vrijdag, 13 mei 2011 00:00
Gedenkreliëf (voormalige) Jeanne d'Arc College
Gedenkreliëf (voormalig) Jeanne d'Arc College [1]
Adres: (voormalig) Jeanne d'Arc College Grote Gracht 76, 6211 SZ Maastricht (in de kelder onder aan de trap rechts, het reliëf was met een houten plaat afgedekt) [2]. Nu is het pand eigendom van de Universiteit van Maastricht.Reliëf schuilkelder (voormalig) Jeanne d'Arc College. De Universiteit heeft het belang van de reliëf ingezien en de bekisting definitief laten verwijderen en met plexiglas laten omkleden. Er naast is een tekstschild met uitleg geplaatst.
Klei
Gesigneerd Ch. Vos (in de rechter onderhoek), niet gedateerd
Afmetingen van het reliëf: hoogte 51cm, breedte 82cm en diepte 5cm; De beide tekstplaten zijn 23cm breed en 52cm hoog.
In 1915 diende het Bestuur van de Zusters Ursulinen van Maastricht en Eijsden een verzoek in voor de oprichting van een katholieke HBS voor meisjes in Maastricht. In mei 1916 werd het verzoek goedgekeurd en kon de nieuwe school haar poorten openen in de lokalen van de voormalige kweekschool in de Capucijnenstraat. In het volgend jaar werd een deel van het klooster aan de Grote Gracht ingericht als lokalen.
Het schoolleven heeft tot augustus 1944, afgezien van periodieke onderbrekingen wegens luchtalarm, een normaal verloop gehad. De nadering van de geallieerde legers kondigde zich aan door een drukker wordend luchtverkeer. Op 1 september werden alle Maastrichtse scholen gesloten.
Op 11 september richtte het Rode Kruis in de "fietsenkelder" van de school een medische post in, die zich het lot van aanstaande moeders aantrok. Onder deskundige leiding van de bekende Maastrichtse huisarts, dokter Leith, zagen hier zeventien[3] jonge Maastrichtenaren het eerste levenslicht, waarvan een boreling achttien jaar later het HBS- A diploma op het Jeanne d'Arc haalde.
De eerste geborene werd Paula gedoopt, naar mère supérieure.[4]
Maria Elisabeth Helena Liberty Crouzen is geboren op 13 september 1944 des morgens om half acht. Haar vader, eigenaar van een drukkerij, had die morgen de geboortekaartjes al spoedig gereed. Hij was er de bevrijders nog mee vooruit: om half elf keken de eerste Amerikanen in die kelder om de hoek, en op Mariette’s kaartje is hun handtekening voorgoed bewaard: sergeant P. F. Roach, soldaat Peterson. De ambtenaar die haar geboorte-akte kwam opmaken zat met de naam Liberty in zijn maag, alle Vrijheid ten spijt. Officieel heeft hij haar als Liberta ingeboekt.[5]
De granaat, die zondagavond 17 september in de kelder insloeg, precies bij bet hoge raampje waaronder mevr. Crouzen haar bed had staan, kwam binnen maar vond moeder en kind gevlogen, terug naar de Tongerseweg[6], waar zij toen woonden. Juist op tijd: de kelder was ’s morgens ontruimd om plaatste maken voor de Amerikaanse gewonden die werden verwacht van de gevechten verder naar het oosten, aan de overkant van de Maas, waar nu in het Wijkerveld rond het Old Hickory-plein de straatnamen herinneren aan de bevrijders van toen: Lockett, Johnson, Hobbs, Hodges, Corlett, Simpson.[7]
Het monument in het voormalige Jeanne d'Arc College herinnert de inwoners van Maastricht aan het feit dat op 11 september 1944 in de kelders van dit gebouw een medische post werd ingericht, speciaal bestemd voor aanstaande moeders. De medische post werd tot kraamkamer van Maastricht ingericht in de week voor de bevrijding.
Het monument bestaat uit een reliëf van klei en twee kleine plaquettes met tekst.
Het reliëf is opgebouwd uit een tweetal taferelen. Rechts zit een moeder, met deels opgetrokken knieën, recht op in bed met haar pasgeboren kind. Zij houdt haar kind voor zich met beide armen vast en vleit haar hoofd tegen de pasgeborene. Achter haar staat een zuster in habijt die teder naar de moeder met haar kind kijkt.
Aan de andere zijde staat "en profil" een drietal moeders, met afgewend gezicht, die hun kind kind op de arm dragen
De tekst op de eerste plaat luidt:
"DE AFD. MAAS-
TRICHT EN OMSTR.
VAN HET NED.
ROODE KRUIS KON
HIER HULP VER-
LEENEN DANK ZIJ
DE WELWILLEND-
HEID DER Z.E. ZUS-
TERS URSULINEN"
Onderaan het logo van het Rode Kruis.
De tekst op de tweede plaat luidt:
"IN DE WEEK VOOR-
AFGAANDE AAN
BEVRIJDINGSDAG
14 SEPTEMBER 1944 WAS
DEZE RUIMTE IN
GEBRUIK ALS
KRAAMINRICHTING"
Onderaan het logo van het Rode Kruis.
geboren in de kelder en diploma HBS A gehaald Mariëtte Crouzen (foto De Nieuwe Limburger 1 mei 1965)
situatie 1944
[1] Ursulinen, Bij een eeuwfeest 1850-1950, Maastricht 1950, blz. 26-27; Braun e.a., Gedenkboek Jeanne d'Arclyceum Maastricht, 1916-1966, Maastricht maart 1966, blz 17-18 en 37 t/m 39
[2] Met dank aan de heren Brouwers (Philadelphia zorg zuidoost) en Cordewener (Universiteit Maastricht) om tijdelijk de plaat te verwijderen.
[3] In De Nieuwe Limburger van 1 mei 1965 staat: “In totaal 28 baby’s zijn daar op 12 en 13 september 1944 geboren.[..] En er waren twee tweelingen bij.
[4] De Nieuwe Limburger 1 mei 1965 in Kinderen van de vrijheid.
[5] De Nieuwe Limburger 1 mei 1965 in Kinderen van de vrijheid.
[6] Was Tongersestraat
[7] De Nieuwe Limburger 1 mei 1965 in Kinderen van de vrijheid.