het beeld is in diverse kleuren op de markt gebracht.
Goudluster geglazuurde buste
Gesigneerd Ch. Vos, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 27 cm
Het kind is “en face” afgebeeld met het gezicht ietwat hellend naar rechts. Het kind heeft kort haar naar voren vallend op het voorhoofd.
Er is naast een witte, grijze ook een zwarte geglazuurde uitvoering.
Frans Karel (Frans) van de Laar (geboren op 4 februari 1853 te Sittard en gestorven op 11 januari 1933 Argenteau) huwde op 4 september 1883 te Maastricht met Gertrude Wilhelmine Hubertine Marie (Maria) Bauduin (geboren op 28 juli 1843 te Maastricht en gestorven op 6 augustus 1893 te Maastricht). Zij vestigden zich in Maastricht. Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren Maria Eugene Jeanette (21 juni 1884), Francois Alphonse Pierre Hubert (1885) en Jean Antoine Francois (1886-1897).
Maria trouwde op 4 juli 1911 in Maastricht met de koopman Jacob Heinrich (Heinrich) Kessel uit Aken. In de begin jaren van hun huwelijk werden beide zoons geboren, te weten Franz en Alfons, die beiden de Duitse nationaliteit hadden.
Opa Frans heeft van zijn kleinzoon Franz het schilderij "Tante Paula par la" gemaakt alsmede een zelfportret met naast zich Franz.
Van zijn andere kleinzoon Alfons maakte hij een schilderij van moeder (Maria) met haar zoon. Van Alfons maakt hij ook bovenvermelde buste in gebronsd gips.
Deze werken dateren van rond 1915-1916.[1j]

collectie Peters Smeets collectie Meershoek
afbeelding Centre Céramique
collectie Peters Smeets
G. De leste zwegel (de laatste lucifer)
Beeld Frans van de Laar
Particulier bezit
In 1908 vervaardigde Frans van de Laar “De leste zwegel” in klei. Dit beeld is op de console gesigneerd “F v d Laar 1908”.[2]
Er bestaat ook een afgietsel in biscuit, niet gesigneerd, jaren dertig van de vorige eeuw, hoogte 52cm, breedte 17,5cm en diepte 17,5cm. [3]
Biscuit is keramiek (aardewerk) dat slechts eenmaal zonder glazuur is gebakken. Aardewerkbiscuit wordt bij ongeveer 900°C gebakken. Meestal is dit een halffabricaat: het biscuit wordt beschilderd met glazuurverf en daarna nogmaals (bij een hogere temperatuur) gebakken.
In de Limburger Koerier van 28 februari 1910 werd het beeld beschreven als “het typische mansfiguurtje wiens houding en omkleeding U als ‘t ware den wind doet voelen, die om hem heenen waait”.
beeld Frans van de Laar
uit de collectie Peters Smeets
Particulier bezit [4] (versie Ch. Vos)
De Sphinxfabriek wilde dit beeld in productie nemen. Charles Vos werd benaderd om een ontwerp/originaal van het beeld [5] te maken. Vervolgens is er een mal gemaakt.
Het beeld is niet in massaproductie genomen.
Er zouden enkele exemplaren vervaardigd zijn; deze zijn gemaakt van speciale gietklei en zijn gestempeld met de stempel van P. Regout.[6]
Later is de mal nogmaals gebruikt voor de vervaardigen van een beperkt aantal beelden van aardewerk klei die bij speciale gelegenheden door het bedrijf als cadeau werden aangeboden.
Jaren nadien is de mal wederom gebruikt. Deze beelden zijn van sanitaire klei; de kwaliteit is beduidend minder en de stempel P. Regout ontbreekt.

ontwerp/originaal (collectie Peters Smeets)

speciale gietklei (Collectie Peters Smeets)


een later afgietsel, ook geen mooie gietklei gebruikt
misschien 100 stuks gemaakt; sluiting Huishoudelijk Aardewerk 1969
AB staat voor Aardewerk Boschstraat
collectie P. Ackermans


een exemplaar, niet gestempeld en aangeboden op Marktplaats
Op een vierkante console is een man, ten voeten uit staande, afgebeeld. Hij bevindt zich buiten in guur weer. Hij staat enigszins ineengekrompen met zijn rug tegen de wind in en probeert de sigaret in zijn mond met een lucifer aan te steken, waarbij hij beide handen gebruikt. Hij draagt een driekwarts jas met opstaande kraag; de jas is niet dicht geknoopt. Op zijn hoofd draagt hij een pet met klep. Tussen zijn onderbenen houdt hij een paraplu geklemd.
H. Portret Jacques Joseph Hubertus Vos
Particulier bezit (Collectie Peters Smeets)
Aardewerk wit geglazuurd
Gesigneerd Ch. Vos FEC, gedateerd nov. 1921
Afmetingen: hoogte 34cm, breedte 33cm en diepte 2,5cm
Jacques Joseph Hubertus Vos (geboren 27 februari 1851, gestorven 28 april 1933) was de vader van Charles Vos. Hij trouwde met Marie Virginie Stille (1849-1899) op 15 mei 1877. In het gezin werd een negental kinderen, waarvan Charles de jongste was, geboren. Na de dood van zijn vrouw trouwde Charles vader met Josephine Renkin (1845-1931).
Vader Vos had een boekhandel in de Grote Staat, toentertijd nummer 51, te Maastricht.
Van deze plaquette zijn een tweetal gipsen exemplaren bekend.[7] Een uit de nalatenschap van Joseph Vos en een van Hubert Leon Vos. Samen met Jeanne Vos en Charles Vos waren het de kinderen van Jacques Joseph Hubertus Vos. Wellicht dat elk kind een plaquette van hun vader heeft gekregen.
Jacques Joseph Hubertus Vos is in rondo “en profil” naar rechts afgebeeld.
collectie Peters Smeets
5. De afdraaier
Klei, geglazuurd en gekleurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [2007]
Afmetingen: hoogte 22cm, breedte 23cm en diepte 10cm
Speciaal voor het afscheid van de eeuwenoude fabriekslocatie aan de Boschstraat (zie boven) is in een oplage van 500 stuks een beeld van een Pottemenneke geproduceerd, naar ontwerp van Charles Vos. Rob van Brug, manager director, overhandigde het eerste genummerde exemplaar aan medewerker Huub Sollet, wiens familie Sollet (vier generaties) 137 jaar onafgebroken is verbonden met Sphinx. Alle aanwezigen kregen naast dit beeld een herinneringsboek en de film "Gekoesterd verleden, anker voor morgen", een sfeervol, historisch perspectief van het bedrijf.


6. De Sphinxpassage (permanente tentoonstelling) [8]
Na het vertrek van de Sphinx rondom de Boschstraat is een herinrichtingsplan ontwikkeld voor de oude Sphinxgebouwen. Een prominente plaats is toegewezen aan het Eiffelgebouw.
Om een episode uit het Maastrichtse industrie levendig te houden is een 120m lange overdekte tegelpassage tussen het Eiffelgebouw en Pathé. Bijna 30.000 tegels (formaat 15cm x 15cm) brengen het Maastrichtse Sphinxverleden in woord, beeld en objecten tot leven.
Met een mix van – onder andere – familieportretten, fabrieksgebouwen, serviesdecoraties, oude reclame-uitingen en toiletpotten vertellen tegeltableaus in 26 hoofdstukken de geschiedenis van de Sphinx en de Maastrichtse keramiekindustrie. Elk tableau wordt ondersteund door een achtergrondverhaal (Nederlands- en Engelstalig), geschreven door historici Jac van den Boogaard en Paul Arnold. Van de oprichting van de Sphinxfabriek door Petrus Regout tot en met de sluiting van de fabriek in het stadscentrum: via de Sphinxpassage krijgen passanten een uniek inkijkje in de geschiedenis van de Maastrichtse keramiekindustrie. Met een lengte van 120 meter is de Sphinxpassage de langste overdekte tegeltableaupassage van Nederland.
Opdrachtgever van de Sphinxpassage is Belvédère WOM B.V. De passage is tot stand gekomen in samenwerking met het Sociaal Historisch Centrum Limburg en Centre Céramique.
Op maandag 18 december 2017 openden gedeputeerde Eric Geurts en wethouder Gert-Jan Krabbendam de Sphinxpassage.
Charles Vos is in de Sphinxpassage vertegenwoordigd met:
- Delen van het servies Globe: kom en dekschaal (groen-oranje versiering) en soepterrine, kom en juskom (blauwe versiering)
- De fabrieksarbeider
- Originele mallen: Heilige Familie, Theresia van Liseux, tweemaal een Sphinx, bruine beer en eekhoorn
- Een kleine Sphinx
- Hoofd Maria (in gips, is niet in productie genomen)




bij de beschrijving staat Charles Vos. Waarschijnlijk klopt dit niet, maar dit moet Johan Lint zijn


[1a] Email E. Somers, 22 januari 2014
[1b] Szénássy I.,Maastrichts Aardewerk 2, Industriële vormgevers bij de Sphinx 1918-40, Beek 1980, blz. 28
[1c] Bronnen: Szénássy I.,Maastrichts Aardewerk 2, Industriële vormgevers bij de Sphinx 1918-40, Beek 1980, Maenen, 125 100 Sphinx-Céramique, Maastricht 1959, blz 399 en www.bert-bartholomeus.
Szénássy spreekt over G.E.J. Brouwers en Maenen over P. Hubert G.E.J. Brouwers en Hubert Brouwers en www.bert-bartholomeus over Petrus Hubertus Gordefriedus E.J. Brouwers. Waarschijnlijk is vader Hubert Brouwers commissaris van de Commanditaire Vennootschap Petrus Regout & Co geweest van 1879 tot 1892 (Maenen) en na zijn overlijden opgevolgd in 1893 door zijn zoon P.H.G.E.J.
[1d] Email E. Somers, 22 januari 2014
[1e] Szénássy I.,Maastrichts Aardewerk 2, Industriële vormgevers bij de Sphinx 1918-40, Beek 1980, blz. 28
[1f] www.stamboom.onderzoeker.nl, januari 2014
[1g] Maenen, 125 100 Sphinx-Ceramique, Maastricht 1959, blz 399
[1h] www.stamboom.onderzoeker.nl, januari 2014
[1i] Jacobs Antoine, Frans van de Laar (1853-1933) artiste sculptuur, Sittard 2013
[1j] Jacobs Antoine, Frans van de Laar (1853-1933) artiste sculptuur, Sittard 2013, RHCL geboorte-, sterfte- en huwelijksregister (digitaal)
[2] Op de semi-permanente tentoonstelling in het Museum op het Vrijthof te Maastricht over Rob Graafland is de versie van Van der Laar te zien (in bruikleen Ger Eenens Collection Netherlands)
[3] Jacobs Antoine, Frans van de Laar (1853-1933) artiste sculptuur, Sittard 2013
[4] Weergave van het gesprekken tussen de voorzitter van de VMA (de heer Meulman) en mevrouw Peters Smeets (december 2013)
[5] Op de semi-permanente tentoonstelling in het Museum op het Vrijthof te Maastricht over Rob Graafland is het ontwerp/originaal van Vos te zien (in bruikleen Ger Eenens Collection Netherlands)
[6] Collectie Peters Smeets
[7] Zie particulier werk, personen nummer 46
[8] De tekst komt van de site http://www.belvedere-maastricht.nl/opening-sphinxpassage/ (28 december 2017)
* 1 Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994