Johan Piets
dinsdag, 23 juni 2009 00:00
Kerk van de Goede Herder (Wassenaar)
Kerk: Kerk van de Goede Herder
Adres: Stoeplaan 4, 2243 CZ Wassenaar
Architect: Laan
Kunstenaars: Eloy, J
Brom, L
Nicolas, J
Nijs
Vos, Charles
Werken van Charles Vos:
Charles Vos heeft voor deze kerk een tiental houten beelden gemaakt (het eerste in 1941). De namen van de heiligen staan op de consoles waarop de beelden geplaatst zijn.
De beschrijving van de beelden start aan de rechterzijde voor in de kerk (gezien vanaf het altaar) en gaat naar achteren. Dit betreft een vijftal beelden. Aan de andere zijde, ook een vijftal beelden, gaat de beschrijving van achter in de kerk naar voren.
Links op de foto (van voor naar achter): Petrus, Johannes de Evangelist, Augustinus
Rechts op de foto (van voor naar achter): Johannes de Doper, Michael (foto parochie)
Petrus
Dit beeld, evenals het beeld van Johannes de Doper (zie nummer 10) staan beiden op hoge sokkels, die ontworpen zijn door architect Van der Laan, met advies van Prof. Grandpré Molière en zijn uitgevoerd door Albert Termote. Deze beelden werden als eersten geplaatst eind 1941. [1]
Petrus staat ten voeten uit afgebeeld met zijn linkervoet naar buiten gericht. Hij kijkt recht naar voren. Hij draagt over zijn kleed een ruim vallende geplooide mantel. In zijn rechterhand, langs zijn lichaam houdend, draagt hij de sleutel. In zijn linkerhand, voor zijn lichaam op borsthoogte, draagt hij de kerk.
Johannes de Evangelist
Johannes de Evangelist werd door Jezus op het kruis de zorg voor Maria opgedragen. Om de hoge vlucht van zijn evangelieverhaal wordt hij door de arend verzinnebeeld. [2]
Johannes staat ten voeten afgebeeld met zijn linkervoet naar buiten gericht. Hij draagt een ruim vallende plooiende mantel. Aan de linkerkant van zijn lichaam (op borsthoogte) houdt hij het heilige boek vast met zijn linkerhand. Zijn rechterhand rust op het boek. Zijn blik is naar de hemel gericht. Aan zijn rechterzijde, naast zijn onderbeen, staat een adelaar , de kop met geopende bek naar de evangelist gericht en de linkervleugel gespreid.
Augustinus
Augustinus kwam ter wereld in 354 en stierf in 430 in de toenmalige gekerstende West-Romeinse provincie Africa, tegenwoordig noord-oost Algerije en Noord-Tunesië. Hij werd geboren in het provinciestadje Thagaste (het tegenwoordige Souk-Ahras) als zoon van een heidense (niet-christelijke) vader en een vrome christelijke moeder die Monica heette. Hij overleed in Hippo Regius (het tegenwoordige Annaba), waar hij van 396 tot zijn dood bisschop was.
Zijn ouders hadden het financieel niet breed, maar trachtten desondanks hem de beste opvoeding van die tijd te geven. Augustinus genoot lager en voorbereidend hoger onderwijs in Thagaste en Madaura. Na de vroege dood van zijn vader liet moeder Monica (financieel gesteund door anderen) hem studeren. In 375, op 21-jarige leeftijd, werd hij leraar in zijn geboorteplaats en het jaar daarop vestigde hij zich in Carthago als leraar in de retorica. Vermoedelijk in 383 verhuisde hij naar Rome, waarna hij in 384 tot retor aan het hof in Milaan werd benoemd. In 386 bekeerde hij zich tot het christendom en werd met Pasen in 387 door Ambrosius, de bisschop van Milaan, gedoopt. Hierna keerde hij terug naar zijn geboorteplaats in Africa, tijdens welke reis zijn moeder Monica in Ostia overleed. Na zich in Thagaste een paar jaar in stilte met bijbelstudie te hebben beziggehouden, wordt Augustinus in 391 half tegen zijn wil tot priester en in 395 tot medebisschop (met het recht van opvolging van de bisschop van Hippo Regius) gewijd. Van 396 tot zijn dood in 430 was hij bisschop van de Kerk van Hippo Regius. Ook in die functie bleef hij een sober kloosterleven leiden in zijn bisschoppelijke woning. Augustinus stierf in 430 tijdens het beleg van en vlak voor de inname van Hippo door de Vandalen. Volgens de overlevering moedigde hij de bewoners van Hippo aan om zich te verzetten tegen de Vandalen, vooral omdat de Vandalen een Ariaanse variant van het christendom aanhingen, die Augustinus als ketters beschouwde. [3]
Augustinus is ten voeten uit afgebeeld. Hij heeft de bisschopsmijter op zijn hoofd. Hij draagt over een onderkleed een bisschopsgewaad. Zijn blik is ietwat omhoog gericht. Met zijn linkerhand omklemt hij, op borsthoogte, het heilige boek. Zijn bisschopsstaf rust om de grond voor hem en Augustinus houdt deze met zijn rechterhand ter hoogte van zijn nek, vast.
Franciscus
Franciscus verliet alles en ging in de eenzaamheid leven en stichtte de orde van de Minderbroeders.
Fransiscus is ten voeten afgebeeld met gespreide voeten naar buiten gericht. Hij draagt de ordepij met om zijn middel een koord en een rozenkrans met kruis. Hij kijkt, zijn handen gespreid houdend, naar de hemel.
Monica
Sint Monica van Hippo (Tagaste, 333 - Ostia, oktober 387) is een christelijke heilige en moeder van Augustinus van Hippo.
Monica werd in Tagaste bij Constantinopel geboren. Ze werd christelijk opgevoed en trouwde een oudere, heidense man genaamd Patricius. Hij was een man met veel energie, maar ook een driftig en overspelig. Volgens Augustinus sloeg hij Monica vaak. Ook haar schoonmoeder was tegen haar en veroorzaakte vele problemen.
Monica daarentegen ging dagelijks naar de kerk en probeerde geduldig te zijn. Zij zei vaak tegen andere vrouwen die slechte huwelijken hadden: "Als je je tong in bedwang kunt houden, wordt niet alleen de kans om geslagen te worden minder, maar kan je misschien uiteindelijk je man verbeteren." Uiteindelijk lukte het haar om haar schoonmoeder voor zich te winnen en zelf de agressie van haar man te kalmeren en hem zelfs te bekeren tot het christendom.
Monica had drie kinderen. Augustinus maakte haar erg blij met zijn succes als leerling en later leraar, maar ze was niet zo blij met zijn losbandigheid. Augustinus leefde met zijn maîtresse.
Op 28-jarige leeftijd kwam Augustinus tot inkeer en werd overtuigd christen, zoals te lezen is in zijn Bekentenissen en in tal van andere werken.
Toen haar man overleden was, ging Monica bij Augustinus in Italië wonen en op 56-jarige leeftijd overleed ze in Ostia.
De feestdag van de heilige Monica was vroeger 4 mei, maar is tegenwoordig 27 augustus. Zij is de beschermheilige van vrouwen en moeders en van slachtoffers van huiselijk geweld. [4]
Monica is ten voeten uit afgebeeld in een ruim vallende mantel. Zij draagt een sluier. Om haar hals draagt zij een sieraad. Zij houdt haar handen aan de linkerzijde gevouwen en haar blik is naar de hemel gericht. Over haar borst loopt schuin een band waar ter hoogte van haar zij aan de rechterkant een geldzakje hangt.
Agnes
Afmetingen: hoogte 110cm, breedte 30 cm en diepte 30cm.
De heilige Agnes (overleden in Rome, 21 januari 254 of 304) stierf als dertienjarige martelares voor het christelijk geloof.
Agnes werd als dertienjarige aan heidense goden gewijd en was het slachtoffer van verkrachting. Toen zij naar de tempel van Minerva werd gebracht, maakte zij een kruisteken en weigerde zich tegen God te keren. Vele jonge mannen vroegen haar ten huwelijk, maar zij weigerde en zei dat dat ze al verloofd was met Jezus Christus. Zij werd vervolgens bedreigd en gemarteld en vond tenslotte de dood doordat haar een zwaard in de keel gestoken werd. Acht dagen nadat ze was begraven in de catacomben van de via Nomentana, werd zij gezien in een gouden kleed, met een verlovingsring van Jezus Christus aan haar vinger en haar rechterzijde een wit lam.
Haar naamdag is op 21 januari. Zij is de beschermheilige van de verloofde paren, van de kuisheid, van de jonge meisjes en maagden en van de slachtoffers van verkrachting. [5]
De naam Agnes betekent Lam. Op haar feestdag zegent de paus altijd een paar lammetjes, deze gewijde diertjes zorgen dan voor de wol om later pallia van te maken. Vaak wordt Agnes ook met een lam afgebeeld
Agnes staat ten voeten uit afgebeeld. Zij houdt haar ogen gesloten. Over haar kleed draagt zij een mantel die met een gesp aan de voorkant vast gemaakt is. Haar lange haren wapperen naar achteren. In haar rechterhand draagt zij een lammetje. Een staand zwaard houdt ze met haar linkerhand vast.
Martinus
Martinus werd rond 316 geboren in Savaria (Hongarije) als zoon van Romeinse ouders. Op jonge leeftijd werd hij soldaat en als 15-jarige trok hij naar Gallië. Bij een stadspoort van Amiens ontmoette hij een bedelaar, aan wie hij de helft van zijn mantel gaf. Omdat de helft van de mantel eigendom was van Rome kon hij slechts zijn eigen helft weggeven.
Op 19-jarige leeftijd werd hij duiveluitdrijver. Ook leefde hij enige tijd als kluizenaar op het eiland Gallinaria bij Genua, en verder stichtte hij een klooster bij Poitiers, het eerste klooster op Franse bodem.
In 371 werd Martinus door de bevolking van Tours gekozen tot bisschop. Hij vond zich niet waardig genoeg voor dat ambt. Dus verstopte hij zich in een ganzen- of zwanenhok. Maar toen zijn aanhangers hem gingen zoeken, gingen de ganzen als gekken te keer waardoor zijn schuilplaats ontdekt werd. Zo kwam het dat hij alsnog tot bisschop gewijd kon worden.
Als bisschop zette hij zich in voor de verdere verspreiding van het Christendom. Hij stichtte kerken en rond 375 de bekende abdij van Marmoutier. Om de zaak van een van zijn gelovigen te bepleiten die onterecht terechtgesteld dreigde te worden, reisde hij naar keizer Maximus in Trier. Deze interventie had echter geen succes.
In 397 stierf Martinus aan koortsen. Hij was toen ongeveer tachtig jaar oud.[6]
Martinus is ten voeten uit afgebeeld. Zijn blik is iets schuin naar boven gericht. Hij draagt zijn bisschopsgewaad met op zijn hoofd de mijter. In zijn rechterhand heeft hij zijn bisschopsstaf, die op de grond rust. Links voor hem zit geknield de bedelaar met gevouwen handen. Zijn blik is smekend naar boven op de heilige gericht.
Sebastiaan
Sebastiaans ouders waren christenen. Hijzelf bekeerde zich in het geheim, omdat de christenen toen nog door de Romeinen vervolgd werden, en hielp de mensen die leden onder die vervolgingen. Als soldaat onder Diocletianus zou hij wonderen hebben verricht en hield hij lange redevoeringen.
Hij viel hierdoor in ongenade bij de keizer, nadat die ontdekte dat hij christen was. Soldaten arresteerden hem en doorzeefden hem op het Marsveld met pijlen. Volgens een ander verhaal werd hij naakt aan een boom of paal gebonden.
De heilige Irene, weduwe van de martelaar Castulus, wilde hem begraven maar merkte dat hij nog leefde. Ze nam hem mee naar huis en lapte hem op. Enkele dagen later stond Sebastiaan op de trappen van de tempel van Sol Invictus om de twee keizers te wijzen op hun onrechtvaardig optreden tegen de christenen. Opnieuw werd hij gearresteerd en in het Circus van Rome doodgeknuppeld; zijn lichaam werd in de Cloaca Maxima (riool) gegooid. De Heilige Lucina (een ander verhaal zegt dat het Irene was) viste zijn resten op uit de drek, waste het lichaam en begroef hem in de catacomben aan de Via Appia, bij de toenmalige apostelbasiliek, op de plaats waar nu de basiliek van Sint-Sebastiaan buiten de Muren staat.
In de 9e eeuw werd Sebastiaan patroon van de apostelbasiliek. Zijn lichaam lag later in een zijkapel van de basiliek. Hij werd al vroeg vereerd in West-Europa.
Sint-Sebastiaan is de beschermheilige van onder andere de (boog-)schutters (veel schutterijen dragen zijn naam), soldaten, jagers, steenhouwers, tuiniers, kleermakers en brandweerlieden Verder was hij één van de zes pestheiligen, kinderen kregen zijn naam om onder andere pest, lepra, zweren en andere ziektes af te weren. [7]
Sebastiaan is ten voeten uit afgebeeld met naar buiten (rechts) gedraaide knieën en zijn handen hangen langs zijn lichaam. Zijn lichaam is vastgebonden met diverse touwen. Op een aantal plaatsen op zijn lichaam zijn nog punten van pijlen zichtbaar. Zijn hoofd (met gesloten ogen) hangt naar rechts beneden. Op zijn hoofd draagt hij een kap die afgezet is met bladeren van een boom.
Michael
Michael is in 1945 geplaatst omdat het kerkgebouw bij de bevrijding gespaard bleef. Vanaf de Stoeplaan (vóór de hoofdingang van het kerkgebouw) werden gedurende de Tweede Wereldoorlog V-2's (vliegende bommen) afgevuurd. [8]
Aartsengel Michael (met vleugels) staat ten voeten uit afgebeeld. Hij kijkt recht naar voren. Hij draagt een strak zittend kleed. In zijn rechterhand (gedraaid) heeft hij het zwaard dat links voor op de grond steunt en in de linkerhand de weegschaal. Over de linkerarm ligt een banderole met tekst.
Johannes de Doper (zie ook 1).
Johannes staat ten voeten uit afgebeeld. Over een kleed draagt hij een mantel die hij met zijn linkerhand (niet zichtbaar) voor zijn borst vasthoudt. Zijn linkerbeen houdt hij enigszins gebogen waardoor zijn linkervoet over de rand van de console komt. Met zijn rechterarm houdt hij zijn staf geklemd tegen zijn lichaam.
Johannes de Doper (de doop van Christus)
In de doopkapel is aan de wand een beeld, voorstellende de doop van Christus door Johannes de Doper. Het is van ijzeraarde gemaakt. [9] Op een console zit Johannes de Doper (afgebeeld met lange haren en baard), met een kleed tot op de knie. Zijn hoofd is naar rechts omlaag gebogen, kijkend naar Christus (met ontbloot bovenlichaam), die rechts voor hem staat. Johannes voert met zijn rechterhand de rituelen die bij de doop horen, uit. Christus, met zijn kin op zijn borst, houdt zijn rechterarm gebogen voor zijn lichaam.
Particulier bezit *1
Gips, bruin en grijs gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1951] *1
Afmetingen: hoogte 73cm, breedte 38cm en diepte 22cm *1
Franciscus, gekleed in ordenspij, is frontaal ten voeten uit afgebeeld en maakt met beide armen een orante-gebaar. Hij heft het hoofd omhoog. Het beeld is een voorstudie voor het grote gepolychromeerde eikenhouten beeld uit 1951. *1
Voorstudies Johannes de Evangelist
Bij het beeld van Johannes de Evangelist is de ontstaansgeschiedenis goed weer te geven:
Vos startte met een tekening. De adelaar staat centraal, hij zou uiteindelijk aan de rechterzijde van Johannes geplaatst worden.[10]
Vervolgens maakte hij in klei een weinig gedetailleerd ontwerp. De adelaar staat nog steeds centraal.[11]
Tenslotte werd een beeld op schaal van gepolychromeerd gips gemaakt. [12]
Gepolychromeerde gips
Ongesigneerd, ongedateerd [periode 1941-1945
Afmetingen: hoogte 69cm, breedte 23cm en diepte 18cm[13]
De voorstudie komt overeen met het definitieve beeld.
foto: Peters Smeets
Voorstudie Agnes
Particulier bezit. Collectie Peters Smeets
Gips
Niet gesigneerd, niet gedateerd [periode 1941-1945]
Afmetingen: hoogte 71cm
Vos heeft haar ten voeten uit staande op een console, voorzien van voluten, frontaal afgebeeld. Over haar kleed draagt een openvallende mantel, die aan de bovenzijde met een gesp is vastgemaakt. Zij kijkt, met gesloten ogen, nederig naar beneden. Op haar rechterarm, tegen haar lichaam aan, draagt zij een schaap, dat naar haar opkijkt. In de andere hand houdt zij een zwaard dat op de grond rust.
foto: Peters Smeets
Voorstudie Sebastiaan
Bonnefantenmuseum te Maastricht
Chamotte klei, gebakken
Niet gesigneerd, gedateerd [rond 1941-1945]
Afmetingen: hoogte 22cm, breedte 7cm en diepte 7cm
Legaat 2000
Objectnr.: 1005003
Dit beeld betreft een voorstudie voor de kerk van de Goede Herder te Wassenaar. Het zal een eerste grof ontwerp betreffen. Details zijn nog niet uitgewerkt. Later volgde een meer gedetailleerd ontwerp dat zich in particulier bezit bevind.
foto Bonnefantenmuseum
Particilier bezit
Gebakken klei, geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [periode 1941-1945]
Afmetingen: hoogte 76cm, breedte 26cm en diepte 16cm
Sebastiaan is ten voeten uit afgebeeld met naar buiten (rechts) gedraaide knieën en zijn handen hangen langs zijn lichaam. Zijn lichaam is vastgebonden met diverse touwen. Op een aantal plaatsen op zijn lichaam zijn nog punten van pijlen zichtbaar. Zijn hoofd (met gesloten ogen) hangt naar rechts beneden. Op zijn hoofd draagt hij een kap die afgezet is met bladeren van een boom.
De uiteindelijke uitvoering komt overeen met de voorstudie.
foto: Peters Smeets
[1] M.J.Dobbelaar, Parochiekerk De Goede Herder, Rijksmonument te Wassenaar, Wassenaar 2003
[2] M.J.Dobbelaar, Parochiekerk De Goede Herder, Rijksmonument te Wassenaar, Wassenaar 2003
[3] Wikipedia, november 2008
[4] Wikipedia, november 2008
[5] Wikipedia, november 2008
[6] Wikipedia, november 2008
[7] Wikipedia, november 2008
[8] M.J.Dobbelaar, Parochiekerk De Goede Herder, Rijksmonument te Wassenaar, Wassenaar 2003
[9] M.J.Dobbelaar, Parochiekerk De Goede Herder, Rijksmonument te Wassenaar, Wassenaar 2003
[10] Schetsbloc, 100 bladen transparant schets-teekenpapier , Nr 560 DIN A5, 148 X 210mm (bladen), 150 X 225 mm (blok), Uitgave O. Harris Import Co. N.V. - Amsterdam, collectie familie Vos
[11] Collectie Van Horne Museum te Weert
[12] Collectie van prof. Dr. J.J.Th. Vos; brief J.I. Vos 2 oktober 2013; collectie Peters Smeets
[13] Brief J.I. Vos 2 oktober 2013
*1 Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
dinsdag, 23 juni 2009 00:00
Liduinabasiliek (Singelkerk) (Schiedam)
Kerk: Liduina Basiliek (Singelkerk) (Schiedam)
Adres: Singels 104, 3112 GS Schiedam
Architect: Magry, E.J
Kunstenaars: Peeters, P
Vos, Charles
In 1859 werd aan de Nieuwe Haven in Schiedam de Onze Lieve Vrouw Visitatie-kerk in gebruik genomen, in de volksmond deze de Frankelandsekerk genoemd.
In 1931 werd de kerk officieel toegewijd aan de Heilige Liduina en werd ze Liduinakerk genoemd. [1]
In de hongerwinter 1944-1945 beloofde deken R.J. Reijnen dat "een kapel zal worden toegewijd aan Liduina, wanneer door haar voorbede onze stad voor verdere oorlogsrampen gespaard blijft".
De belofte hield in dat de kapel zou worden vergroot en verfraaid. Maar vegroten bleek bouwtechnisch niet te kunnen. Daarom is gekozen voor het laten vervaardigen van een zilveren beeld met reliekschrijn. [2]
Het St. Liduina Comité heeft een reliekschrijn laten vervaardigen. Charles Vos verzorgde het ontwerp van het beeld dat gemaakt werd door zilversmid P (Paul).M. Kersten, eveneens uit Maastricht. [3]
De Frankelandsekerk werd in 1968 gesloten en in april/mei 1969 gesloopt (incl. de Liduinakapel), waarna de verering van Sint Liduina overgebracht werd naar de Singelkerk die daardoor de naam R.K. Parochie van de Heilige Liduina en Onze Lieve Vrouw Rozenkrans kreeg.
Deze neo-gotische kruiskerk (architect E.J. Margry) werd in 1881 in gebruik genomen nadat de Dominicanen hadden toegezegd de bediening voor hun rekening te nemen. De grote devotie van de Dominicanerorde is het rozenkransgebed. Daarom werd de kerk toegewijd aan Onze Lieve Vrouw van de Rozenkrans.
Paus Johannes Paulus II verhief de Singelkerk in 1990 tot basiliek onder de naam Basiliek van de Heilige Liduina en Onze Lieve Vrouw Rozenkrans. In de volksmond wordt ze Liduina Basiliek genoemd. [4]
Liduina van Schiedam (Schiedam, 18 maart 1380 - Schiedam, 14 april 1433) vaker Sint-Liduina, Lidwina, Ludwina of Liedewij genoemd, is een rooms-katholieke heilige, patrones van de chronisch zieken. Haar feestdag is op 14 juni. Op 14 maart 1890 werd de verering van Lidwina door Paus Leo XIII heilig bekrachtigd. [5]
Liduïna, Schiedams eigen heilige, werd geboren op 18 maart 1380, de zondag voor Pasen, "palm- en passiezondag".Op die dag las de priester het verhaal van het lijden van Jezus in de mis voor. Toen begonnen bij haar moeder de weeën. Het was een voorteken van wat dit meisje zou gaan overkomen.Het gezin waarin Liduïna of Lidewij- "zij die wijd lijdt" - opgroeide, telde negen kinderen, waarvan de middelste een meisje was. Hoe godvruchtig zij was, blijkt uit één van de verhalen die over haar in Schiedam de ronde deden. In 1387 ging ze haar oudere broers, die ergens in de stad aan het werk waren, eten brengen. Ze nam echter niet de kortste weg, maar ging de kerk in en knielde bij het altaar van Onze Lieve Vrouwe Maria, omdat ze zich met haar hele ziel en zaligheid met haar liefde verbonden voelde. [6]
Na een val op het ijs op 15-jarige leeftijd raakte zij verlamd en bleef zij voor de rest van haar leven, 38 jaar lang, aan bed gekluisterd. Volgens deskundigen was Liduina van Schiedam één van de eerste personen waarbij de ziekte multiple sclerose is geconstateerd. Zij maakte grote indruk op de vele bezoekers die zij kreeg en vooral op chronisch zieken voor wie zij een grote troost was. Na haar overlijden werd haar graf eeuwenlang door vele pelgrims bezocht.
Thomas a Kempis beschreef haar leven in zijn Vita Lidewigis. Ook de bekende prediker Johannes Brugman schreef over haar een heiligenleven. [7]
Werken van Charles:
Liduina
Reliekschrijn, zilver (1950), ontwerp Charles Vos uitgevoerd door de edelsmid Paul Kersten.
P.M. Kersten (Paul) werd geboren op 15 augustus 1916 te Maastricht en overleed in 1999.
Hij genoot zijn opleiding aan de École normale des arts te Brussel en de École d'art de l'abbaye Bénédictine te Maredsous. Hij werkte als kopergraveur, edelsmid, tekenaar en emaillist.
Kersten werkte veel in opdracht van kerken.[8]
Het reliekschrijn, staande op zes pootjes, is zeshoekig. Op elke hoek is, vanuit de voet, een klimmende roos afgebeeld. In het schrijn is het gebeente van de heilige Liduina ondergebracht. Op de voorzijde is een schild aangebracht met de tekst "St. Liduina 1380-1433". Tussen de twee voorste pootjes is een figuur afgebeeld dat in elke hand een schild vasthoudt. Rechts het oudste wapen en links het nieuwe wapen van de stad. [9]
Het oude wapen bestaat uit drie zandlopers (twee boven en een beneden). Het is nu niet meer in gebruik en stamt ongetwijfeld uit de tijd dat Schiedam een haringvisserijstad was en visnetten een goedkeuringsloodje met "dreye nachtglasen" moesten hebben. [10]
Het huidige wapen is op 24 juni 1816 vastgesteld door de Hoge Raad van Adel. Het behoorde toe aan de heer van Schiedam. Het bestaat uit een zwarte klimmende leeuw op een goud veld, waarover een schuinbalk [11] (afwisselend rood en wit). Het is de leeuw van Henegouwen. De stad verkreeg nl. 1275 stadsrechten van Aleidis, weduwe van Jan I van Avesnes, erfgenaam van Henegouwen, graaf van Holland en Zeeland. Zij bezat een kasteel ter plaatse, waaruit een dorp gegroeid was. [12]
Boven op het schrijn staat het beeld van Liduina. Zij is staande ten voeten uit afgebeeld. Over haar kleed draagt zij een jasje dat aan de voorkant is dicht gerijgd. Haar openvallende mantel is met een gesp vastgemaakt. Zij draagt een hoofdbedekking die is afgezet met rozen. In haar linkerhand houdt op borsthoogte een kruis (met Christusbeeld) vast. In haar opgeheven rechterhand draagt zij een boeket rozen. Bij haar voeten zijn eveneens rozen afgebeeld.
Het beeld draagt de inscriptie: "Het St. Liduina Comité heeft deze reliekschrijn doen vervaardigen ter gedeeltelijke inlossing van een plechtige belofte in december 1944".
In het voetstuk van het beeld werd een reliek van de heilige verborgen. [13]
Op de Tweede Paasdag (10 april 1950) vond de overdacht van het beeld plaats in de vergaderzaal van de pastorie van de Nieuwe Haven in aanwezigheid van: E. Kersten Leroy (stichter van de Maastrichtse Edelsmederij), zijn zoon Paul Marie Kersten, deken R.J.J. Reij (erevoorzitter van het St. Luidinacomité) en E. Coche..[14]
v.l.n.r E. Kersten Leroy ), zijn zoon Paul Marie Kersten, deken R.J.J. Reij en E. Coche (foto: beeldbank Schiedam)
In De Linie [15] stond een artikel over het beeld:
“Ter gedeeltelijke inlossing van een belofte in December 1944” Deze woorden liet het Sint Liduina-comité uit Schiedam inde voet van het reliekschrijn graveren, dat naar een ontwerp van de Limburgse beeldhouwer Charles Vos, door de Maastrichtse edelsmid P. M. Kersten in zilver werd uitgevoerd. De barre nood, waaruit deze plechtige belofte, inde benauwend grauwe winter van 1944, ontstond, ligt nog vers in ons geheugen. Ook het leven van de Heilige Liduina kennen we allen als één lange, onmenselijk zware, geduld verslindende lijdensweg. Deze sombere associaties verhinderden Charles Vos echter niet een Liduina te boetseren, zó sprankelend van levenslust, zó triomphaal schrijdend binnen de barokke plooival harer gewaden, en met het, bijna uitdagende, gebaar van de ten hemel heffende rozenruiker, gelijk een flambouw van zoete geur dat we hier ongewild worden geconfronteerd met het feit, dat in het "donkere” Zuiden de waarde van het lijden toch anders wordt getaxeerd en beleden, dan in het "verlichte” Westen dikwijls het geval is.
In 1962 kwam het beeld naar Maastricht voor de Heiligdomsvaartsprocessie van dat jaar.
Hertogsingel Maastricht, Heiligdomvaartprocessie 1962 (foto: beeldbank Schiedam)
Liduina devotiebeeld
Een in zwaar tin uitgevoerde beeldje dat een exacte kopie van het Liduinabeeld is dat in de oude doopkapel van de basiliek staat. Hoogte 14 cm.
foto: parochie Liduinabasiliek
[1] www.liduinabasiliek.nl, december 2009 (onderdeel Basiliek)
[2] Email 31 mei 2010 R.W. Poels
[3] www.scyedam.nl, september 2009
[4] www.liduinabasiliek.nl, december 2009 (onderdeel Basiliek)
[5] Email 31 mei 2010 R.W. Pouls
[6] Ach lieve tijd Schiedam deel 11, 750 jaar ziel en zaligheid
[7] Wikipidea, juli 2008
[8] Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1950, Den Haag 1969 en Jacob P., Beeldend Benelux, biografisch handboek deel 1 t/m 6, Tilburg 2000
[9] Op de voorgevel van het stadhuis staan beide wapens boven elkaar afgebeeld
[10] Ach lieve tijd, Schiedam, 750 jaar bestuurders, nr 10, blz 238.
[11] Ach lieve tijd, Schiedam, 750 jaar roemrucht verleden, nr 11, blz 22.
[12] www.ngw.nl, december 2009
[13] Limburgs Dagblad 21 maart 1950
[14] De Tijd 20 april 1950 en Beeldbank Schiedam
[15] Levenstralend schrijn voor de Heilige van het lijden in De Linie, 28 april 1950, nr. 213, blz. 13
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
dinsdag, 23 juni 2009 00:00
St Annakerk (Maastricht)
Kerk: St Annakerk
Adres: Dr Van Kleefstraat 12, 6217 JW Maastricht
Architect: Th. Boosten
Kunstenaars: Eugène, Laudy
Gène, Eggen
Charles, Vos
Werken van Charles Vos:
Kruiswegstatie (model dertiende)
Tegen de wand rechts naast het doopvont hangt een model van de XIIIde kruiswegstatie, die momenteel hangt in de kerk van St. Antonius van Padua in Scharn-Maastricht.
Dit werk in gips, bronskleurig, is een geschenk van een parochiaan aan de parochiekerk.
Beschrijving van de XIIIe statie:
Jezus is van het kruis gehaald. Hij ligt op de schoot van de gehurkte Maria. Met haar rechterhand houdt zij de rechterhand van Jezus vast. Zijn linkerarm valt omlaag. Zijn benen hangen gekruist naar beneden.
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
dinsdag, 23 juni 2009 00:00
St Servaaskerk (Maastricht)
Kerk: St. Servaaskerk
Adres: Keizer Karerplein 6, 6211 TC Maastricht
Architect: Cuypers, P
Cuypers, J
Kayser, J
Satijn, P
Kunstenaars: Charles Vos
Werken van Charles Vos:
Kerstgroep
alleen opgesteld in de Kerstperiode in het Bergportaal.
Een beeldengroep, geschenk van de parochianen van de St. Servaaskerk aan Pastoor-Deken J. Ingendael (1883 - 1954) ter gelegenheid van zijn terugkeer na zijn gijzeling in het Groot-Seminarie te Haren (N.B.) van juli - december 1942. Pastoor Ingendael schonk de Kerstgroep op zijn beurt aan zijn parochie, de St. Servaasbasiliek Maastricht. *1
Uit het archief van de St. Servaasparochie: "Kerstmis 1943 is een nieuwe kribbe voor het eerst in de kerk opgesteld. De (eikenhouten) beelden van het Kindje, Maria en Jozef waren gereed, die van de herders, schaapjes enz. waren nog slechts in ontwerp (als gipsmodel) aanwezig". *1
Gegevens eveneens uit het archief van de St. Servaasparochie: "Alle elf beelden van de Kerstgroep waren voltooid, Kerstmis 1945". *1
In 1946 maakte de gehele kerstgroep van Charles Vos, die nog met acht andere werken was vertegenwoordigd, deel uit van de Tentoonstelling "Gerijpte Kunst", 12 oktober- 17 november 1946, Gemeente Museum Den Haag. *1
Kerststal 1967
De kerstgroep bestaat uit 12 eikenhouten beelden:
Maria:
Maria (afmetingen 65cm x 90 cm), met kleed, mantel en hoofddoek zit geknield en de handen gevouwen voor de borst. Haar hoofd is rechts naar beneden gericht. *1
St. Jozef
St. Jozef (afmetingen 85cm x 87cm) met kleed en mantel, knielt steunend op zijn linkerknie. Hij spreidt zijn armen naar boven gericht. Zijn blik is naar rechts beneden gericht. *1
Kindje Jezus:
Het kindje Jezus (afmetingen 45cm (lengte) x 25 cm) *1 ligt met opgetrokken beentjes en spartelend met de armpjes op de kribbe.
Os en ezel met boom:
os en ezel met boom 240cm x 97 cm *1
Drie herders
Drie herders, waarvan één naar ontwerp van Vos na diens dood uitgevoerd door J. Balendong:
herder met staf en schaapje, 115cm x 48cm; herder, 108cm x 43cm; herder zittend (Balendong), 58cm x 34cm *1
Drie koningen en engel met banderole "GLORIA IN EXCELSIS DEO"
Koning liggend, Bathazar, afkomstig uit Europa, leeftijd 60 jaar, gift mirre: 143cm (lengte) x 48 cm;
Koning knielend, Melchior, afkomstig uit Azië, leeftijd 40 jaar, gift goud: 72cm x 45cm;
Koning staand, Casper, afkomstig uit Afrika, leeftijd 290 jaar, gift wierook: 125cm x 54cm;
Engel, 102cm x 65cm *1
De dochter van Vos stond model voor de engel.
Schaapje:
schaapje, 30cm x 42cm (lengte)*1
In 2017 werd de Kerstkribbe opgesteld op de trappen naar het hoofdaltaar. De boom werd niet opgebouwd maar lag vooraan op de trap.
Tal de prachtige, karaktervolle beelden, welke Charles Vos vervaardigde voor de Maastrichtse Sint Servaas, maakte Martin Coppens zeer geslaagde foto’s, waarvan wij er hier een aantal reproduceren. (De katholieke illustratie, jrg. 84, 22 dec 1950, nr 51, blz 2004-2005)
Beschrijvingen uit het tijdschrift:
1. Vermoeid van de lange tocht knielt de oudste der Wijzen neer bij de kribbe; zijn stramme handen houden het kostbaar geschenk omvat, dat hij de Koning der koningen gaat aanbieden.
2. Ootmoed en vertedering spreken uit het jijne gelaat van de jongste der herders, die inde nacht kwamen toesnellen om de lang beloofde Verlosser te aanschouwen
3. De gezegende onder alle vrouwen, door wie Christus tot ons kwam en door wier bemiddeling Hij ook in onze harten geboren wordt.
4. Klonk er ooit schoner gezang hier beneden dan dat van Bethlehems engelen, die Gods glorie verkondigden en de vrede des harten beloofden aan alle mensen van goede wil?
5. Als een klein, hulpeloos kind wilde Gods Zoon op aarde komen; in de schamele kribbe nodigt Hij allen uitte putten uit de onmetelijk.
6. Met vrome ingetogenheid en zichtbaar ontroerd blikt deze eenvoudige schapenhoeder neer op het Kind, dat in zulke armoede wilde geboren worden.
7. Zijn leven lang had deze oosterling de loop der sterren nagegaan, totdat de wonderbare ster hem bracht bij Hem, die alle licht geschapen heeft
8. De zwarte Wijze, zoals de kunstenaar hem met zijn rijke verbeelding zag: in golvende gang, als een danser, schrijdt hij voort om hulde te brengen aan het Kind, dat ook voor hem ter wereld kwam.
Reliëf Kardinaal Van Rossum
Locatie: bij de ingang van de doopkapel aan de binnenkant van de rechterpilaar.
Bronzen reliëf kardinaal W.M. van Rossum (1854-1932), onthuld op 9 augustus 1936.[2]
Op 15 juni 1873 trad Van Rossum in het noviciaat van de redemptoristen te Roermond; hij legde op 16 juni 1874 te 's-Hertogenbosch zijn religieuze geloften af. Daarna ging hij naar Wittem voor de studie van filosofie en theologie. Op 17 oktober 1879 werd hij aldaar priester gewijd. Medio 1880 volgde zijn eerste benoeming: leraar Latijn, poesis en rhetorica op het juvenaat van de redemptoristen te Roermond.
Hij was een belangrijk Romeins prelaat met vele invloedrijke taken en functies zowel ten behoeve van eigen orde als van het Vaticaan. [3]
Hij was een belangrijk Romeins prelaat met vele invloedrijke taken en functies zowel ten behoeve van eigen orde als van het Vaticaan. [3]
Bovenaan een bronzen reliëf van kardinaal Van Rossum. Afbeelding als een borstbeeld. Hij draagt zijn ambtskleding met zijn ketting voor de borst.
In het middenstuk is onderstaande tekst opgenomen:
In deze kerk werd op 3 sept. 1932,
Onder het patronaat van deken J.H. Wouters,
de plechtige uitvaart gecelebreerd van
Z.E. Kardinaal Wilhelmus Marinus van Rossum
CSsR. Prefect der congr. de propaganda fide
*Te Zwolle 3-9-1854 + Maastricht 30-8-1932
De plechtigheid werd geassisteerd door
Z.E. Kard. E. van Roey, het Nederlands episcopaat
de bisschoppen: Th. Heylen v. Namen,
J. Vogt v. Aken, J. Biermans v. Carcara,
J. Olaf Smit v. Paralus, J. Brems v. Denemarken,
J. Müller v. Zweden, J. Buckx v. Finland,
M. Meulenberg v. IJsland, F. Joosten v. Tatunc.
Veel hoogw. abten en prelaten en
wereldlijke autoriteiten.
Bij gelegenheid der missieweek, op
9 aug. 1936, werd dit monument ont-
huld in dankbare herinnering aan
de beschikking Gods, dat de kardinaal
in zijn vaderland en in deze stad
mocht sterven
Onderaan zijn de onderscheidingstekens van een kardinaal (links en rechts en bovenaan de hoed. Hier tussen een wapen (Van Rossum?)
Deken Wouters en Charles Vos (afbeelding Paulussen)
Servaas [4]
Locatie: schatkamer of depot, niet aangetroffen
Gipsen beeldje
Niet gesigneerd, niet gedateeerd
Afmetingen: hoogte 41cm hoog
Servatius staande met staf en sleutel, aan zijn voet een schild met een vijfpuntige ster; op de sokkel "S. Servatius" (Maastricht; atelier G. Hack-Rutten 1934)
Servaas
Locatie: kruisgang [5]
Houten beeld
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte ca 150cm
Achter in de Servatiusdagkapel staat een manshoog ongepolychromeerd houten beeld van St. Servaas (ingezegend door ZH paus Johannes Paulus II bij zijn bezoek aan de Servaaskerk in 1985). Het werd gemaakt naar het voorbeeld van het fonteinbeeld van Charles Vos uit 1936 door diens leerling Jef Eymael.
Lambertus [6]
Lokatie: exterieur
Het beeld van Lambertus staat opgesteld in het pandhof.
Zandsteen
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte ca 180cm
Een beeld van de St. Lambertus geplaatst op een voetstuk met de tekst "St. Lambertus".
Lambertus is afgebeeld in zijn bisschopskleding en voorzien van een mijter. In zijn linkerhand houdt hij een boek, steunend tegen zijn arm, vast.Waarschijnlijk heeft hij in zijn andere hand de bisschopsstaf vastgehouden.
Het beeld is afkomstig uit een vroegere lagere school RK jongensschool St. Lambertus in de binnenstad van Maastricht en is ter bescherming overgebracht naar de huidige locatie.[6a]
Heilig Hart [7]
Locatie: de Dagkapel
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1930)]
Afmetingen: hoogte 200cm
Jezus is ten voete uit staande op een console weergegeven in een S-houding. Over zijn kleed draagt hij aan de rugzijde een korte rijkgeplooide mantel die om de hals sluit. Zijn hoofd is naar links afgewend met de blik naar beneden gericht. Het Heilige Hart, omgeven door stralen, steekt deels uit zijn lichaam. Zijn linkerhand raakt aan de onderzijde van het Hart. De rechterarm is naar buiten gespreid.
Waarschijnlijk is het ontwerp van het beeld van Charles Vos en is het beeld uitgevoerd in samenwerking met zijn leerlingen van de kunstacademie.
afbeelding F. Mennens
Voorstudies Kerstgroep
Schaapje [8]
Gips, bruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1943]
Afmetingen: hoogte 28cm, breedte 45cm en diepte 23cm
Ontwerp voor een beeld op ware grootte.
Kop van de liggende koning [9]
Gips, bruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1945]
Afmetingen: Hoogte 35cm, breedte 29cm en diepte 30cm
Twee koningen [10]
Aanwezig in het Jacob van Hornemuseum in Weert
ontwerp van een koning (in Van Horne Museum Weert),
of dit een ontwerp voor de St. Servaaskerk was, is niet met zekerheid te zeggen
Herder [10]
Afmetingen 108 X 43cm
Er zijn vijf verschillende voorstudies van het beeld gemaakt; een beeld werd door het hoofd van de kerk uitgekozen.
Hoofd van de liggende koning
Particuliere collectie (collectie Peters Smeets)
Gips, bruin geschilderd
Niet gedateerd, niet gesigneerd
Afmetingen: lengte 37cm, breedte 30cm en hoogte 33cm
Herder met staf en schaapje
In de kerk St. Petrus (Sint Pieter Beneden) te Maastricht is een gipsen, bruin gepatineerd, voorstudie/model aanwezig.
[2] Paulussen, Charles Vos, beeldhouwer te Maastricht, Maastricht 2002 (CD-rom)
[3] www.ru.nl, 2008
[4] www.meertens.nl, april 2008, bij bezoek in november 2008 niet aangetroffen.
[5] www.meertens.nl, april 2008, email P.Coenen (15 juni 2022)
[6] Bestand SKKN, Mariahoek 16/17 Utrecht, 21-01-2009; email P.Coenen (15 juni 2022)
[6a] Email F.Mennens, 25 maart 2013; Mondelinge mededeling van de heer F. Mennens 26 maart 2013; email P.Coenen (15 juni 2022)
[7] Bestand SKKN, Mariahoek 16/17 Utrecht, 21-01-2009. email P.Coenen (15 juni 2022)
[8] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994;
Collectie T. Goffm-Viegen, Maastricht
[9] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994;
Particuliere collectie, Maastricht
[9a] Het is niet zeker dat deze koningen model zijn geweest voor de kerstkrib van de Servaaskerk
[10] Meerdere exemplaren:
Aangeboden op Marktplaats, september 2008
Aangeboden op Marktplaats augustus 2010
Marktplaats, 12 juni 2012, schatting prijs € 300 - € 600, beschadiging aan de voet
Marktplaats 6 augustus 2012
Marktplaats 20 mei 2013 aangeboden door De Pronckkaemer. (www.pronckkaemer.nl) vraagprijs € 650.
Diverse mails 20 en 21 augustus 2013; herplaatsing op 2 september 2013 (afb. 2224kr24y 1 en 2; niet geplaatst)
*1 Graatsma, Paulussen, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
dinsdag, 23 juni 2009 12:44
OLV van Lourdes (Maastricht)
Kerk: OLV van Lourdes
Adres: President Roosenveltlaan 215, 6224 CP Maastricht
Architect: Peutz
Kunstenaars: Eggen, Gène
Laudy, Eugène
Nicolas, Joep
Schoonbrood, Henri
Vos, Charles
Werken van Charles Vos:
Antonius van Padua
Dit beeld is oorspronkelijk afkomstig uit de gesloopte kerk van de "broun paoters" aan de Tongersestraat in Maastricht. [1]
Daarna heeft het beeld in de Antonius van Paduakerk te Nazareth Maastricht gestaan. Na de sluiting van deze kerk is het beeld in het najaar van 2008 overgebracht naar de OL Vrouw van Lourdes. [2]
Het beeld van de H. Antonius is levensgroot. Hij staat op een console en draagt een geplooide monikkenpij tot op de voeten. Zijn hoofd is naar rechts gedraaid en kijkt het kindje Jezus aan. In zijn gespreide rechterarm/hand heeft hij een lelie. Ter hoogte van zijn middel aan de linkerkant draagt hij een rozenkrans. Het kindje Jezus houdt hij geklemd in zijn linkerarm en ondersteunt het kind met zijn linkerhand. Het kind houdt zijn armpjes gespreid.
[1] Nilsen Kan er uit Nazareth iets goeds komen , Maastricht 1978
[2] mededeling van mevr Isabel Paulussen (gesprek 22 november 2008)
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
dinsdag, 23 juni 2009 00:00
Gregorius de Grote (Brunssum)
Kerk: H.Gregorius de Grote
Adres: Kerkstraat 127, 6441 BN Brunssum
Architect: Böhm
Kunstenaars: Böhm, G
Dawen, Rob van
Vos, Charles
Werken van Charles Vos:
Antonius van Padua
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1934]
Afmetingen: hoogte 135cm, breedte 54cm en diepte 40cm *1
Het beeld werd door een milde geefster geschonken aan de kerk. [1]
Op een console staat Antonius en is voorgesteld als Franciscaan. Hij staat ten voeten afgebeeld en heft zijn rechterhand naar boven. Rechts van hem zit een oude, bebaarde bedelaar. De bedelaar zit aan de rechterzijde van Antonius gehurkt op zijn knieën met zijn benen onder zich in. Zijn rechterhand ligt op zijn knie; met zijn linkerhand houdt hij zijn andere knie vast. Hij kijkt op naar Antonius. Links knielt een jonge vrouw met een hoofddoek die met beide armen een kind omhoog houdt. Het kind biedt Antonius een lelietak aan.
[1] Limburgsch Dagblad 14 februari 1935
*1 Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
maandag, 22 juni 2009 00:00
St Martinuskerk (Wijck-Maastricht)
Kerk: St. Martinuskerk
Adres: Rechtstraat (Oeverwal) 2, 6221 EJ Maastricht
Architect: Cuypers, Pierre
Kunstenaars: Rooyen, gebr Den
Truijen, Hans
Vos, Charles
Exterieur:
De Martinuskerk is grote, drieschepige, kruisvormige, neogotische kerk, geheel opgebouwd uit rode baksteen. Aan de westkant staat een hoge toren van vier geledingen met ingesnoerde spits. De driezijdig gesloten apsis van de kerk ligt aan de westzijde, niet aan de gebruikelijke oostzijde. De kerk is dus 180 graden gedraaid. [1]
Werken van Charles Vos:
Jozef met Kind (in de sacristie)
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 83cm, breedte 35cm en diepte 15 cm
St. Jozef, staande ten voeten uit afgebeeld, draagt in zijn linkerhand een winkelhaak, zijn attribuut als timmerman. Het Christuskind staat rechts naast hem, zijn rechterarm zegenend omhoog gehouden.
Onderaan de tekst : H. Joseph
Antonius met kind
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Antonius is staande ten voeten uit afgebeeld in ordekledij met een openvallende mantel en een rozenkrans rond zijn middel. Met zijn rechterarm maakt hij een zegenend gebaar. Op zijn linkerarm, op borsthoogte, draagt hij het knielende Jezuskind, die vrolijkheid uitstraalt. Zijn linkerharm houdt hij voor zijn borst. Met zijn andere arm met gesloten hand wijst hij met zijn wijsvinger naar de hemel.
Onderaan de tekst: H. Antonius
Zwarte Christus (replica) [2] (in pastorie)
Volgens een legende ontstond het beeld in het dorp Riempst tussen Tongeren en Maastricht: een edelman uit Riempst, gelegen in Belgisch Limburg, kwam op zekere dag terug van een pelgrimstocht naar het Heilig Land. Hij had voor al zijn kinderen, behalve voor de kleine Anna, een aandenken meegebracht. Hij had haar helemaal vergeten. Nu had hij in de buurt van het heilige Graf toevallig een noot opgeraapt, en om de kleine niet helemaal teleur te stellen, gaf hij haar de noot. Anna at de noot niet op, maar stopte hem in de grond. De noot werd een boom. Op een nacht ontstond er een hevig onweer. De bliksem kliefde de notenboom en 's morgens stak uit de gespleten stam een zwartgeblakerd Christusbeeld. Anna had zo toch het mooiste cadeau. Zij trad in bij de Witte Vrouwen in Maastricht en nam het kruisbeeld mee. Veel mensen kwamen er bidden en hun gebeden werden verhoord.
Een uit één stuk bruinzwart notenhout gesneden corpus dat uit het begin van de 14de eeuw moet dateren. Vier eeuwen lang is het mansgrote crucifix in het Wittevrouwenklooster aan het Vrijthof het middelpunt van een internationale devotie geweest. Vooral uit Hongarije was de toeloop, tijdens de Heiligdomsvaarten, overrompelend groot. Toen ook het Wittevrouwenklooster door de Franse bezetter werd opgeheven, dook het kruisbeeld onder bij een der zusters in een woning aan de Wycker Brugstraat. Jean-Evangeliste de Zaepfell, de eerste bisschop van Luik na het concordaat van 1801, besliste dat de Zwarte Christus in Wyck zou blijven en wel in de Sint Maartenskerk. Op 3 mei 1804 - de feestdag van de Kruisvinding - werd de miraculeuze beeltenis naar de kerk overgebracht. Waar het nog altijd hangt - en vereerd wordt - en waaraan de kerk van Wyck voor een belangrijk deel haar reputatie én haar aan trekkingskracht te danken heeft.
Van de Zwarte Christus zijn kopieën vervaardigd.In de sacristie van de kerk, de pastorie en in enkele klooster binnen Maastricht hangen replica's van het beeld:
1. G.Hack vervaardigde een corpus uit gips
2. Charles Vos maakte een eikenhouten replica.
OLV van de berg Karmel
Gipsen beeld
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1951]
De orde van de karmelieten is in de dertiende eeuw in Palistina ontstaan uit een groep christelijke kluizenaars die samenleefden op de berg Karmel.[3]
De spiritualiteit van de orde rustte op twee peilers, nl. Elia (man, oudtestamentisch gericht op Gods gerechtigheid) en Maria (vrouw, nieuwtestamentisch gericht op Bewaring van het Godsgeheim).[4]
Naast kloosters voor mannen en vrouwen ontstond ook de derde orde: een vereniging van leken, die onder leiding èn in de geest van een bepaalde religieuze orde de christelijke volmaaktheid nastreven. [5]
In Maastricht ontstond in 1879 een derde orde onder leiding kapelaan J.P.H. Jacobs (Martinuskerk te Wijck en vanaf 1903 pastoor van OLVrouwekerk). De OLVrouwekerk werd de zetel van de derde orde. [6]
Leken die lidmaatschap van de derde orde een stap te ver vonden, vanwege de verplichtingen die dat inhield, konden deelachtig worden door lid te worden van de broederschap van het H. Scapulier van OLVrouw van de berg Karmel. Het woord scapulier is afgeleid van het Latijnse scapula (schouder). Het is een lap stof met in het midden een opening voor het hoofd en dient als werkschort ter bescherming van het habijt.
Volgens de karmelitaanse traditie gaat de scapuliersdevotie terug op een visioen dat priorgeneraal Simon Stock (1166-1265) op 16 juli 1251 in Cambridge had. Maria verscheen aan hem en overhandigde hem het scapulier, dat de karmelieten zouden moeten dragen als teken van haar bescherming naar lichaam en ziel en als teken van de eeuwige zaligheid voor de karmelieten die in dat kleed stierven.[7]
Op 15 augustus 1717, de feestdag van Maria Tenhemelopneming, werd door pastoor Johannes Lenaerts de Martinuskerk te Wijck het broederschap van de H. Scapulier opgericht.[8]
Na verovering van Maastricht door de Fransen (1794) werden de activiteiten van de broederschap op een laag pitje gezet [9] om na 1804 weer actief te worden [10].
In 1951 werden festiviteiten georganiseerd in het kader van 750 jaar scapulier. Charles Vos werd benaderd een nieuw beeld van OLVrouw van de berg Karmel te maken. Het hoogtepunt van de festiviteiten was de inzegening van het gipsen beeld op 20 juli. Honderd bruidjes baden na de inzegening een gebed van toewijding. Het beeld werd vervolgens tijdens de bronk van 22 juli meegevoerd.
Sinds 2010 is de broederschap van OLVrouw van de berg Karmel niet meer actief. [11]
Een ten voeten uit in S-houding staande gekroonde Maria, gekleed in een lang kleed.
Haar armen zijn naar beneden gericht; met beide handen houdt zij de scapulier vast voor de geknielde Simon Stock, die het ordekleed van de karmelieten draagt. Met zijn handen maakt hij een zegenend gebaar. Zijn blik is naar voren gericht zodat er geen contact is tussen Maria en hem.
Gerardus Majella
De (voormalige) Sint Gerarduskerk in de Wijcker Grachtstraat 30 (6221 CX Maastricht).
In de St. Martinuskerk herinnnert een Gerardusbeeld aan de voormalige kerk.[12]
Het beeld is niet in de kerk aangetroffen.
Ontwerptekeningen voor beelden van H. Jozef en H. Antonius voor Martinuskerk, Wijck Maastricht
Particuliere collectie, Maastricht *1
Tekening, potlood en aquarel
Niet gesigneerd, niet gedateerd *1
In de ontwerptekening, die beide heiligen staand op iets, dat op een rotsblok lijkt, afbeeldt, heeft Charles Vos met het tekenen van de altaarkaarsen al aangegeven dat we te doen hebben met reliëfs die "hoog" tegen de muur moeten komen te hangen. Ze waren bestemd voor de kerk van St. Martinus te Maastricht-Wijk.
Opmerking: er is ook een gipsen voorstudie van H. Jozef in de kerk van St. Antonius van Padua, Maastricht Nazareth. Na sluiting van deze kerk is het beeld naar de kerk van St. Johannes de Doper in Limmel (Maastricht) overgebracht. *1
[1] www.kerkgebouwen-in-limburg.nl
[2] www.meertens.nl, april 2008; Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
[3] Jacobs, A. De derde orde van Onze Lieve Vrouw van de berg Karmel en de broederschappen van het Heilig Scapulier in Limburg in Publications de la Société Historique et Archéologique dans Le Limbourg, deel 145 jaarboek 2009, blz. 205.
[4] Jacobs,A idem blz 206
[5] Jacobs,A idem blz 208
[6] Jacobs,A idem blz 212-213
[7] Jacobs,A idem blz 226
[8] Jacobs,A idem blz 235
[9] Jacobs,A idem blz 227
[10] Jacobs,A idem blz 239
[11] Jacobs,A idem blz 243
[12] Ubachs en Evers P., Historische encyclopedie Maastricht, Zutphen 2005, blz. 191
*1 Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
maandag, 22 juni 2009 00:00
(voormalig) Antonius van Padua (Nazareth-Maastricht)
Kerk: (voormalig) Antonius van Padua
Adres: Kasteel Monfortstraat, 6222 TM Maastricht
Architect: Groenendaal, Van
Kunstenaars: Goffin, Jerome
Rats, Reinald
Vosse, K van de
Vos, Charles
De kerk is in december 2007 gesloten en in 2010 afgebroken op de toren en doopkapel na.
Werken van Charles Vos:
Heilig Hart
Dit beeld is oorspronkelijk afkomstig uit de gesloopte kerk van de "broun paoters" aan de Tongersestraat in Maastricht. [1]
Op een console staat een Heilig Hartbeeld. Het hoofd, met baard en lange haren, is iets naar rechts gedraaid. Christus draagt een kleed tot op de voeten. Met zijn handen trekt hij, ter hoogte van het hart, zijn kleed uiteen om zijn Heilig Hart te tonen. Over het kleed draagt hij een rode mantel die zijn bovenlichaam deels vrij laat om zijn Heilig Hart te tonen.
Na de sluiting van de Antonius van Paduakerk is het beeld in 2009 overgedragen aan het Museum Jacob van Horne te Weert.
Antonius van Padua
Dit beeld is oorspronkelijk afkomstig uit de gesloopte kerk van de "broun paoters"aan de Tongersestraat in Maastricht. [2]
Het beeld van de H.Antonius is levensgroot. Hij staat op een console en draagt een geplooide monikkenpij tot op de voeten. Zijn hoofd is naar links gedraaid en kijkt het kindje Jezus aan. In zijn gespreide rechterarm/hand heeft hij een lelie. Ter hoogte van zijn middel aan de linkerkant draagt hij een rozenkrans. Het kindje Jezus houdt hij geklemd in zijn linkerarm en ondersteunt het kind met zijn linkerhand. Het kind houdt zijn armpjes gespreid.
Na sluiting van de kerk is dit beeld naar OLV van Lourduskerk te Maastricht gegaan.
Franciscanen Tongersestraat
Het derde Franciscanerklooster (1856) lag aan de noordzijde van de Tongersestraat en de oostzijde van de Abtstraat. Nu heet dit gebied de Patersbaan. In 1971 werd het complex gesloopt. Alleen de poort aan het begin van de Patersbaan herinnert nog aan het klooster.
In 1935 werd gestart met aanpassingen van de kerk.
“Door kleine giften en vooral door enige zeer grote was echter spoedig ƒ. 550 bijeen, waarvoor de bekende beeldhouwer Charles Vos een nieuw, wel modern maar met barokachtige zwier, beeld sneed, dat nog juist op de laatste Dinsdag van de Sint Antonius-noveen (Augustus 1935) kon worden ingewijd." [3]
foto: Neerlandia seraphica april 1936
Beeldengroep
In de dagkapel stond een kunstwerk, bestaande uit enige heiligenbeelden. Dit was afkomstig uit de voormalige noodkerk van de parochie. [4]
Jozef met Kind
Gips bruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd *1
Afmetingen: hoogte 83cm, breedte 35cm en diepte 15cm
Het betreft een voorstudie. *1
St. Jozef, staande ten voeten uit afgebeeld, draagt in zijn linkerhand een winkelhaak, zijn attribuut als timmerman. Het Christuskind staat rechts naast hem, zijn rechterarm zegenend omhoog gehouden. Vergelijken we deze voorstudie met de ontwerptekening dan zien we dat de staf met bloembekroning in de tekening vervangen is door een winkelhaak en dat Jezus niet meer opkijkt naar zijn vader maar naar de beschouwer (die onder het hoog opgehangen beeld staat). Dit beeld is het ontwerp voor het reliëf in de St Martinuskerk te Maastricht-Wijck. *1
Na sluiting van de kerk is het beeld naar de kerk van St. Johannes de Doper in Limmel (Maastricht) overgebracht.
Franciscus van Assisi
Gips, bruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [circa 1930] *1
Afmetingen: hoogte 87cm, breedte 31cm en diepte 21cm *1
St. Franciscus is staande ten voeten uit met naar voren gebogen hoofd afgebeeld in ordenspij. In zijn linkerhand houdt hij een kruis, terwijl zijn rechterarm en -hand, met de twee omhoog geheven vingers, een zegenend gebaar uitdrukt. Evenals zijn beide handen tonen zijn voeten - ter weerszijden waarvan zich twee bloemen bevinden - de stigmata. Het beeld toont Franciscus als boetedoener, een thema dat in de 17de eeuw ingang vond en tot in deze eeuw de meest gangbare uitbeelding van de heilige vormt. *1
Na de sluiting van de Antonius van Paduakerk is het beeld in 2009 overgedragen aan het Museum Jacob van Horne te Weert.
foto: familie Peters Smeets
Maria "Onbevlekt Ontvangen"
Gips, bruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [circa 1930] *1
Afmetingen: hoogte 77 cm, breedte 34cm en diepte 16cm *1
Maria, gehuld in een sierlijk om haar heen gedrapeerde mantel is staande ten voeten uit afgebeeld. Onder haar voeten bevinden zich een maansikkel en een slang met een appel in de bek, die door Maria wordt vertrapt, als symbool van de overwinning van het kwaad door het goede. Maria houdt haar linkerhand, waarin zij een rand van haar mantel vasthoudt op haar borst, terwijl zij haar rechterarm met de opengehouden hand naar beneden uitstrekt.
Na de sluiting van de Antonius van Paduakerk is het beeld in 2009 overgedragen aan het Museum Jacob van Horne te Weert.
Heilig Hart
Een gipsen model van het H. Hartbeeld dat oorspronkelijk in het Ignatiushuis te Amsterdam stond opgesteld, is in bezit van Antonius van Paduakerk te Nazareth Maastricht. Het was jaren in bruikleen gegeven aan de H. Monulphus en H. Gondulphuskerk te De Heeg Maastricht.
Na de sluiting van de Antonius van Paduakerk is het beeld in 2009 overgedragen aan het Museum Jacob van Horne te Weert.
[1] Nilsen Kan er uit Nazareth iets goeds komen ,Maastricht 1978. Mevr Isabel Paulussen (gesprek 22 november 2008) geeft aan dat dit beeld geen werk van Charles Vos is.
[2] Nilsen Kan er uit Nazareth iets goeds komen ,Maastricht 1978; beeld is het najaar van 2008 overgedragen aan de kerk van OLV van Lourdus Te Maastricht (mededeling van mevr Isabel Paulissen (gesprek 22 november 2008)
[3] N.N., Veranderingen in onze kerk in Maastricht in Neerlandia seraphica, jrg. 10, april 1936, nummer 4, blz. 153-158
[4] Nilsen Kan er uit Nazareth iets goeds komen ,Maastricht 1978; volgens vervangend pastoor Backus (gesprek 22 juli 2008) is deze beeldengroep niet aanwezig in de kerk.
*1 Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
maandag, 22 juni 2009 00:00
H Nicolaas en Barbara (Valkenburg)
Kerk: H. Nicolaas en Barbara
Adres: Kerkstraat 18, 6301 BX Valkenburg
Architect: Cuypers, Pierre
Kunstenaars: Verheyen, Jacques
Van Steffesweer, Jan
Vroemen
Del Court, Jean
Van Hout
Vos, Charles
Werken van Charles Vos:
Franciscus en Elisabeth en Lodewijk
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1941]
Reliëf van keramiek geplaatst tegen een pilaar rechts achter in de kerk.
Het beeld is gemaakt ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Derde Orde. [1]
Een zeer omvangrijke orde is de Derde Orde van Sint Franciscus. Tot de reguliere Derde Orde behoren veel broeder- en zustercongregaties die de Franciscaanse spiritualiteit volgen. De seculiere Derde Orde staat bekend onder de naam Orde van Franciscaanse Seculieren (O.F.S.).
Vos heeft in dit beeld drie belangrijke personen die te maken hadden met de Derde Orde afgebeeld, te weten de H. Franciscus, de H. Elisabeth en de H. Lodewijk.
De heilige Elisabeth van Thüringen werd geboren in Sárospatak in Hongarije in 1207. Zij was de dochter van Andreas II van Hongarije (1175-1235) en zijn vrouw Gertrudis van Andechs-Meranië (vermoord in 1213). Reeds op vierjarige leeftijd werd er een huwelijk voor haar "geregeld". Vanaf dat moment werd ze opgenomen in het Duitse gezin van haar toekomstige echtgenoot. In 1221 trad ze daadwerkelijk in het huwelijk met Lodewijk IV van Thüringen. Ze was zeer gelukkig met hem en ze kregen twee meisjes en een jongen.
Tijdens de hongersnood van 1226 staat zij heldhaftig de armen terzijde. Hoewel haar man haar de wacht aanzegt, gaat zij door met het bakken en uitdelen van broden. Op een dag komt ze op straat de graaf tegen, die ziet dat ze haar schort gevuld heeft. Hij laat haar het schort openen, maar in plaats van broden liggen er rozen in. Aan het huwelijk komt abrupt een einde als Lodewijk in 1227 op kruistocht is met keizer Frederik II. Hij bereikt Otranto, maar sterft aan de pest. In haar verdriet verklaart Elisabeth: "De wereld en alles wat het leven aangenaam maakt, is nu dood voor mij."
Maar het wordt haar nog moeilijker gemaakt. Omdat ze Lodewijk gezworen had nooit meer met een ander te willen trouwen, weigert ze een huwelijksaanzoek van haar zwager. Deze neemt haar kinderen af en zij wordt door de adel beroofd van al haar bezit, met inbegrip van het kasteel de Wartburg waaruit ze wordt verdreven. Van Paus Gregorius IX krijgt zij een schadeloosstelling in geld en goed en mag ze op de Marburg gaan wonen.
In 1229 wordt ze lid van de Derde orde van Franciscus van Assisi en gaat ze haar verdere leven de zieken verzorgen in het Franciscaanse ziekenhuis dat ze liet bouwen bij de Marburg. Op 24-jarige leeftijd sterft ze in 1231 op de Marburg. [2]
H. Lodewijk werd op 25 april 1214 te Poissy geboren als zoon van Lodewijk VIII en de heilige Blanca van Castilië († 1252; feest 2 december). Op elfjarige leeftijd werd hij koning van Frankrijk. Zijn moeder fungeerde als regentes. Toen hij twintig was, huwde hij met de veertienjarige Margaretha van Provence. Ze kregen elf kinderen. Het was een goed huwelijk, al maakt de heilige Franciscus van Sales melding van onderlinge meningsverschillen, bijvoorbeeld, omdat Lodewijk weigerde rijke kleren te dragen. Ook zorgde de bemoeizucht van zijn jaloerse moeder herhaaldelijk voor spanning.
Lodewijk regeerde met wijsheid en rechtvaardigheid. Hij bestreed allerlei maatschappelijke en kerkelijke mistoestanden en bevorderde de wetenschap. Hij stichtte de Sorbonne, de universiteit van Parijs. Hij was een van de eersten die toetrad tot de Derde Orde van Sint-Franciscus. Dat hield in dat hij zich in zijn privéleven hield aan de leefregel van de franciscanen. Hij stichtte veel hospitalen en ziekenhuizen, waar hij soms in eigen persoon bij de verpleging kwam helpen.
In 1248 vertrok hij vanuit Aigues-Mortes met de zesde kruistocht (1248-1250) naar Jeruzalem om het Heilige Land te veroveren. Hier werd hij gevangengenomen en pas vrijgelaten na betaling van een gigantisch losgeld. Bij die gelegenheid maakten de bemiddelingspogingen van de heilige Ivo van Nazareth († ca 1260; feest 31 januari) grote indruk op hem; een Bretonner die er op dat moment provinciaal van de dominicanen was. Na terugkeer raakte hij er niet over uitgesproken. Op de terugtocht nam hij een kostbare relikwie mee, die hij uit handen van koning Boudewijn van Constantinopel had mogen ontvangen: de doornenkroon van Christus. Om deze een waardige verering te kunnen geven liet hij bij wijze van reliekschrijn in Parijs de Sainte Chapelle bouwen, nog steeds beroemd vanwege haar 13e-eeuwse gebrandschilderde glasvensters.
Rond 1270 ondernam hij nog een tweede kruistocht. Deze had niet de bedoeling het Heilig Land te veroveren, maar richtte zich op de islamitische landen in Noord-Afrika. Tijdens deze onderneming stierf hij aan de pest, ergens in de omgeving van Tunis. [3]
Franciscus is staande ten voeten afgebeeld in ordekledij met touw en rozenkrans om zijn middel. In zijn handen heeft hij een scapulier.[4] Aan zijn rechterzijde is Elisabeth ten voeten uit afgebeeld. Zij staat met gedraaid lichaam en heeft ter hoogte van haar middel een pot, waarin rozen zitten, waar ze naar kijkt. Aan de andere kant van Franciscus staat Lodewijk. Hij is eveneens ten voeten uit afgebeeld. Zijn lichaam is gedraaid en zijn hoofd is naar links beneden gericht waar hij ter borsthoogte een doornenkrans in zijn handen heeft. Op de console staan de namen van de heiligen vermeld.
Heilige Familie
Reliëf van keramiek geplaatst tegen een pilaar links achter in de kerk.
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1939, geplaatst in 1942]
Het beeld is gemaakt ter gelegenheid van 60-jarig bestaansfeest van de H. Familie in 1939.[5]
Op een console (met de tekst 1879-1939) is een zetelende Heilige Familie afgebeeld. Aan de linkerzijde is Maria met een wit kleed en een lange blauwe mantel afgebeeld. Haar bovenlichaam is gedraaid en haar hoofd naar rechts gebogen. Zij heeft geen oogcontact met haar Zoon en Jozef. Zij houdt met beide armen haar staande Zoon vast.
Jezus is staande afgebeeld. Met zijn armen maakt hij een zegenend gebaar.
Aan de rechterzijde zit Jozef. Hij heeft een lang kleed (onderaan openvallend). Zijn rechterarm houdt hij achterlangs zijn Zoon om hem te steunen. Zijn rechterhand is zichtbaar naast Jezus beentjes. Met zijn andere hand houdt hij een grote winkelhaak, op de grond geplaatst tussen zijn voeten, vast. Zijn blik is naar boven gericht.
Ontwerp Heilige Familie
Er zijn een tweetal ontwerpen voor de Heilige Familie in particulier bezit:
1. De compositie van het model en de definitieve versie in de kerk zijn gelijk. Het model is minder gedetailleerd uitgewerkt.
2.De compositie van het model en de definitieve versie in de kerk zijn gelijk. Het model is minder gedetailleerd uitgewerkt. Zowel de stand van het hoofd van Maria als Jozef is verschillend in de twee uitvoeringen. In het model is de achterzijde (achter de H. Familie) nauwelijks uitgewerkt. Dit model lijkt een voorloper van het onder punt 1 genoemde ontwerp
-
[1] Interieurbeschrijving kerk H.H. Nicolaas en Barbara, Valkenburg a/d Geul, niet gedateerd. In de beschrijving staat dat beeld vervaardigd is in het Atelier St. Joris te Beesel. Dit is niet correct, brief Erik Driessen (kenner van het Atelier) 25 augustus 2014.[2] Wikipedia, juli 2008[3] Wikipedia, juli 2008[4] Lapje gewijde wollen stof met daarin een kruis verwerkt.[5] Interieurbeschrijving kerk H.H. Nicolaas en Barbara, Valkenburg a/d Geul, niet gedateerd; In de beschrijving staat dat beeld vervaardigd is in het Atelier St. Joris te Beesel. Dit is niet correct, brief Erik Driessen (kenner van het Atelier) 25 augustus 2014.
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under
maandag, 22 juni 2009 00:00
(voormalig) H Nicolaas (Genooi-Venlo)
Kerk: (voormalig) H.Nicolaas
Adres: Van Postelstraat 53, 5914 PN Venlo (Genooi)
Architect: Grinten, Van
Kunstenaars: Vos, Charles
De kerk werd op 5 december 2019 aan de Eredienst onttrokken. Het gebouw wordt verbouwd tot zorgappartementen.
"De beelden van o.a. Charles Vos en nog meer kunstvoorwerpen uit de Nicolaas kerk zijn momenteel opgeslagen in een door ons beheerde loods." [0]
Werken van Charles Vos :
De werken van Charles Vos hebben eerst in de voorgangers van de huidige kerk gestaan.
Hij vervaardigde vanaf 1932 zes eikenhouten beelden (zeven inclusief Sint Stanislaus) ter verrijking van het interieur van de St. Nicolaaskerk te Venlo.
In april 1932 werd kapelaan Haenraets als opvolger benoemd van rector Jac. Janssen (benoemd tot hoogleraar aan het groot-semenarie) van de Sint Nicolaaskerk, die een hulpkerk van de Sint Martinus was. Jac. Janssen was de initiator van de verrijking van de kerk met zeven eikenhouten beelden van Charles Vos. Het eerste beeld, betreft een voorstelling van Christus Koning en werd bij zijn afscheid door hemzelf geschonken. Het tweede beeld, Sint Gertruida voorstellende, werd gefinancierd door de moeder van Jac. Janssen. Zekerheid over de financiering van de andere beelden is er niet. Wellicht dat een inzameling onder de parochianen heeft plaatsgevonden.
De beelden van Vos in de Sint Nicolaaskerk moeten tijdig in veiligheid gebracht zijn, toen het bombardement begin november 1944 de kerk verwoestte. Vervolgens hebben ze in de rectorale noodkerk aan de Bontwerkersstraat gestaan, voordat ze in de in 1961 gebouwde parochiekerk van Sint Nicolaas hun huidige plaats hebben gekregen. [1]
Pastoor Ars
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1932-1940]
Jean Baptiste Marie Vianney of Johannes Maria Vianney, ook wel genoemd de Pastoor van Ars (8 mei 1786, Dardilly (bij Lyon) - 4 augustus 1859, Ars-sur-Formans) was parochiepriester in Ars-sur-Formans in Frankrijk gedurende 41 jaar en is een rooms-katholieke heilige.
In 1806 opende de pastoor Balley van Éculy een klein seminarie, waar Jean-Marie ging studeren. Hij was een matige leerling. Zijn priesterroeping werd echter vanwege zijn vroomheid niet betwijfeld. Hoewel hij niets van de filosofie begreep, werd hij uiteindelijk priester gewijd en als kapelaan naar Éculy gestuurd. Toen pastoor Balley daar overleed, werd Jean-Marie Vianney benoemd tot pastoor in Ars-sur-Formans, een klein dorpje in de buurt van Lyon in het huidige departement Ain. Daar wist hij door zijn preken, zijn vroomheid en zijn roep van heiligheid velen tot geloof en boetvaardigheid op te roepen. Uit heel Frankrijk kwamen mensen om bij de Pastoor van Ars te kunnen biechten. Hij stierf in Ars op 4 augustus 1859.
Jean-Marie Vianney werd in 1925 heilig verklaard door paus Pius XI. In 1929 werd hij uitgeroepen tot beschermheilige van alle parochiegeestelijken. [2]
Pastoor Ars staat frontaal ten voeten uit afgebeeld. Hij draagt zijn priesterkleding en houdt zijn handen gevouwen voor zijn borst. Zijn hoofd is iets naar rechts voren gebogen.
Gertruda
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1932-1940]
Gertruda van Nijvel (ook van Nivelles of Rattensant) osb, België; abdis; † 659.
Zij stamde uit een familie die bijna in haar geheel uit heiligen bestond. Haar vader was de zalige Pepijn van Landen († 646; feest 21 februari); haar moeder was de heilige Ida of Iduberga († 652; feest 8 mei). Ook haar zus Begga (feest 17 december) en haar broer Grimoald (feest 16 september) worden als zaligen of heiligen vereerd.
Op het moment dat haar vader stierf was Gertruda ongeveer twintig jaar oud. Op aanraden van bisschop Amandus van Maastricht († ca 675; feest 6 februari) stichtte moeder Ida een dubbelklooster op het landgoed in Nijvel: een voor mannen en een voor vrouwen. Ida benoemde haar dochter tot eerste abdis en plaatste zichzelf als eenvoudige zuster onder haar leiding.
Op het moment dat haar vader stierf was Gertruda ongeveer twintig jaar oud. Op aanraden van bisschop Amandus van Maastricht († ca 675; feest 6 februari) stichtte moeder Ida een dubbelklooster op het landgoed in Nijvel: een voor mannen en een voor vrouwen. Ida benoemde haar dochter tot eerste abdis en plaatste zichzelf als eenvoudige zuster onder haar leiding.
Er is een verhaal dat weet te vertellen dat een ridder een oogje had gehad op Gertruda. Maar zij had de voorkeur gegeven aan het kloosterleven. Met een heildronk had zij afscheid van hem genomen. Maar de man bleef verliefd en probeerde alles in het werk te stellen om haar alsnog te krijgen. Hij verkocht zelfs zijn ziel aan de duivel. Na zeven jaar was de termijn om; de duivel kwam zijn ziel opeisen. Maar omdat Gertruda bij het afscheid van haar minnaar op zijn heil had gedronken, had de duivel geen macht over zijn ziel. Zo werd hij door de verdiensten van Gertruda van de ondergang gered.
Gertruda was een goede abdis. Zij had veel zorg voor armen en zwakken, zowel buiten als binnen het klooster. Bovendien stelde zij alles in het werk om haar zusters bij te scholen. Zij liet de Ierse monniken Fursey († 650; feest 16 januari), Foillan († 665; feest 30 oktober) en Ultan († 686; feest 2 mei) komen om les te geven in bijbelkennis, liturgie en schone kunsten. Daarmee schaarde zij zich temidden van de grote vrouwen waar het Noord-Westen van Europa en de Britse Eilanden van de zogenaamde donkere middeleeuwen zo vol van zijn.
Op haar kosten werden overal in de buurt nieuwe kapellen, kerken, scholen en gasthuizen gebouwd. Ze stierf al op 33-jarige leeftijd, volkomen uitgeput. Bij de dood van haar moeder, zes jaar tevoren, had zij de leiding van het mannenklooster overgedragen aan monniken. Tot haar opvolgster over het vrouwenklooster stelde zij Wolftrude aan.
Gertruda was een goede abdis. Zij had veel zorg voor armen en zwakken, zowel buiten als binnen het klooster. Bovendien stelde zij alles in het werk om haar zusters bij te scholen. Zij liet de Ierse monniken Fursey († 650; feest 16 januari), Foillan († 665; feest 30 oktober) en Ultan († 686; feest 2 mei) komen om les te geven in bijbelkennis, liturgie en schone kunsten. Daarmee schaarde zij zich temidden van de grote vrouwen waar het Noord-Westen van Europa en de Britse Eilanden van de zogenaamde donkere middeleeuwen zo vol van zijn.
Op haar kosten werden overal in de buurt nieuwe kapellen, kerken, scholen en gasthuizen gebouwd. Ze stierf al op 33-jarige leeftijd, volkomen uitgeput. Bij de dood van haar moeder, zes jaar tevoren, had zij de leiding van het mannenklooster overgedragen aan monniken. Tot haar opvolgster over het vrouwenklooster stelde zij Wolftrude aan.
Vanuit de legende over de ridder die zijn ziel verkocht had aan de duivel, maar door Gertruda's heildronk werd gered, ontstond de drank van Sint-Gertensminne: een heildronk op vertrekkende reizigers en pelgrims: om een goede reis en behouden terugkeer. Deze heil- en afscheidsdronk ging men vervolgens ook op de doden toepassen voor hun reis naar het eeuwig leven. Men geloofde dan dat de ziel na het verlaten van het lichaam de eerste nacht bij Sint Gertrui bleef, de tweede bij de engelen en in de derde nacht ging zij tenslotte naar de plaats die voor haar was voorbestemd.
Dat zou er de reden van zijn dat Sint Gertruda meestal met muizen wordt afgebeeld; zij symboliseren de zielen van de overledenen, die eerst bij haar langsgaan.
Zij wordt afgebeeld als benedictinesser abdis, met kruis, kelk, katten, muizen en/of spinnen.
Zij is patrones van de armen en weduwen, van herbergiers en reizigers en van tuin- en veldvruchten. Zij wordt aangeroepen tegen ratten- en muizenplagen. [3]
Dat zou er de reden van zijn dat Sint Gertruda meestal met muizen wordt afgebeeld; zij symboliseren de zielen van de overledenen, die eerst bij haar langsgaan.
Zij wordt afgebeeld als benedictinesser abdis, met kruis, kelk, katten, muizen en/of spinnen.
Zij is patrones van de armen en weduwen, van herbergiers en reizigers en van tuin- en veldvruchten. Zij wordt aangeroepen tegen ratten- en muizenplagen. [3]
Gertruda is afgebeeld in haar ordekleding. Haar rechterhand komt onder haar mantel, ter borsthoogte, uit. In deze hand draagt ze een kelk. In haar andere hand houdt ze een gekrulde staf vast die naast haar op de grond rust. Langs de staf kruipt een muis omhoog.
Ontwerp Gertruda
Particulier bezit
Klei, later overgeschilderd in grijstint
Gesigneerd Ch. Vos, gedateerd 1932 (beiden aan onderzijde vermeld)
Afmetingen: hoogte 20cm, breedte 7cm en diepte 7cm
Tekst onderaan: S Gertrudis
Het ontwerp is minder gedetailleerd dan de definitieve versie. Vooral aan de linkerzijde is de mantel minder uitgewerkt
foto eigenaar van het beeld
Engelbewaarder
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1932-1940]
Een engel met vleugels is ten voeten uit afgebeeld en draagt een lang kleed dat aan de hals en de mouwen is afgezet met een gouden rand. Hij kijkt opzij naar rechts. Zijn rechterhand wijst naar de hemel en met zijn linkerhand gaat hij naar de schouder van het meisje. Het meisje, dwarsgezeten ten opzichte van de engel, zit geknield, met haar handen ter borsthoogte gevouwen, te bidden. Zij draagt haar lange haren in twee vlechten naar voren.
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1932-1940] *1
Afmetingen: hoogte 135cm, breedte 48cm en diepte 38cm *1
Martinus van Tours (397) is met het naar beneden gerichte hoofd "en face" en staande ten voeten uit afgebeeld. Als bisschop draagt hij een mijter en is hij gehuld in een lange met smalle plooien versierde albe en een stola, die beide door goudkleurige randen worden geaccentueerd. Martinus blikt ernstig neer op een vrouw, die voor hem geknield zit. Hij geeft haar een doek, die verwijst naar de helft van de door Martinus met zijn zwaard in tweeën gescheurde soldatenmantel, die hij als legerofficier aan een bijna naakte bedelaar had gegeven bij de stadspoort van Amiens. Charles Vos heeft de bedelaar uit de legende vervangen door een vrouwenfiguur. *1
Stanislaus
In 1919 is te Venlo de studentenbond St. Stanislaus opgericht.
Rector Jansen schreef in het Jubileumboek "de studentenclub moet voor u op de eerste plaats een vormschool zijn voor later apostolaat". Naast de wekelijkse clubmis, de jaarlijkse recollectie, de kernclub, waar godsdienstige onderwerpen besproken werden, werden ook ontspannende activiteiten georganiseerd.[4]
In 1928 schreef De Limburger Koerier: "In de afgeloopen vacantie hebben we meer dan ooit gemerkt, hoe de St. Stanislas-congregatie gedurende haar negen jarig bestaan is uitgegroeid tot een ideale vereeniging voor onze Venlosche studenten. Rector Janssen, de directeur, die de ziel van de vereniging is, en het bestuur hebben er weer voor gezorgd, dat het de studenten in de vacantie aan afleiding niet ontbreekt." [5]
Op 2 september 1928 kwamen de studenten in de St Nicolaaskerk bijeen. Een beeld van St. Stanislaus, "een prachtig stuk werk van den bekenden beeldhouwkunstenaar Charles Vos voorstellend St. Stanislas als edelknaap" [6], werd ingezegend.
Na de inzegening werd een plechtige Hoogmis opgedragen door Rector Janssen, de studenten voerden zelf de liturgische gezangen uit, onder leiding van kapelaan Roncken.
Waar het beeld geplaatst is, is onbekend; in het gebouw van de studentenvereniging of in de Nicolaaskerk. Het beeld kreeg uiteindelijk een plaats in de Nicolaaskerk.
Stanislaus was een jongen van Poolse adel, geboren op 28 oktober 1550 op slot Rostków. Vader wilde, dat hij en zijn oudere zoon Paul door de jezuïeten zouden worden gevormd. Daartoe zond hij ze naar het pas opgerichte Jezuïetencollege te Wenen. Daar woonde Stanislaus in hetzelfde huis als zijn broer, maar deze was een nogal heerszuchtig type, en bovendien moest hij eigenlijk niets van de Jezuïeten hebben. Stanislaus wel. Hij verlangde naar iets anders in zijn leven, maar besefte, dat hij met zulke idealen bij zijn broer niet hoefde aan te komen. Ook vader zou er vast niet mee ingenomen zijn. Dus brak hij met zijn milieu, kleedde zich als een zwerver en ging op weg: ver van zijn broer en nog verder weg van zijn ouderlijk huis in Polen. Hij begaf zich naar Augsburg 450 kilometer verderop! Daar meldde hij zich aan bij de Jezuïeten.
In Augsburg kreeg hij te horen, dat hij door moest reizen naar Dillingen (nog eens veertig kilometer). Daar woonde Petrus Canisius, één van de belangrijkste Jezuïeten van dat moment in de Duits sprekende landen. Die zou wel raad weten. Deze stuurde de jongen met twee Jezuïetenstudenten door naar Rome: dat was nog eens duizend kilometer! Nu was hij ver genoeg weg van de invloedssfeer van thuis, en werd aangenomen als novice in de orde der Jezuïeten. Niet lang daarna stierf hij op 15 augustus 1568, nog geen 18 jaar oud. [7]
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1932-1940] *1
Afmetingen: hoogte 125cm, breedte 37,7cm en diepte 31,5cm *1
Johannes is driekwart naar rechts gewend, staande ten voeten uit afgebeeld. Zijn gelaatsuitdrukking is erg nors.
Verwijzend naar zijn verblijf in de woestijn, draagt Johannes een kameelharen kleed, dat deels wordt verhuld door een mantel. Ten teken van Christus' doop in de Jordaan loopt de sokkel rechts vooraan over in de stroming van de rivier en houdt Johannes een doopschelp met zijn gebogen rechterhand dicht tegen zich aan. In zijn omhoog geheven linkerhand houdt Johannes een lange kruisstaf met vaan. Deze kruisstaf, die aan de voorzijde door een goudkleurige band wordt geaccentueerd, is zowel het attribuut van de Verrezen Christus als van Johannes de Doper. *1
Christus Koning
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1932-1940]
Een gekroonde Christus (met Heilig Hart) is ten voeten op een console staande afgebeeld. Over zijn kleed draagt hij een opengevallen mantel. In zijn linkerhand, op borsthoogte, heeft hij de wereldbol vast. In zijn rechterhand, ter hoogte van zijn middel, houdt hij een gouden stang vast waarlangs een slang kronkelt.
[0] Email P. Dullaert 30 mei 2022
[1] Thoben P., Charles Vos in pronkstukken Venlo 650 jaar stad, Venlo 1993 blz 300
[2] www.wikipedia.nl , juli 2008
[3] www.heiligen-33.nl, juli 2008
[4] Lustrumboek uitgegeven bij het 20-jarig bestaan van de RK Studentenclub “St. Stanislas”, Venlo 1938
[5] Limburger Koerier 4 september 1928
[6] Limburger Koerier 4 september 1928
[7] www.heiligennet.nl, februari 2013
*1 Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Tagged under