DefaultCms2CmsCategory (310)
Kerk: Franciscus van Assisi
Adres: Landerstraat 33, 6411 VA Heerlen
Architect: Buskens, P
Kunstenaars: Eyck, Charles
Vos, Charles
In oktober 1920 aanvaardden de Minderbroeders de aanvraag van het Bisdom om een nieuwe kerk te bouwen in Heerlen. Pater Amantius werd voor dit werk naar Heerlen gezonden, waar hij voorlopig zijn intrek nam in het klooster aan de Sittardseweg.
De familie Wendel, eigenaresse van de O.N.-mijnen stelt in 1921 een stuk grond gratis ter beschikking voor de bouw van de kerk.
In het voorjaar van 1922 legt de vicaris van het Bisdom Roermond, Mgr. Mannens, de eerste steen voor de nieuwe kerk. De inzegening van de nieuwe kerk vindt plaats op 1 november 1923
De kerk is gebouwd naar een ontwerp van de Rotterdamse architect P. Buskens. Een grootzdeldak omringd door bijna zestig platte daken, de muren opgetrokken uit baksteen en midden op de kerk een spits torentje.
Binnen in de kerk geeft de architectuur een enorme ruimte, waardoor men aan alle kanten een ruim zicht heeft op het priesterkoor, de plaats waar de liturgische handelingen plaatsvinden. [1]
Werken van Charles Vos:
Fransiscusaltaar
Aan de rechterzijde vanuit de kerk ziet men op het priesterkoor het Fransiscusaltaar. Het is een marmeren altaar waarvoor verschillende kleuren gebruikt zijn. Dit altaar werd in 1933 geplaatst. [2]
Op het donkere tafelblad is aan beide zijden een verhoging waarop in totaal vier kandelaars staan. In het midden staat op verhoging, waarop aan de voorzijde twee kandelaars zijn bevestigd, een beeld van Franciscus. Hij is gekleed in een ordepij en is staande ten voeten uit afgebeeld. Zijn armen houdt gespreid naast zijn lichaam op borsthoogte. Met zijn beide handen houdt hij een kruis vast met daarop het levensloze lichaam van Jezus.
De achterzijde van het altaar bestaat uit een grijze marmeren plaat met horizontale nerven met links en rechts van Franciscus een uitsparing waar een kleurrijk mozaïek is aangebracht. Het mozaïek aan Franciscus rechterzijde geeft twee geknielde vrouwen weer, die hun blik op de heilige hebben gericht. De voorste vrouw met een rijkversierd blauw kleed staat haar handen smekend naar Franciscus op. De tweede vrouw heeft een rok met blouse aan en houdt haar handen gekruist voor haar borst. Het mozaïek aan de andere zijde geeft twee geknielde jongemannen weer. De voorste draagt een blauw kleed en slaat zijn handen op haar de heilige. De andere jongeman houdt zijn handen tegen zijn borst.
Maria-altaar
Aan de linkerzijde vanuit de kerk ziet men op het priesterkoor het Maria-altaar. Ook dit marmeren altaar is uitgevoerd in verschillende kleuren en dateert waarschijnlijk van hetzelfde jaar als het altaar van Fransiscus.[3]
De opbouw van het Maria-altaar is gelijk aan dat van het Franciscus altaar. Allen de kleuren van de marmeren stenen zijn verschillend.
Het beeld van Maria is ontworpen door Charles Vos en uitgevoerd door het atelier voor Kerkelijke Kunst J.W. Ramakers en Zonen te Geleen. [4]
Maria is staande ten voeten uit afgebeeld en draagt over haar kleed een mantel. Haar hoofd is ietwat schuin naar rechts gericht. Maria houdt met haar handen haar staande Zoon tegen zich aan vast. Het Kind is grotendeels, met uitzondering van het hoofdje en de horizontaal gespreide armen, door de mantel bedekt.
Maria is staande ten voeten uit afgebeeld en draagt over haar kleed een mantel. Haar hoofd is ietwat schuin naar rechts gericht. Maria houdt met haar handen haar staande Zoon tegen zich aan vast. Het Kind is grotendeels, met uitzondering van het hoofdje en de horizontaal gespreide armen, door de mantel bedekt.
Rechts van Maria is een mozaïek van een geknield zittende heilige met nimbus, die met gebogen hoofd en met zijn handen voor zich gevouwen diep verzonken is in gebed. Aan Maria's andere zijde zit een heilige in dezelfde houding als zijn collega aan de overkant. Beiden zitten in de richting van Maria.
[1] Aernsbergen van T, Diamanten kerk, Gedenkboek ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de St. Fransiscus van Assisiëkerk aan de Laanderstraat te Heerlen, Heerlen 1983
[2] Aernsbergen van T, Diamanten kerk, Gedenkboek ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de St. Fransiscus van Assisiëkerk aan de Laanderstraat te Heerlen, Heerlen 1983
[3] Aernsbergen van T, Diamanten kerk, Gedenkboek ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de St. Fransiscus van Assisiëkerk aan de Laanderstraat te Heerlen, Heerlen 1983
[4] Kerkverfraaiing, Limburgsch Dagblad van 14 juni 1930 (tip Joep Janssen rechtstreekse afstammeling van de familie Ramakers). Charles Vos is waarschijnlijk ook alleen de ontwerper van het beeld van Fransiscus en bovengenoemd atelier eveneens de uitvoerder.
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: Antonius van Padua
Adres: Bleijerheidestraat 165, 6462 AJ Kerkrade
Architect: Boosten, Alphons
Kunstenaars: Jonas, Henri
Vos, Charles
Werken van Charles Vos:
Gevelsteen
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1931]
Afmetingen: hoogte 32cm, breedte 22cm en diepte 12cm
Tekst: “ik ben de hoeksteen”
In het basement van de toren is een gevelsteen aangebracht met de tekst "ik ben de hoeksteen" . De gevelsteen is sterk verweerd.
Het Bonnefantenmuseum heeft het gipsen ontwerp van de gevelsteen in de collectie.
foto Bonnefantenmuseum
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: (voormalig) H. Hubertus
Adres: Bosscherweg 161, 6219 AA Maastricht
Architect: Kayser, Jules
Kunstenaars: Eyck, Charles
Laudy, Eugène
Levigne, Huub
Schoonbrood, Harrie
Timmermans, Frans
Vos, Charles
Exterieur:
Driebeukige kerk op kruisvormige plattegrond met toren en onderkerk, gekenmerkt door een expressieve, verticaal geaccentueerde architectuur. Deze verticale accentuering wordt bewerkstelligd met een ranke, trapsgewijs toelopende toren met tentdak naast het toegangsportaal, smalle hoogoplopende vensters, zich trapsgewijs verjongende steunberen, een hoog kerkschip onder steil zadeldak met leien in Maasdekking, hoog oplopende schoorstenen en een hoge apsis opgebouwd uit vijf smalle, trapsgewijs aflopende bouwvolumes. Zijbeuken onder lessenaarsdaken met leien in Maasdekking. Horizontale elementen vormen de plint-, dorpel- en gevellijsten in beton. Van het vooraanzicht van de kerk gaat een sterke diagonale werking uit vanwege de zichtlijn tussen het tentdakje van de lage zijkapel, de steile dakhelling en het tentdak van de toren. Tussen toren en zijkapel is een gedrongen, drievoudige entreepartij met traptreden geplaatst.
Interieur:
In het door de Art Deco beïnvloede interieur zijn diverse delen van de gewapend betonconstructie en veel expressief schoon metselwerk in rode en/of gele baksteen zichtbaar. In het schip bevinden zich spitse houten gewelven op spitsboogvormige bakstenen ribben met trekstangen. Spitse houten gewelven in de transepten, vlakke houten gewelven in de zijbeuken.
In 2009 is de kerk aan de Eredienst onttrokken. De kerk is niet afgebroken; er is nu een sportschool gevestigd. Het beeld van Charles Vos is aan de buitenkant blijven staan. (situatie mei 2022)
Werken Charles Vos:
Heilig Hart (exterieur).
Beeld: Franse kalksteen; sokkel: baksteen
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1945]
Afmetingen: beeld 222cm x 80cm x 80cm; sokkel 160cm x 85cm x 85 cm [1]
In een hoek van de “fabriekstuin” van N.V. Staalwerken “De Maas” werd in 1935 een Heilig Hartbeeld geplaatst. [2] De Christusfiguur houdt zijn hand zegenend in de richting van het fabrieksgebouw.
Het initiatief voor de vervaardiging van het beeld kwam van een van de leden van de fabriekraad, waarvan destijds pastoor Riga geestelijk adviseur was. De uitvoering van dat plan werd mogelijk gemaakt een spaaractie waarbij elk personeelslid (vrijwillig) elke week een bedrag afstond aan de fabrieksraad. Het benodigde bedrag was fl. 1.100,- (€ 500). [3]
Charles Vos werd benaderd om een ontwerp van het beeld te maken. Het ontwerp werd voorgelegd aan de Academische Club om het te toetsen op de liturgische juistheid. De Club delegeerde deze taak aan pater Cassianus Hentzen O.F.M.. In het ontwerpbeeld stond de duif, die op de rechterschouder van de Christusfiguur zit en de Heilige Geest symboliseert, met zijn kopje gekeerd naar het publiek. Volgens deze pater was dit liturgisch niet correct; het duifje moest gericht staan naar de Christusfiguur omdat door de Heilige Geest de genade gestort wordt in Christus en via Hem in allen die in Hem geloven. Vos paste daarop het ontwerp aan.
Het beeld met een hoogte van ruim twee meter werd geplaatst op basement van stenen die overgebleven waren bij de bouw van de Wilhelminiabrug en door Rijkswaterstaat beschikbaar werden gesteld. Over de gehele bovenzijde van het voetstuk werden bloembedden aangelegd. [4] Op de voorzijde van het basement staat de tekst “PAX HUIC DOMUI”, vrede zij dit huis.
Na het overlijden van Mgr Dr Poels werd op het basement waarop het beeld staat een kleine eenvoudige gedenkplaat ter nagedachtenis aan hem geplaatst.[5]
De intronisatie vond plaats op 1 juni 1935 bij gelegenheid van het 10-jarig bestaan van het bedrijf. In een loden koker werd een oorkonde gestopt die ondertekend was door alle aanwezigen en geplaatst werd in het voetstuk. [6]
Niemand minder dan Mgr Dr Poels kwam, met alle plechtigheid aan het ceremonieel verbonden, de intronisatie verrichten, daarbij geassisteerd door de geestelijke adviseur van het bedrijf, de Z.E. Heer Riga. Verschillende autoriteiten woonden de plechtigheid bij o.a. de Commissaris der Koningin, Baron van Hövell tot Westerflier, burgemeester L. B. J. van Oppen, Mgr J. Wouters, deken van Maastricht, Ir J. Watteveen, Hoofdingenieur van de Rijkswaterstaat, de Heer Jos. Maenen, lid van de Gedeputeerde Staten, Pastoor Moorman van de St. Hubertusparcohie, Pater Dr Cassianus Hentzen O.F.M., destijds adviseur van de Limburgse R.K. Werkgeversvereniging, Pater Gilbertus Lohuys O.F.M., Pater Stumpel S.J. en voorts de heren Joh. de Koning, Districtsbestuurder van de Limburgse R.K. Werkliedenbond, dhr Lelieveld namens de R.K. Metaalbewerkersbond en J. Manns, namens de R.K. Transportarbeidersbond. [7]
Mgr Poels hield een toespraak, waarin hij er op wees, dat de moderne mens, indien hij een einde wil maken aan de wanorde, die overal in deze wereld heerst en aan de steeds verder voortwoekerende ontkerstening der maatschappij, op de eerste plaats Christus weer zal moeten brengen in de arbeid. [8]
Na de toespraak volgde de zegening van het beeld gevolgd door intronisatiegebeden.
Vervolgens hield de Heer van Oppen een toespraak. Hij wees er op, dat het enige doel van deze bijeenkomst was, uiting te geven aan onze samenwerking: “Ons bedrijf, een grote familie — is nu te aan het H. Hart. Wij streven naar de verbetering van aller materiële belangen, maar wij hebben ook geestelijke verplichtingen jegens elkander. Het beeld nu geplaatst is ons dierbaar, het moet zijn als een vuurtoren, waaruit bundels stralen schieten van liefde. Toen 10 jaar geleden begonnen werd met de onderneming, keek men ongelovig, toen we sociale maatregelen toepasten, hoge lonen betaalden, met de vakbond volop overlegden. Maar het mag getuigd: vriendschapsbanden brengen economische resultaten. Een onderneming is geen hoogspanningscel maar een gezin." [9]
Na afloop van de inwijding vertrekt men naar Stichting de Stuers, waar een ontbijt klaar stond voor de gasten en de employees. Directeur Van Oppen voerde als eerste het woord en sprak over de geest van samenwerking. Hij gaf vervolgens het woord aan de geestelijk leider van de fabrieksraad, pastoor Riga. Deze legde de nadruk op dat het initiatief tot oprichting van H. Hartbeeld was uitgegaan van de arbeiders die zitting hadden in de fabrieksraad, dat zij vrijwillig uit eigen beweging en met het brengen van persoonlijke offers de beeldhouwer in de gelegenheid hadden gesteld het beeld te maken. Hij noemde dit het beste voorbeeld van blijk van genegenheid van de arbeiders tegenover God, van de goede geest ook die in het bedrijf heerst en van de zegen die in de afgelopen jaren over het bedrijf is uitgestort.
Ook burgemeester Van Oppen, dr. Cassianus Hentzen (geestelijk adviseur van de R.K. Algemeene Werkgevers-vereeniging), dr. Maenen (voorzitter van de Limburgsche R.K. Werkliedenbond) en mgr. dr. Poels voerden nog het woord.[10]
Na opheffing als zelfstandige onderneming in januari 1968 werd het H. Hartbeeld overgeplaatst naar de St. Hubertuskerk, waar het thans op een nieuwe eenvoudige bakstenen sokkel ter rechterzijde van de ingang te zien is, Bosscherweg 161, Maastricht.
Christus, meer dan levensgroot en staande ten voeten uit, is afgebeeld tussen ter weerszijden van hem hoog opslaande golven, die laag en kalm aan de voorzijde als het ware een sokkel vormen. [12]
Christus draagt een lang gewaad, waarop zijn door een stralenkrans omsloten
H. Hart midden op de borst staat afgebeeld. Zijn hoofd met een fijn besneden gezicht is ietwat naar rechts gewend, terwijl Hij de blik gericht houdt op de fabrieksgebouwen in welke richting Hij ook zijn rechterhand zegenend omhoog houdt. De met een nimbus omgeven duif met het naar Christus toegewende kopje zit neergestreken in de holte van de over de rechterarm heen gedrapeerde mantel, die rond de hals over de linkerschouder naar achteren in sierlijke plooien over de rug heen valt. De linkerarm houdt Christus strak langs het lichaam, met zijn linkerhand enkele mantelplooien tezamen houdend. [13]
standbeeld bij de fabriek (foto Onze Spreekbuis)
Mgr. Dr. Poels zegent het beeld in waarbij de Heer Perry assisteert
Mgr. Dr. Poels (hoofdalmoezenier van de arbeid) en pastoor Riga (adviseur van de fabrieksraad) spreken de gebeden uit
De Heer Van Oppen spreekt de Heer Honigmann toe [11]
vier oude foto's uit het foto-album van Staalwerken De Maas (RHCL)
4 25-jubilarrisen voor het beeld (foto Onze spreekbuis 1953 nr 7)
oorkonde (foto Onze spreekbuis)
Ontwerp
Het gipsen ontwerp van het beeld werd in de Paasweek in de Onze-Lieve-Vrouwekerk opgesteld. Alleen de duif is verwijderd, de Christusfiguur heeft nu een overwinningsvaan in zijn hand vast.[14]
Afgietsels·
In 1943 vervaardigde Charles Vos in opdracht van de Staalwerken "De Maas" een ontwerp in klei naar het beeld "Heilig Hart van Jezus" (St. Hubertuskerk te Maastricht) in klein formaat (53cm x 17cm x 13cm) Van dit modelbeeldje werden twintig afgietsels [15] in gips gemaakt à fl. 15,- per stuk (ongeveer € 7,-), zowel in terracotta als in steenkleur. Op de voorzijde van de console de tekst PAX HUIC DOMUI (vrede zij dit huis). Aan de achterzijde is het werk gesigneerd met CH. Vos. Zij waren bestemd als geschenk bij bijzondere gebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld een dienstjubileum. [16]
Er is ook exemplaar bekend waarbij het gips houtkleurig is gemaakt; de signering is Ch. Vos (Ch. ipv CH.)
In 1951 vervaardigde Charles Vos een ontwerp voor een in aardewerk gegoten facadesteen, bestemd voor de als in eigendom verworven huizen van beambten en arbeiders van de Staalwerken "De Maas". De voorstelling "De Engelbewaarder leidt de mens naar Onze Lieve Vrouw en het Kindje Jezus" was het uitverkoren thema van de oprichter en directeur (1925-1965) van de Staalwerken, de heer Emile van Oppen (1886-1965) [17]
Er is ook exemplaar bekend dat in houtkleur is gemaakt. De signering Ch. Vos (ipv CH.Vos)
collectie Peters Smeets
foto W. Smeets
[1] Graatsma, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988, blz. 25
[2] N.N., Ons H.Hart-beeld, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 6, juni 1952, blz. 82-83
[3] N.N., Ons H.Hart-beeld, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 6, juni 1952, blz. 82-83
[4] N.N., Ons H.Hart-beeld, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 6, juni 1952, blz. 82-83
[5] Leijendeckers H., 25 jaar in vogelvlucht, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 5, mei 1952, blz. 82-83
[6] N.N., Ons H.Hart-beeld, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 6, juni 1952, blz. 82-83
[7] N.N., Ons H.Hart-beeld, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 6, juni 1952, blz. 82-83
Leijendeckers H., 25 jaar in vogelvlucht, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 5, mei 1952, blz. 82-83
[8] N.N., Ons H.Hart-beeld, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 6, juni 1952, blz. 82-83
[9] Leijendeckers H., 25 jaar in vogelvlucht, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 5, mei 1952, blz. 82-83
[10] Limburger Koerier 3 juni 1935
[11] Afbeeldingen: RHCL EAN_308 Staalwerken De Maas, 3 fotoalbums: omslag met bescheiden van de Lourdesbedevaart, 1956 - 1957; met een korte introductie over het bedrijf en het archief.
[12] Graatsma, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988, blz. 25
[13] Graatsma, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988, blz 25
[14] N.N., Ons H.Hart-beeld, in Onze spreekbuis, maandblad van en voor personeel der N.V. Staalwerken “De Maas” Maastricht, nummer 6, juni 1952, blz. 82-83
Er staat in de tekst “sedert enige jaren” , waarschijnlijk na de oorlog is met deze plaatsing begonnen.
[15] In De Limburger 23 november 2011 wordt vermeld 30 beeldjes
[16] Graatsma, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988, blz. 25
[17] Graatsma, Charles Vos, straat-beelden, Maastricht 1988, blz. 25
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: H. Petrus
Adres: Markt 2, 5991 AT Baarlo (Maasbree)
Architect: Cuypers, P
Franssen, J
Salemans
Swinkels
Kunstenaars: Hoorn, Van Wim
Nicolas, Joep
Slijpen, Frans
Vos, Charles
De kerk van H. Petrus staat op een hoge kerkberg in het centrum van het dorp en heeft rondom lage bebouwing. Voor de kerk ligt het marktplein annex parkeerplaats en tevens het begin van de winkelstraat. Naast het plein liggen enige horecagelegenheden. De historische pastorie is eveneens aan het plein gelegen. Tevens ligt onderaan de kerkberg de historische poel, die tot in de jaren vijftig werd gebruikt als openbare wasplaats. De toren is reeds van verre zichtbaar en markeert de kerk pregnant.[1] De plaatselijke bevolking heeft grote geldelijke bedragen geleverd voor de bouw en aankleding van het gebouw. (1950 fl. 45.000 (€ 20.000) en 1951 fl. 25.000 (€ 11.000)) [2]
Werken van Charles Vos
Maria met Kind
Houten beeld
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 175cm, diepte boven 65cm en beneden 45cm
Op een marmeren altaar staat op een console een gekroonde Maria met Kind ten voeten uit afgebeeld. Maria staat met haar bovenlichaam naar rechts. Met haar beide handen (linker op borsthoogte en rechter de voetjes ondersteunend) draagt zij aan haar linkerkant het rechtopstaande Kindje Jezus dat met beide armen gespreid een zegenend gebaar maakt. Beiden kijken naar voren en hebben geen oogcontact.
(foto parochie H Petrus)
[1] www.kerkgebouwen-in-limburg, maart 2009
[2] Limburgsch Dagblad 29 november 1951
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: St. Bartholomeuskerk in Waspik
Adres Kerkstraat 1, 5165 CE Waspik:
Architect: De Kruijf (Ministerie van Waterstaat)
Kunstenaars: Charles Vos
Werken van Charles Vos:
Kruiswegstaties
In de kerk hing een geschilderde kruisweg van Grips uit 1903. Pastoor Rovers vond deze “foeilelijk”. De parochianen boden hem bij gelegenheid van zijn zilveren priesterfeest in juni 1952 een kruisweg aan. [1]
In 1952 is contact gezocht met Charles Vos (“één van de beste beeldhouwers van deze tijd”). Het kostte overredingskracht om hem zo ver te krijgen om de kruiswegstaties te maken (“de kruisweg is een echte lijdensweg geworden … Charles was versleten”). Hij heeft de kruisweg niet kunnen voltooien doordat hij in 1954 kwam te overlijden (“eerst wilde hij steeds niet en later stierf hij na de vierde statie”). [2]
Pastoor Rovers heeft toen overlegd met de pastoor van de kerk in Genhout om van deze toestemming te krijgen om de Genhoutse kruisweg na te mogen maken.
De kruisweg van Genhout werd overgegoten in gips en Jan Balendong (de assistent van Vos) heeft de staties in eiken gekapt. Pastoor Rovers schrijft in het Memoriale Parochiae “eind 55 hangen er 11 nieuwe staties in de kerk als copie van Genhout plus de drie [3] eersten door Charles Vos gemaakt tijdens zijn ziekte die nu nog vervangen zullen worden”. [4]
De pastoor is er van overtuigd “dat deze kruisweg geen copie maar een origineel is. Al is hij gemaakt naar die van Genhout daar hij gekapt is door de heer v Balendonck (Jan Balendong jp) die alles kapte voor Ch Vos. Ook al zou hij nog tijdens het leven van Ch Vos gemaakt zijn zou hij door de heer v Balendonck zijn uitgehouwen daar Ch alleen maar boetseerde. Ch. Vos is en blijft de ontwerper en heer v Balendonck de uitvoerder”. [5]
Jan (Joannes Marie Mathijs) Balendong werd op 17 juli 1889 te Maastricht geboren en overleed aldaar op 21 april 1965. Hij verbleef tot 1906 in Maastricht, verhuisde naar Roermond en kwam in 1937 wederom terug naar zijn geboorteplaats.
Hij was beeldend kunstenaar. Hij werkte als docent beeldhouwen op de Middelbare Kunstnijverheidsschool te Maastricht van 1 september 1948 tot 1 september 1954.
Zelf noemde hij zich een uitvoerder van beeldhouwwerk. Hij heeft veel gewerkt met Charles Vos. Ook voor R. Stultiens en andere jonge kunstenaars heeft hij opdrachten uitgevoerd. [6]
De kruiswegstaties van eikenhout zijn allen voorzien van een banderol met tekst. Aan de linkerzijde van de banderol is in een opening een kruis geplaatst, aan de rechterzijde is eveneens een opening, maar daar is geen kruis geplaatst.
De consoles zijn 87cm breed, 9cm hoog en 19cm diep. Op de afbeeldingen op de consoles zijn ca. 65cm breed en 45cm hoog.
1. Banderol: " I Jezus ter dood veroordeeld".
Links zit Pontius Pilatus in een zetel. Jezus wordt door twee priesters (aan de rechterzijde), met een boek in hun hand, voorgeleid aan Pilatus en ter dood veroordeeld. Een jongetje houdt Pilatus een bak met water voor waarin zijn handen wast "in onschuld".
2. Banderol: "II Jezus neemt het krvis".
Jezus draagt het kruis dat ondersteund wordt door twee soldaten. De soldaat links staat met zijn gezicht naar Jezus gericht en ondersteunt het onderste deel van de dwarsbalk van het kruis. De andere soldaat staat achter Jezus en omvat het onderste gedeelte van het kruis met zijn linkerhand; zijn rechterhand omvat het bovenste gedeelte van de dwarsbalk. Aan hun gezichtsuitdrukking is te zien dat het kruis zwaar is. Een priester met een boek in zijn hand staat aan de rechterzijde.
3. Banderol: "III Eerste val" (in de originele statie in Genhout staat geen nummer).
Jezus valt en komt onder het kruis terecht. De eerste soldaat probeert het bovenste deel van het kruis op te tillen; de tweede soldaat steunt met zijn linkerhand op de rug van Jezus en met zijn rechterhand trekt hij het kruis omhoog. De priester deint achteruit met zijn handen omhoog geheven.
4. Banderol: "Jezus ontmoet zyn moeder".
Jezus loopt nu naar rechts. Zijn handen omvatten het zware kruis (hij zakt deels door zijn benen). Een soldaat aan de linkerzijde ondersteunt het kruis. Van de rechterzijde komt de moeder van Jezus met open armen op hem toegelopen.
5. Banderol: "V Simon v Cyrene helpt het krvis dragen".
Jezus loopt naar links en bezwijkt bijna onder het gewicht van het kruis. Simon van Cyrene, een toevallige passant, wordt gedwongen te helpen met het dragen van het kruis. Achter het gezelschap loopt nog steeds de priester die grote vertwijfeling uitstraalt.
6. Banderol: "VI Veronica droogt Jezus aangezicht".
Jezus loopt, iets meer rechtop, met het kruis naar links. Voor Jezus (links) staat een woest kijkende soldaat die dreigend zijn rechterarm opheft. Veronica komt van links op Jezus af gelopen om zijn aangezicht af te drogen. Achter het kruis (rechts) volgt nog steeds de priester, nu met opgeheven armen.
7. Banderol: "VII Tweede val".
Jezus ligt op de grond, steunend op zijn armen, met het kruis op zich. Een van de twee soldaten probeert het kruis van hem af te trekken. De andere soldaat (links) maakt met zijn rechterhand een dreigend gebaar, alsof hij Jezus wil staan. De andere hand houdt het kruis vast. Tussen de twee soldaten, op de achtergrond, is het hoofd van een priester. Rechts staat de andere priester, wederom met geheven armen.
8. Banderol: "VIII Jezus ontmoet de wenende vrouwen".
Jezus loopt met kruis naar rechts in de richting waar de wenende vrouwen zich bevinden. Een soldaat ( slechts bovenlijf met armen zichtbaar) loopt direct achter Jezus en houdt mede het kruis vast. Rechts de priester met geheven handen.
9. Banderol: "IX Derde val".
Jezus ligt volledig uitgeput op de grond. Zijn linkerhand houdt de banderol vast; zijn rechter hangt slap over de banderol heen. De twee soldaten houden het kruis omhoog. De priester heft zijn rechterarm omhoog en zijn linker wist naar beneden.
10. Banderol: "X Jezus van kleed ontdaan".
Het kruis staat rechtop achter Jezus en wordt links en rechts met een hand vastgehouden door twee priesters, waarbij de priester aan de linkerkant het tafereel voor het kruis volgt en die aan de rechterkant naar boven kijkt. Jezus op de voorgrond wordt door twee soldaten ontdaan van zijn kleed. Jezus houdt zijn rechterarm gekruist voor zijn borst en met zijn linkerhand houdt hij zijn kleed vast dat door de soldaten naar beneden wordt getrokken.
11. Banderol: "XI Jezus aan het krvis genageld".
Jezus wordt door drie soldaten aan het kruis genageld. Zijn hoofd hangt naar achteren. Zijn benen zijn deels naar links gebogen. De soldaat links (gedraaid) houdt met zijn linkerhand de nagel vast en maakt zijn rechterarm, waarin hij de hamer vast heeft, een slaande beweging. De soldaat rechts (met zijn benen uit elkaar en met zijn rug naar de kijker gericht) houdt met zijn linkerhand de nagel vast en maakt met zijn rechterarm, waarin hij de hamer vast heeft, een slaande beweging. De derde soldaat ligt aan Jezus voeten en houdt die vast. Een man links van het kruis kijkt onder het kruis door naar Jezus. Achter de rechter soldaat bevindt zich nog een ander persoon op de achtergrond.
12. Banderol: "XII Jezus sterft aan het kruis".
Uiterst links staat een soldaat die van de scene wegloopt, maar wel achterom kijkt. Links naast het kruis een wenende Maria; rechts van het kruis Johannes (?). Helemaal rechts loopt de priester weg. Bovenaan het kruis een bordje met de deels zichtbare letters INRI (Jezus van Nazareth, Koning der Joden).
13. Banderol: "XIII Bewening van Jezus".
Jezus is van het kruis gehaald. Hij ligt op de schoot van een gehurkte Maria. Zijn rechterarm hangt over de banderol. Rechts achter Maria staat Maria Magdelena en links Johannes. Het kruis wordt aan het uiteinde, zowel links als rechts, door een op de rug geziene persoon vastgehouden.
14. Banderol: "XIV Graflegging"
Het levenloze lichaam van Jezus, deels gewikkeld in een doek, wordt door twee mannen met baard (links en rechts in de scene) gedragen. Achter het lichaam staat een drietal personen (Maria, Johannes en Maria Magdelena???).
Kerststal
Een kerststal bestaande uit elf beelden. De kerststal is een kopie van de die van de St. Servaaskerk in Maastricht. De kerststal is uitgevoerd in eikenhout en gekapt door Jan Balendong op twee-derde grootte van die van Maastricht. Pastoor Rovers spreekt in 1956 over tien beelden. De engel met banderole ("GLORIA IN EXCELSIS DEO") ontbreekt op een foto rond 1955, maar staat wel op een foto uit 2007.
De groep bestaat uit:
Maria
St. Jozef
Kindje Jezus
Koning zittend
Herder met staf een schaapje
Herder
Schaapje
Koning liggend
Koning staand
Engel
Os en ezel met boom
In de St. Servaaskerk is nog een twaalfde beeld aanwezig, een herder zittend, naar ontwerp van Charles Vos, maar na diens dood uitgevoerd door J. Balendong.
Charles Vos maakte dus vier staties voor de St. Barthomeuskerk in Waspik.
1. Jezus ter dood veroordeeld
Particuliere collectie, Maastricht
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [circa 1952]
Afmetingen: hoogte 70cm, breedte 78cm en diepte 9cm
Eerste statie van de nooit voltooide kruisweg voor de kerk van Waspik.
De statie toont een met doornenkroon getooide Christus staande voor Pilatus, links een druk gesticulerende schriftgeleerde. Pilatus is aan de rechterkant gezeten op zijn troon, terwijl een jongetje naast hem water over zijn handen schenkt. Tussen Christus en Pilatus staat een soldaat met een lans. Onder het tafereel een Latijns kruis met aan weerszijden de tekst "JEZUS TER DOOD VEROORDEELD". [7]
2. Jezus neemt het kruis op
Het Jacob van Horne museum in Weert heeft deze statie in bruikleen uit particuliere collectie Maastricht.
Eikenhout
Miet gesigneerd, niet gedateerd [circa 1952]
Afmetingen: hoogte 70cm en breedte 82cm
Tweede statie van de nooit voltooide kruisweg voor de kerk van Waspik.
Jezus draagt het kruis dat ondersteund wordt door twee soldaten. De soldaat links staat met zijn gezicht naar Jezus gericht en ondersteunt het onderste deel van de dwarsbalk van het kruis. De andere soldaat staat achter Jezus en omvat de dwarsbalk met beide handen. Een priester met een boek in zijn hand staat aan de linkerzijde.
3. (Eerste val)
De huidige locatie van deze statie is onbekend.
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [circa 1952]
4. Jezus ontmoet zijn moeder
Particulier bezit
Eikenhout
Niet gesigneerd, niet gedateerd [circa 1952]
Vierde statie van de nooit voltooide kruisweg voor de kerk van Waspik.
Jezus loopt naar rechts met het kruis rustend op zijn linkerschouder. Achter hem loopt een soldaat die met zijn linkerhand een slaande beweging maakt. Maria loopt, met uitgestrekte armen, in de richting van haar Zoon. Achter haar staat een soldaat die met zijn rechterhand het kruis ondersteunt. Op de achtergrond is het gezicht van Elisabeth (?) zichtbaar.
Kruiswegstatie (model) vierde
Particulier bezit
Gips, bruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 77cm en breedte 82cm
[1] Vugt van T., brief 19 mei 2006. Citeert uit Streekarchief Langstraat Heusden Altena; 1173 RK parochie St.-Bartholomeus, Waspik (Memoriale Parochiae)
[2] Vugt van T., brief 19 mei 2006. Citeert uit Streekarchief Langstraat Heusden Altena; 1173 RK parochie St.-Bartholomeus, Waspik (Memoriale Parochiae)
[3] Dit moet zijn vier. De pastoor vermeldde eerder “stierf hij na de vierde statie”
[4] Vos blijkt vier staties voor deze gemaakt te hebben. Deze zijn later vervangen door de staties die Balendong heeft gemaakt. De originele eerste statie is nu in particulier bezit, de tweede is in bruikleen gegeven door een particulier uit Maastricht aan het Van Horne Museum in Weert, de locatie van de derde en vierde is onbekend. (de vierde statie is inmiddels opgespoord en is in particulier bezit JP)
(Van Cauteren , de geschiedenis van de kruiswegen, Weert 2009; mededeling mevrouw I. Paulussen 26 maart 2009; mededeling mevrouw F. Darding)
[5] Vugt van T., brief 19 mei 2006. Citeert uit Streekarchief Langstraat Heusden Altena; 1173 RK parochie St.-Bartholomeus, Waspik (Memoriale Parochiae)
[6] Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1950, Den Haag 1969 en Jacob P., Beeldend Benelux, biografisch handboek deel 1 t/m 6, Tilburg 2000
[7] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: H. Jozef
Adres: St. Jozefskerkplein 1, 6006 ZH Weert (Keent)
Architect: Boosten, Alphons
Kunstenaars: Maas, Ad
Stassen, Jos
Vos, Charles
Inleiding:
Aan het begin van de 20ste eeuw is er maar één kerk in Weert omgeving, de Martinuskerk. [1]
Bisschop Mgr. L. Schijen van Roermond besluit in 1918 dat er in de buurtschappen Alweert, Keent en Moesel een nieuwe parochie moet worden gesticht. [2]
In de jaren dertig van de vorige eeuw komt "aan de andere kant van de tunnel" een nieuwe wijk, Keent. In 1931 geeft de bisschop na overleg met het kerkbestuur toestemming tot het overgaan van de aankoop van een terrein dat geschikt is voor een pastorie en een noodkerk. [3]
Architect Van Groenendael uit Maastricht maakt een ontwerp terwijl de aanbesteding voor fl. 17.156,- (ongeveer € 7.800,-) wordt gegund aan Nijsten-Van Deurnen en Scheyven te Nederweert.[4]
Op 22 mei vindt de feestelijke inzegening door deken Souren plaats terwijl het interieur van de kerk nog niet is voltooid. Ruim een maand later wordt J. Frantzen als pastoor geïnstalleerd.
De behoefte aan een grotere kerk neemt toe doordat de bevolking van Keent groeit en er een garnizoen wordt gevestigd.
Architect A. Boosten uit Maastricht maakt het ontwerp en de bouw wordt aanbesteed aan de gebr. Salemans te Baexem voor fl. 134.000,-
(ruim € 60.000,-). De bouw start op 13 mei 1939. Op 22 juni 1940 vindt de inzegening van de kerk plaats. [5]
Werken van Charles Vos
Sculptuur
De ingang is gedecoreerd met drie inspringende bogen met sculpturaal motief.
Boosten werkt e graag samen met Limburgse kunstenaars. Aan Charles Vos versterkte hij de opdracht: op drie trapsgewijze halve cirkels van 129 beeldjes (3 x 43) van grauwgele klei aan te brengen. Ze werden in de fabrieken van Prosper en Eduard Regout te Maastricht vervaardigd. De beeldjes zijn niet geglazuurd zodat na verloop van tijd de kleur verandert en de beeldjes enigszins aangetast zijn. Vos heeft talloze heiligen, bijbelse taferelen en mystieke symbolen in beeld gebracht en met veel plastische bekoorlijkheid. [6]
De detailfoto's geven een overzicht van links naar rechts
Kruiswegstaties
Kruiswegstatie. Keramiek
De kruisweg wordt in maart 1948 geplaatst. De staties staan op een console in de vorm van een banderole. Op de voorzijde is het nummer en de tekst van de statie gekrast.
In 1948 werd de kerk verrijkt met nieuwe kruiswegstaties in zeer ingetogen, maar gevarieerde kleuren door Ch Vos. Zich aansluitend aan het sobere karakter van de baksteenwanden, maakte hij in vier jaar tijd zijn staties van gepolychromeerd keramiek. Ze zijn fors en haast schetsmatig van opzet met een dynamiek van gedragen figuren in een breed gebaar. Het wordt wel als een nadeel gezien dat ze, van dichtbij beschouwd, niet noodzakelijk ruw zijn, bijv de handen en dat ze veel lijken op de beroemde reeds die destijds voor de kerk van de Huskenkolonie te Heerlen werden gemaakt. [7]
"I JEZUS WORDT TER DOOD VEROORDEELD"
Links staat Pontius Pilatus die door twee voor hem staande priesters wordt
gewezen op Jezus die een veroordeling tot de dood moet krijgen. Jezus staat in een lang wit kleed met gebogen hoofd en met de handen op de rug gebonden tussen twee soldaten. Een van de soldaten heeft in de rechterhand een gesel.
"II JEZUS NEEMT HET KRUIS OP ZIJN SCHOUDER"
Centraal in de afbeelding staat Jezus die het kruis van de twee om hem heen staande soldaten, krijgt aangereikt. De soldaat die voor Jezus staat, met zijn gezicht naar hem gericht, omklemt het kruis met zijn linkerhand en zijn andere hand ondersteunt de dwarsbalk. De soldaat die achter Jezus staat tilt met zijn rechterhand het kruis op, de andere hand ligt op de dwarsbalk. Aan beide buitenzijden staat een woest kijkende en druk gebarende priester.
"III EERSTE VAL ONDER HET KRUIS"
Jezus is voor de eerste keer gevallen. Het kruis rust nog op zijn schouder; hij is door zijn knieën gezakt en steunt met zijn rechterarm op de grond; de linker ligt over de dwarsbalk. De soldaat voor Jezus probeert het kruis tegen te houden door het kruis aan de bovenkant met beide handen vast te pakken. De soldaat achter het kruis omklemt met zijn linkerarm de dwarsbalk en pakt met de andere hand het onderstuk vast. Rechts een priester die druk gebarend de scène bekijkt. De priester links heeft een boek in zijn rechterhand.
Jezus is voor de eerste keer gevallen. Het kruis rust nog op zijn schouder; hij is door zijn knieën gezakt en steunt met zijn rechterarm op de grond; de linker ligt over de dwarsbalk. De soldaat voor Jezus probeert het kruis tegen te houden door het kruis aan de bovenkant met beide handen vast te pakken. De soldaat achter het kruis omklemt met zijn linkerarm de dwarsbalk en pakt met de andere hand het onderstuk vast. Rechts een priester die druk gebarend de scène bekijkt. De priester links heeft een boek in zijn rechterhand.
"IV JEZUS ONTMOET ZYN MOEDER"
Jezus, gebukt onder de zwaarte van het kruis, loopt naar rechts. Bij het dragen krijgt hij hulp van de soldaat die achter hem loopt. Het kruis rust op Jezus schouder; hij reikt met zijn armen naar Maria die hem van voren nadert. Zij legt haar linkerhand op de schouder van haar zoon. Met de andere hand reikt ze naar zijn gezicht. Achter haar staat een tweede soldaat met breed gespreide armen. Aan beide buitenzijden staat een priester die een afwerend gebaar maakt.
"V SIMON van CYRENE HELPT JEZUS KRUIS DRAGEN"
Jezus loopt naar rechts, het kruis op de schouder en de dwarsbalk omklemmend met beide handen. Achter hem loopt Simon die helpt bij het dragen door met zijn linkerhand de andere kant van de dwarsbalk vast te houden; zijn rechterhand omvat het onderste deel van het kruis. Voor het kruis staat een soldaat, met zijn gericht naar het kruis gericht, die met zijn rechterhand het kruis vasthoudt en met zijn linker de looprichting aangeeft. De priester rechts legt zijn rechterhand op de schouder van de soldaat naast hem en heeft in de andere hand een boek. Achter Simon loopt een tweede priester die zijn linkerarm opheft. Helemaal links staat nog een tweede soldaat.
"VI VERONICA DROOGT HET AANGEZICHT"
Jezus loopt naar rechts, het kruis nog steeds op de schouder en de dwarsbalk omklemmend met beide handen. Achter het kruis loopt een soldaat met een naar achteren gestrekte rechterarm, gereed om Jezus te slaan. Achter hem een druk gebarende priester. Voor Jezus zit Veronica gehurkt. Zij houdt met beide handen, op borsthoogte, een doek vast waarmee ze Jezus gezicht kan drogen. Achter haar een tweede soldaat die met zijn rechterarm een slaande beweging maakt. Zijn linkerarm wordt door de achter hem staande priester vastgehouden.
"VII TWEEDE VAL VAN JEZUS"
Jezus is voor de tweede keer gevallen. Hij zit op zijn knieën. Zijn rechterhand rust op de grond en met zijn linkerhand heeft hij nog de dwarsbalk van het kruis vast. Het kruis wordt door twee soldaten, een voor en een achter het kruis, tegengehouden. Aan beide buitenzijden staat een priester met gedraaid lichaam; de linker priester heeft een boek in de rechterhand.
"VIII JEZUS TROOST DE WENENDE VROVWEN."
Jezus loopt naar rechts. Het kruis op zijn linkerschouder en wordt bij de dwarsbalk omklemt door zijn linkerarm. Twee vrouwen, in wanhoop, komen op Jezus af. Hij maakt met zijn rechterarm een zegenend gebaar. Achteraan tussen Jezus en de vrouwen staat een priester. Jezus wordt, door de achter hem lopende soldaat met zijn linkerarm op de schouder vastgepakt. Hij brengt zijn rechterarm in gereedheid om Jezus te slaan met de gesel. Achter de soldaat staat een tweede priester, die zijn rechterhand op de bovenarm van de soldaat legt
"IX DERDE VAL VAN JEZUS"
Jezus is voor de derde keer gevallen. Hij ligt languit op de grond. Zij rechterarm ligt deels over de banderole. Het kruis wordt overeind gehouden door twee soldaten, een voor het kruis en een erachter. De priesters aan de buitenzijden heffen beide handen ten hemel.
"X JEZVS VAN ZYN KLEDEREN ONTDAAN"
De sterk vermagerde Jezus wordt van zijn kleding ontdaan. De twee soldaten houden elk een van zijn armen vast. De soldaat rechts van hem trekt met zijn vrije hand aan de kleding, de soldaat aan zijn linkerzijde heeft in zijn linkerhand een gesel, gereed om Jezus te slaan. Aan beide buitenzijden staat een drukgebarende priester.
"XI JEZUS AAN HET KRUIS GENAGELD"
Jezus hangt al aan het kruis. Beide armen zijn op een tweetal plaatsen vastgebonden met touwen. Ook om zijn bovenlichaam is er een touw gebonden. Aan de buitenzijden van het kruis staan ladders er tegen. Op elke ladder staat een soldaat die bezig is de nagels door de hand van Jezus te slaan. Onderaan het kruis zit een geknielde soldaat die de voeten van Jezus vastnagelt. Een vierde soldaat, die naar Jezus opkijkt, heeft het schild met de tekst "INRI" in zijn handen. Direct aan weerszijden van het kruis staat een priester die naar Jezus opkijkt.
"XII JEZUS STERFT AAN HET KRUIS"
Jezus is gestorven. Links loopt een soldaat weg; rechts een priester. Maria staat aan de rechterzijde van haar zoon. Zij legt haar rechterhand op zijn lichaam en reikt naar haar zoon. Aan de andere zijde van het kruis staat Johannes die zich met zijn rechterhand voor het hoofd slaat en de andere hand in wanhoop naar de hemel richt.
"XIII AFNAME VAN HET KRUIS"
Jezus ligt op de schoot van een gehurkte Maria. Met haar linkerarm ondersteunt zij het lichaam. Haar rechterhand is geheven, wijzend naar de hemel. Links van Maria staat Johannes met zijn linkerhand op de schouder van Maria. Helemaal links staat Maria Magdelena die de schouder van Johannes vastpakt. Rechts nog een man die naar de hemel staart, beide handen ten hemel gericht.
"XIV GRAFLEGGING VAN JEZUS"
Het levensloze lichaam van Jezus, deels gewikkeld in een doek, wordt door Nicodemus en Jozef van Arimathea (links en rechts in de scène) gedragen. Achter het lichaam staat een drietal personen (Maria, Johannes en een van de Heilige Vrouwen).
Ontwerptekeningen kruisweg
In een schetsblok van Charles Vos komen een drietal tekeningen voor die vrijwel zeker, gezien de datering van blok, betrekking hebben op ontwerpen voor de kruiswegstaties 12, 13 en 14. De staties zijn niet helemaal volgens de tekeningen uitgewerkt.
Jozef met Kind
Eikenhouten beeld.
In 1987 krijgt de parochie een plastiek, voorstellende St. Jozef van het Bisschoppelijke College in Weert. Deze wordt bevestigd aan de achterwand van de kerk. [8]
Door de oprichting van een HBS zag zich in 1946 het bestuur van het College genoodzaakt in een tijd dat materiaal zeer schaars was, een gebouw daarvoor op te richten. Dit gebouw, bekend onder de naam nood-HBS, kwam tot stand tussen de zuidelijke vleugel en de Van Berlo-straat en bevatte negen leslokalen, en een zaal voor lichamelijke oefening en een studiezaal.
Architect J. Boosten werd uitverkoren en het werk werd uitgevoerd door aannemersfirma Wilma (Weert) voor fl. 71.447 zonder bijkomende kosten.
Op 16 juni startte de verbouwing van de ingang, hal en spreekkamer die na de vakantie gereed was.
Op 3 mei 1950 plaatste men een beeld in de vernieuwde hal. Het bedrag, dat de leerlingen bijeen gebracht hadden voor een geschenk bij gelegenheid van het 300-jarig bestaan was in handen gesteld van de kunstenaar Ch Vos. Hij heeft met liefde de opdracht uitgevoerd en een fraai beeld in eikenhout uitgehouwen van onze patroon Sint Jozef. Het is een kloek uitgevoerd stuk, bedoeld als wandversiering, dus reliëf in ronde vorm met een middellijn van circa 1,70m (gewicht 300kg).
Oorspronkelijk was het bestemd ter vervanging van het gipsen beeld op de overloop naar de slaapzalen, maar de afmeting was van dien aard, dat het grote wandvlak de vormen eerste goed tot hun recht kan doen komen. Daarom werd het reliëf opgehangen in de hal, recht tegenover de ingang.
Bij de bouw van de derde vleugel in 1976 is er rekening mee gehouden waar dit zware kunstwerk kwam te hangen.
Op 18 augustus 1987 werd dit cadeau van de leerlingen bij het 300 jarig bestaan overgedragen aan de St. Jozefkerk in Weert [9] omdat de school in de zestiger jaren van de vorige eeuw is afgebroken. [10]
Onderaan is een banderol (in de vorm van een halve ronde) aan beide zijden opgerold. Op de banderole staat de tekst JUSTUS GEAMINEA SICUT LILIUM. Achter de banderole is de heilige Jozef (vanaf zijn middel) afgebeeld. Het kindje Jezus staat ten voeten uit staande op de banderol uitgebeeld. Jozef houdt met zijn linkerhand zijn zoon vast. Zowel vader als zoon maken met hun rechterarm een zegenend gebaar. Het gezicht van Jezus straalt een grote vriendelijkheid uit.
foto parochie H. Jozef Keent
[1] Dölle e.a.; parochie St. Joseph, Keent-Weert. Van plattelands - naar een stadsparochie in word en beeld, Weert 2009
[2] Baltis C, 50 jaar Keent, uitgegeven ter gelegenheid van het 50-jarig jubileim van de parochie St. Joseph Keent-Weert, 1982
[3] Baltis C, 50 jaar Keent, uitgegeven ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de parochie St. Joseph Keent-Weert, 1982
[4] Dölle e.a.; parochie St. Joseph, Keent-Weert. Van plattelands - naar een stadsparochie in word en beeld, Weert 2009
[5] Baltis C, 50 jaar Keent, uitgegeven ter gelegenheid van het 5o-jarig jubileum van de parochie St. Joseph Keent-Weert, 1982
[6] Baltis C, 50 jaar Keent, uitgegeven ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de parochie St. Joseph Keent-Weert, 1982
[7] Baltis C, 50 jaar Keent, uitgegeven ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de parochie St. Joseph Keent-Weert, 1982
[8] Schiphorst A.J.N. Boosten 1893-1951 Rotterdam 2006
[9] Gereaedts, Dertig jaar Bisschoppelijk College te Weert 1948-1978, Stg St Jozef Weert 1989
[10] Email de heer A. van de Kruijs van 15 december 2008
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: Antonius van Padua
Adres: Wethouder van Caldenborghstraat 48, 6226 Maastricht
Architect: Swinkels, A en Schoenmaekers, E
Kunstenaars: Vos, Charles
Exterieur:
De parochiekerk van St. Antonius van Padua in Scharn (gemeente Heer, nu Maastricht) werd op 12 maart 1936 opgericht. Naar ontwerp van de architecten A. Swinkels (Maastricht) en E. Schoenmaekers (Sittard) werd gebouwd in de periode 1936-1938. Aannemer Scheurs uit Elsloo voerde het werk uit voor fl. 73.386 (ruim € 33.000,-) excl. grond en inventaris. [1] De consecratie was in september 1937 door mgr Lemmens, bisschop van Roermond.[2]
Het is in een "Limburgse stijl", mergel en Kunrader steen, gebouwde kruiskerk met een driebeukig schip onderéén dak en en toren van twee geledingen met tentdak.[3]
Werken van Charles Vos:
Veertien kruiswegstaties
Oorsprong van de kruiswegstatie.
De kruiswegstatie is gedurende jaren 1947-1954 gemaakt voor de St. Josephkerk (beter bekend in Maastricht onder de naam Awwestienen; de Augustijnen).
De Augustijnen bouwden op de Kesselkade (nr 53) in de zeventiende eeuw een klooster met kerk. In 1796 werd de orde door de Fransen opgeheven. Na voor verschillende doeleinden te zijn gebruikt, kregen de architecten Marres en Sandhövel begin 1920 de opdracht om het klooster en de kerk te restaureren. Het klooster verkeerde in zo'n slechte staat dat het grotendeels werd afgebroken. De kerk werd gerestaureerd. [4]
De St. Josephparochie werd opgericht op 7 mei 1918. De gerestaureerde kerk werd in 1920 door de parochie in gebruik genomen ter verlichting van de St. Matthijsparochie. [5] De parochie bestelde in 1947 bij Charles Vos een kruiswegstatie. De kosten per statie waren fl. 500,- (ongeveer € 225,-). De parochie was armlastig en beschikte niet over voldoende middelen om de aankoop te financieren. Daarom werd de betaling door het kerkbestuur aan sponsors uitbesteed. In de periode 1947-1954 werden jaarlijks twee staties besteld. [6]
Door de leegloop van de binnenstad daalde het aantal parochianen van 2.582 (1947) naar 918 (1960). [7] In november 1962 werd de St. Josephparochie opgeheven. Omdat er schulden waren, werd een deel van de inventaris verkocht.[8]
In 1964 kocht de parochie van H. Antonius van Padua te Scharn voor haar kerk de houten kruiswegstatie van de voormalige St. Josephkerk tegen een prijs van fl. 500,- per statie.[9]
St. Josephkerk (foto: RHCL)
De veertien statie zijn uitgevoerd in eikenhout en hebben een rechthoekige vorm. Elke statie is aan de boven- en zijkanten omgeven door een raamwerk. Aan de onderkant is een voetstuk met het nummer van de statie. Aan de bovenkant van de statie is een rozet waarin een kruis is verwerkt.
I
Pontius Pilatus, rechts gezeten op een stoel, veroordeelt Jezus, aan de linkerzijde uitgebeeld, ter dood. Tussen Pilatus en Jezus staat een priester.
Een ontwerp was in particulier bezit en is in 2015 overgedragen aan het Van Hornemuseum.
II
Jezus, lopend naar links, staat in het midden en draagt het kruis op zijn schouder. Zijn handen omvatten het kruis. Voor hem staat een soldaat, met het gezicht naar Jezus gericht, die het kruis mee helpt te ondersteunen. Een tweede soldaat, achter Jezus, helpt eveneens bij het dragen van het kruis.
Een ontwerp is in particulier bezit.
III
Jezus is voor de eerste keer gevallen. Het kruis steunt op zijn rug. Zijn rechterhand ligt bovenaan de dwarsbalk van het kruis. Zijn linkerhand ligt plat onderaan op het kruis. Een soldaat rechts achter Jezus omvat het kruis zodat het niet verder kan vallen. Links achter het kruis staat een priester; zijn linkerhand op zijn kruis en zijn rechterarm omhoog heffend.
IV
Jezus loopt naar links, het kruis vrij verticaal houdend. Een soldaat rechts achter hem draagt het kruis mede op zijn schouder; zijn handen omvatten het kruis. Van links komt Maria op Jezus toe gelopen.
V
Jezus loopt naar links. Hij draagt het kruis op zijn schouders en omklemt het dwarsgedeelte met zijn armen. Achter het kruis loopt Simon van Cyrene die Jezus helpt bij het dragen. Hij draagt het uiteinde van het dwarsgedeelte op zijn schouder en omklemt het onderste gedeelte met zijn linkerhand. Achter hem loopt een soldaat met zijn linkerarm voor de borst gekruist, en met rechterhand wijzend naar voren, de richting die Jezus moet volgen.
Een ontwerp was in particulier bezit en is in 2012 overgedragen aan het Van Hornemuseum.
VI
Jezus loopt naar links en draagt het kruis nu alleen. De soldaat achter hem heeft zijn linkerhand op Jezus schouder gelegd en wijst met de rechterhand de te volgen weg. Veronica komt op Jezus toegelopen. Achter Veronica is een priester zichtbaar.
VII
Jezus is voor de tweede keer gevallen. Hij zit op zijn knieën en probeert met zijn rechterhand zich op te vangen. Een soldaat tracht het kruis overeind te houden. Achter het kruis staat een priester met gespreide armen.
VIII
Jezus loopt naar links, met het kruis op de schouder steunend. Met zijn handen omklemt hij het kruis. Hij heeft steun nodig van de achter hem lopende soldaat. Twee wenende vrouwen komen op hem toegelopen.
IX
Jezus is voor de derde keer gevallen. Hij ligt lang uit op de grond met zijn linkerarm vooruit en zijn rechter op de linkerschouder. Hij heeft geen contact meer met het kruis dat door een soldaat overeind wordt gehouden. Rechtsachter het kruis staat een ineen gedoken priester die zich met zijn armen probeert te beschermen.
X
Het kruis staat rechtop achter Jezus, die zijn armen gekruist voor zijn lichaam houdt. Twee soldaten (een links en de ander rechts van hem) ontkleden hem. Zijn bovenlichaam is al naakt.
Een particulier heeft een ontwerp aan de kerk geschonken.
XI
Jezus wordt gekruisigd. Links tegen de rand staat een ladder. Een soldaat (met gedraaid lichaam) staat op de ladder gebogen over het kruis; hij houdt met zijn linkerhand de arm van Jezus vast en maakt met zijn rechterhand (waarin hij een hamer vasthoudt) een slaande beweging. Rechts tegen de rand nog een ladder. Een soldaat, met zijn rug naar de kijker, staat op de ladder. Met zijn linkerhand houdt hij de arm van Jezus vast en met zijn rechterhand, met hamer, slaat hij op de nagel.
Rechts bovenop de dwarsbalk zit een soldaat die de banderol met de tekst "I.N.R.I." vastspijkert. Links onder zit een soldaat geknield die met zijn linkerhand de spijker in de voeten van Jezus vasthoudt en met zijn rechterhand, met hamer, een slaande beweging maakt.
XII
Jezus hangt met een naar rechts gebogen hoofd aan het kruis. Aan de linkerzijde staat Maria die haar rechterhand op de borst van Jezus legt. Rechts staat Johannes die zijn rechterarm omhoog naar Jezus heft en zijn linkerarm wijd uitspreid. Een ontwerp is in particulier bezit.
XIII
Jezus is van het kruis gehaald. Hij ligt op de schoot van de gehurkte Maria. Met haar rechterhand houdt zij de rechterhand van Jezus vast. Zijn linkerarm valt omlaag. Zijn benen hangen gekruist naar beneden.
In de Annakerk te Maastricht is een ontwerp.
XIV
Het levenloze lichaam van Jezus, deels gewikkeld in een doek, wordt door Nicodemus en Jozef van Arimathea (rechts en links in het tafereel) gedragen. Achter het lichaam staat een schreiende Maria omarmd door de erachter staande Johannes, met gebogen hoofd.
Voorstudies:
In het Van Hornemuseum te Weert bevinden zich twee voorstudies/ontwerpen.
1. Kruiswegstatie (model eerste)
Van Hornemuesum te Weert [10a]
Gepolychromeerd gips
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 95cm, breedte 66cm en diepte 11,5cm. [10b]
De definitieve uitvoering is gelijk aan de voorstudie.
foto J.I. Vos
2. Kruiswegstatie (model vijfde)
Particulier bezit[11]; waarschijnlijk verkocht in 2012 aan het van Horne Museum te Weert. Daar tentoongesteld in maart 2013
Gips
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: 100cm x 60cm
Het werk is een ontwerp voor de vijfde kruiswegstatie
Tussen model en uitgevoerd werk is geen verschil in compositie. Het gipsen model is massief uitgevoerd, in de uiteindelijke versie zijn delen opengewerkt.
In de Annekerk te Maastricht hangt een model
Kruiswegstatie (model dertiende)
In de St. Annakerk in Maastricht hangt tegen de wand rechts naast het doopvont een model van de dertiende kruiswegstatie.
De personen en de opbouw van het model zijn ook op deze wijze uitgevoerd in de definitieve versie Aan de onderkant van het voetstuk ontbreekt het nummer van de statie. Aan de bovenkant in een rozet ontbreekt het kruis. Het gipsen model is massief uitgevoerd, in de uiteindelijke versie zijn delen opengewerkt
Dit werk in gips, bronskleurig, is een geschenk van een parochiaan aan de
parochiekerk.
Een particulier schonk een model aan de kerk van de H. Antonius van Padua
Kruiswegstatie (model tiende)
Gips
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: 103cm x 60cm
Een particulier heeft dit model geschonken aan de kerk van Antonius van Padua.[12]
De personen en de opbouw van het model zijn ook op deze wijze uitgevoerd in de definitieve versie Aan de onderkant van het voetstuk ontbreekt het nummer van de statie. Aan de bovenkant in een rozet ontbreekt het kruis. Het gipsen model is massief uitgevoerd, in de uiteindelijke versie zijn delen opengewerkt.
Er zijn twee modellen in particulier bezit
1. Kruiswegstatie (model tweede)
Collectie Peters Smeets
Chamotte klei
Niet gesigneerd, niet gedateerd
De uitvoering is gelijk aan de voorstudie.
2. Kruiswegstatie (model twaalfde)
Particulier bezit
Gips, bruin gepatineerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Het gipsen model is massief uitgevoerd. In de uiteindelijke versie zijn delen opengewerkt. Aan de bovenkant in het rozet ontbreekt in het model het kruis.
De personen en de opbouw van het model zijn ook op deze wijze uitgevoerd in de definitieve versie.
[1] Kockelkoren, een halve eeuw H. Antonius van Padua Scharn, 1936-1986, Maastricht 1986
[2] Ubachs en Evers, Historische encyclopedie Maastricht, Zutphen 2005
[3] Term van, Kerken van Maastricht, Maastricht 1979
[4] Rijkscommissie voor de monumentenzorg, De monumenten van geschiedenis en kunst in de provincie Limburg, eerste stuk: de monumenten in de gemeente Maastricht, Arnhem 1954
[5] Ubachs en Evers, Historische encyclopedie Maastricht, Zutphen 2005
[6] Kockelkoren, een halve eeuw H. Antonius van Padua Scharn, 1936-1986, Maastricht 1986
[7] Ubachs en Evers, Historische encyclopedie Maastricht, Zutphen 2005
[8] Kockelkoren, een halve eeuw H. Antonius van Padua Scharn, 1936-1986, Maastricht 1986
[9] Kockelkoren, een halve eeuw H. Antonius van Padua Scharn, 1936-1986, Maastricht 1986
[10] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
[10a] Collectie prof. Dr. J.J.Th. Vos; brief J.I. Vos 2 oktober 2013. In 2015 overgedragen aan Van Hornemuseum te Weert
[10b] brief J.I. Vos 2 oktober 2013
[11] Email particulier 12 en 15 juni 2012; marktplaats 25 juni 2012 (minimale prijs € 500)
[12] Mededeling Jos Notermans op 8 oktober 2012
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: H. Hubertus
Adres: Hubertusstraat 59, 6191 PB Beek (Genhout)
Architect: Boosten, Alphons
Kunstenaars: Eggen, Gène
Eyck, Charles
Jonas Henri
Nicolas, Joep
Quanjel, Eugène
Scheffers Jef
Stassen, Jos
Timmermans, Frans
Tripels Yvonne
Verheyen, Jacques
Vos, Charles
Waterschoot van der Gracht, Gisèle
Weiss, Max
Op 23 september 1932werd kapelaan A. Welters uit Voerendaal door Mgr. Lemmens (bisschop van Roermond) benoemd tot pastoor en belast met de stichting van een nieuwe parochie te Beek-Genhout. Iedereen was erg verrast toen bleek dat Genhout niet tot rectoraat, maar direct al tot een parochie werd verheven.
Dankzij een legaat van emeritus pastoor Voncken van Beek begon men al gauw om de overdekte speelplaats van de school te verbouwen tot noodkerk, die op 27 november 1932 werd gewijd.
In het verlag van het kerkbestuur staat vermeld: "dat de Bisschop de goedkeuring heeft gegeven, om in onze Parochie, een nieuwe kerk te mogen bouwen, hetgeen door alle leden met vreugde wordt vernomen. Vervolgens werd het plan en het bestek, ontworpen door architect Boosten te Maastricht, behandeld en besproken.
In 1936 wordt aan architect A. Boosten uit Maastricht de opdracht verstrekt tot het ontwerp van een nieuwe kerk. Het werk werd gegund aan Willem Dohmen uit Neerbeek voor de prijs van fl. 36.620,-."
Boosten is bijuitstek een leider van een bouwteam, die in staat is de topartiesten van zijn tijd voor zijn ideeën te winnen en hen tot wezenlijke bijdragen in dienstbaarheid aan het grote geheel te inspireren
OP 31 augustus wordt de eerste spade in de grond gestoken. Op 7 september werd de eerste steen gelegd door Fransje Welters, een neefje van de pastoor.
Op 15 september 1936 staat een artikel in de krant over de eerste steenlegging.
PLECHTIGE EERSTE STEENLEGGING.
Feestelijk wapperden de vlaggetjes j. l. zondag aan de in aanbouw zijnde St. Hubertus-kerk. . . En als wilde moeder natuur instemmen met de algemeene blijheid en 't feestelijk aanzien een eigen cachet geven, had 't herfstzonnetje zich niet afzijdig kunnen houden en zonovergoten lag 't waardige Godshuis daar. Een schoonere herfstdag konden wij niet hebben . . .
Nog pas geleden leek 't toen de bouwpastoor Welters vanaf 't preekgestoelte zijne parochianen aldus toesprak: "Wij zullen een tempel bouwen, waardig als Huis van den Allerhoogste". En nu, vier jaar later, had de plechtige eerste steenlegging plaats en was er vreugde in de harten van jong en oud. De H. E. H. Deken van Meerssen sprak in 't plechtig Lof, op zijn eigen gevoelvolle wijze, woorden van waardering, van dank en van liefde jegens de parochianen van Genhout, den Z. E. ijvervollen bouwpastoor en allen die dank verdienden. Na inzegening van het Kruis op het hoofdaltaar, nam bij den "eerste steen" pastoor Welters het woord, om in een gloedvolle toespraak uiting te geven aan zijn gevoelens van erkentelijkheid. "Dat was schoon", zei 'n oud moedertje, 't Was 't hoogtepunt van de feestviering . . .
De oorkonde werd voorgelezen en met handtekeningen bezaaid in een looden buis ingemetseld. Talloos velen trokken voorbij de Christus-figuur die als hoeksteen het fundament der nieuwe kerk zal zijn en blijven.
Na afloop der plechtigheden maakte de fancy-fair "goede zaken" en zeer voldaan konden allen van de plechtige eerste steenlegging huiswaarts keeren".
De Christus-figuur waarvan in het krantenartikel sprake is, werd gebeeldhouwd door Charles Vos en draagt als onderschrift:"Christus Zelf is de hoeksteen". [1]
Werken van Charles Vos:
Kruiswegstatie
Geglazuurde keramische kruiswegstaties. De kruiswegstaties zijn allen voorzien van een banderol met tekst. Aan de linkerzijde van de banderol is in een opening een kruis geplaatst, aan de rechterzijde is eveneens een opening, maar daar is geen kruis geplaatst.
"Zomin als over de kunst, hield Charles Vos over de godsdienst zwaarwichtige betogen", aldus zijn biograaf H. Schils, "maar zijn werk toont ons hoe hij eruit heeft geleefd".
De religieuze emotie komt bij het werk van Vos over als een vanzelfsprekendheid, uit diepe beschouwing gepuurd, doorleefd en ervaren. Het aardse was bij hem doorstraald door het bovenzinlijke, zijn geloof gedrenkt in het aardse. Dat leverde vaak een serene volkskunst op, die zich niet opdringt, maar die bij aandachtige beschouwing zuivere momenten doet beleven.
Zijn opvatting komt in deze Kruisweg tot uitdrukking in een piëteitvolle eerbiedige benadering van de traditionele veertien staties van het Lijdensverhaal, Romaans aandoend in de ietwat gedrongen formaten en de soberheid van de antikiserend werkende kleurglazuren. Er zijn geen persoonlijke toevoegingen of uitweidingen, maar een sterke concentratie op de elementaire gegevens van de veertien episoden uit het Passieverhaal. [2]
1. Banderol: "I Jezus ter dood veroordeeld".
Links zit Pontius Pilatus in een zetel. Jezus wordt door twee priesters (aan de rechterzijde), met een boek in hun hand, voorgeleid aan Pilatus en ter dood veroordeeld. Een jongetje houdt Pilatus een bak met water voor waarin zijn handen wast "in onschuld".
2. Banderol: "II Jezus neemt het krvis".
Jezus draagt het kruis dat ondersteund wordt door twee soldaten. De soldaat links staat met zijn gezicht naar Jezus gericht en ondersteunt het onderste deel van de dwarsbalk van het kruis. De andere soldaat staat achter Jezus en omvat het onderste gedeelte van het kruis met zijn linkerhand; zijn rechterhand omvat het bovenste gedeelte van de dwarsbalk. Aan hun gezichtsuitdrukking is te zien dat het kruis zwaar is. Een priester met een boek in zijn hand staat aan de rechterzijde.
Een voorstudie bevindt zich in particulier bezit.
3. Banderol: "Eerste val".
Jezus valt en komt onder het kruis terecht. De eerste soldaat probeert het bovenste deel van het kruis op te tillen; de tweede soldaat steunt met zijn linkerhand op de rug van Jezus en met zijn rechterhand trekt hij het kruis omhoog. De priester deint achteruit met zijn handen omhoog geheven.
4. Banderol: "Jezus ontmoet zyn moeder".
Jezus loopt nu naar rechts. Zijn handen omvatten het zware kruis (hij zakt deels door zijn benen). Een soldaat aan de linkerzijde ondersteunt het kruis. Van de rechterzijde komt de moeder van Jezus met open armen op hem toegelopen.
5. Banderol: "V Simon v Cyrene helpt het krvis dragen".
Jezus loopt naar links en bezwijkt bijna onder het gewicht van het kruis. Simon van Cyrene, een toevallige passant, wordt gedwongen te helpen met het dragen van het kruis. Achter het gezelschap loopt nog steeds de priester die grote vertwijfeling uitstraalt.
6. Banderol: "VI Veronica droogt Jezus aangezicht".
Jezus loopt, iets meer rechtop, met het kruis naar links. Voor Jezus (links) staat een woest kijkende soldaat die dreigend zijn rechterarm opheft. Veronica komt van links op Jezus af gelopen om zijn aangezicht af te drogen. Achter het kruis (rechts) volgt nog steeds de priester, nu met opgeheven armen.
7. Banderol: "VII Tweede val".
Jezus ligt op de grond, steunend op zijn armen, met het kruis op zich. Een van de twee soldaten probeert het kruis van hem af te trekken. De andere soldaat (links) maakt met zijn rechterhand een dreigend gebaar, alsof hij Jezus wil staan. De andere hand houdt het kruis vast. Tussen de twee soldaten, op de achtergrond, is het hoofd van een priester. Rechts staat de andere priester, wederom met geheven armen.
8. Banderol: "VIII Jezus ontmoet de wenende vrouwen".
Jezus loopt met kruis naar rechts in de richting waar de wenende vrouwen zich bevinden. Een soldaat ( slechts bovenlijf met armen zichtbaar) loopt direct achter Jezus en houdt mede het kruis vast. Rechts de priester met geheven handen.
Een voorstudie bevindt zich in particulier bezit.
9. Banderol: "IX Derde val".
Jezus ligt volledig uitgeput op de grond. Zijn linkerhand houdt de banderol vast; zijn rechter hangt slap over de banderol heen. De twee soldaten houden het kruis omhoog. De priester heft zijn rechterarm omhoog en zijn linker wist naar beneden.
10. Banderol: "X Jezus van kleed ontdaan".
Het kruis staat rechtop achter Jezus en wordt links en rechts met een hand vastgehouden door twee priesters, waarbij de priester aan de linkerkant het tafereel voor het kruis volgt en die aan de rechterkant naar boven kijkt. Jezus op de voorgrond wordt door twee soldaten ontdaan van zijn kleed. Jezus houdt zijn rechterarm gekruist voor zijn borst en met zijn linkerhand houdt hij zijn kleed vast dat door de soldaten naar beneden wordt getrokken.
11. Banderol: "XI Jezus aan het krvis genageld".
Jezus wordt door drie soldaten aan het kruis genageld. Zijn hoofd hangt naar achteren. Zijn benen zijn deels naar links gebogen. De soldaat links (gedraaid) houdt met zijn linkerhand de nagel vast en maakt zijn rechterarm, waarin hij de hamer vast heeft, een slaande beweging. De soldaat rechts (met zijn benen uit elkaar en met zijn rug naar de kijker gericht) houdt met zijn linkerhand de nagel vast en maakt met zijn rechterarm, waarin hij de hamer vast heeft, een slaande beweging. De derde soldaat ligt aan Jezus voeten en houdt die vast. Een man links van het kruis kijkt onder het kruis door naar Jezus. Achter de rechter soldaat bevindt zich nog een ander persoon op de achtergrond.
12. Banderol: "XII Jezus sterft aan het kruis".
Uiterst links staat een soldaat die van de scene wegloopt, maar wel achterom kijkt. Links naast het kruis een wenende Maria; rechts van het kruis Johannes (?). Helemaal rechts loopt de priester weg. Bovenaan het kruis een bordje met de deels zichtbare letters INRI (Jezus van Nazereth, Koning der Joden).
13. Banderol: "XIII Bewening van Jezus".
Jezus is van het kruis gehaald. Hij ligt op de schoot van een gehurkte Maria. Zijn rechterarm hangt over de banderol. Rechts achter Maria staat Maria Magdelena en links Johannes. Het kruis wordt aan het uiteinde, zowel links als rechts, door een op de rug geziene persoon vastgehouden.
14. Banderol: "XIV Graflegging"
Het levenloze lichaam van Jezus, deels gewikkeld in een doek, wordt door Nicodemus en Jozef van Arimathea (links en rechts in de scene) gedragen. Achter het lichaam staat een drietal personen (Maria, Johannes en een van de Heilige Vrouwen).
Doopvont (reliëfs op de zuiltrommel)
Het door architectenbureau Boosten ontworpen doopvont in Franse kalksteen (uitgevoerd door de firma Victor Laudy uit Sittard [6] )
met gebronsd koperen deksel, 1951, is voorzien van vier reliëfs op de zuiltrommel van de hand van Charles Vos.
1. Lam met nimbus dat geklemd tussen zijn poten een kruis vasthoudt.
2. Zon met de letters PX die stralen naar beneden zendt.
3. Een duif.
4. Een kruis bovenaan eindigend met de letter P; links naast het kruis een wijnkan; rechts een duif met nimbus en onder het kruis een schaal.
Jozef met Kind
Klei, geglazuurd
Op een sokkel staat het beeld van de H.Jozef ( met nimbus en wandelstok) met zijn zoon Jezus rechts voor hem. Jozef heeft zijn rechterhand op de schouder van zijn zoon gelegd. Jezus wijst met zijn rechterarm omhoog.
Alberigs schrijft: In lichtgeglazuurd chamotte boetseerde Charles Vos eveneens het ingetogen beeld van Sint Josef en het Kind. De staande Sint Josef houdt de rechterhand in een beschermend gebaar om het voor hem staande Kind. Alle aandacht concentreert hij hier op het gelaat van de Heilige, dat een intense goedheid en waardigheid uitstraalt. De plooival van de gewaden wordt slechts minimaal aangeduid, de aureolen, dik gekneed uit dit materiaal geven het beeld een prachtige plastische afronding. Jezus draagt in de opgeheven linkerhand een tuiltje bloemen, dat ook slechts met subtiele kleuraccentjes wordt gesuggereerd.
Als in de Kruisweg valt ook hier het zeer wezenlijke gebruik van het gekozen materiaal op. [7]
Christus (hoeksteen)
Aan de noordwestzijde van het westwerk bevindt zich een uitbouw onder lessenaarsdak, die de hoogte van de kruisarmen overstijgt. Vlak boven de plint het verdiept geplaatste stalen raam met glas-in-lood van de Hubertuskapel. Op de gevelhoek is de plint uitgebouwd tot een kleine steunbeer. Hoger op de gevelhoek is de gedenksteen geplaatst, gebeeldhouwd door de Maastrichtenaar Charles Vos in de vorm van een Christus-figuur. De gedenksteen draagt als onderschrift "Christus Zelf is de hoeksteen" en werd op 15 september 1936 geplaatst (sterk verweerd).
In 2010 is besloten het beeld te laten restaureren. Ondanks dat de kerk geen monumentenstatus heeft, heeft de Gemeente Beek besloten financieel bij te dragen in de kosten omdat zij overtuigd is van de maatschappelijke waarde van de kerk. [8]
Opmerking:
In 1937 waren al restauraties noodzakelijk. Er werd niet alleen gerestaureerd, er kon gelukkig ook doorgewerkt worden aan de verfraaiing van de kerk. Opvallend is het grote St. Hubertusbeeld bij de ingang van de kerk. De opdracht hiervoor was eigenlijk gegeven aan Charles Vos, maar deze kunstenaar schoof het alsmaar op de lange baan. Toen werd de opdracht aan Frans Timmermans in Maastricht gegeven.[9]
Voorstudies:
In de kerk (in de gang naar de pastorie) zijn vier exemplaren van voorstudies/ontwerpen van de eerste statie aanwezig:
1. Kruiswegstatie (model eerste)
Gips; beschilderd, niet gesigneerd, niet gedateerd (circa 1938)
hoogte 55 cm., breedte 40 cm., diepte 15 cm.;
Voorgesteld is het moment waarop Jezus wordt veroordeeld door Pilatus. Pilatus staat geheel rechts terwijl een jongen water over zijn beide handen giet. Links boven Jezus staan druk gebarende en in hun boeken wijzende priesters. Onder het tafereel loopt een banderole met de tekst 'JEZUS VEROORDEELD'. [3]
2. Kruiswegstatie (model eerste)
Gips; beschilderd, niet gesigneerd, niet gedateerd (circa 1938)
hoogte 52,5 cm., breedte 84 cm., diepte 11 cm.
Voorgesteld is het moment waarop Jezus wordt veroordeeld. Ter linkerzijde zit Pilatus in een stoel, terwijl een jongen water over zijn beide handen giet. Rechts van Jezus staan twee druk gebarende en in hun boeken wijzende priesters. Onder het tafereel loopt een banderole met de tekst 'TER DOOD VEROORDEELD'. [4]
De staties zijn ontworpen voor de serie in de kerk te Beek-Genhout. Het "vierkante" exemplaar is nooit uitgevoerd omdat het wellicht werd afgekeurd. Het andere model werd wel in geglazuurde keramiek uitgevoerd.[5]
3. Kruiswegstatie (model eerste)
Voorgesteld is het moment waarop Jezus wordt veroordeeld. Ter linkerzijde zit Pilatus in een stoel, terwijl een jongen water over zijn beide handen giet. In het midden staan twee druk gebarende en in hun boeken wijzende priesters.
Aan de linkerzijde staat Jezus geflankeerd door een soldaat.
4. Kruiswegstatie (model eerste)
Voorgesteld is het moment waarop Jezus wordt veroordeeld door Pilatus. Pilatus staat geheel rechts terwijl een jongen water over zijn beide handen giet. Links erboven Jezus staan druk gebarende en in hun boeken wijzende priesters. Onder het tafereel loopt een banderole met de tekst 'JEZUS VEROORDEELD'.
In particulier bezit zijn een zestal voorstudies/ontwerpen
1. Kruiswegstatie (model zesde)
Particulier bezit
Gips gepatineerd
Niet gedateerd, niet gesigneerd
Afmetingen: hoogte 42cm, breedte 43,5cm en diepte 9,5cm
Het middengedeelte van de kruiswegstatie is uitgebeeld. Veronica (links) richt haar blik op de naar haar toelopende Jezus, die het kruis draagt. Het model is gelijk aan de definitieve kruiswegstatie. Het zeer gedetailleerd uitgewerkt. Op de voorzijde van de console de tekst: “Veronica droogt Jezus”.
2. Kruiswegstatie (model achtste) [10]
In particulier bezit van de familie Backerra, Maastricht
De achtste kruiswegstatie met de tekst "VIII Jezus ontmoet de wenende vrouwen".
In het midden loopt Jezus, gebukt onder het dragen van het kruis, omgeven door wenende vrouwen.
Dit is een voorstudie voor de kerk in Beek/Genhout. De uitvoering is gelijk aan de voorstudie.
3. Kruiswegstatie (model tweede)
Collectie Peters Smeets
Gebakken klei geglazuurd.
Gesigneerd Ch. Vos, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 58cm, breedte 85cm en diepte 16cm
Banderol: "II Jezus neemt het krvis".
Jezus draagt het kruis dat ondersteund wordt door twee soldaten. De soldaat links staat met zijn gezicht naar Jezus gericht en ondersteunt het onderste deel van de dwarsbalk van het kruis. De andere soldaat staat achter Jezus en omvat het onderste gedeelte van het kruis met zijn linkerhand; zijn rechterhand omvat het bovenste gedeelte van de dwarsbalk. Aan hun gezichtsuitdrukking is te zien dat het kruis zwaar is. Een priester met een boek in zijn hand staat aan de rechterzijde.
De uitvoering is gelijk aan de voorstudie. Alleen de kruizen aan het eindeinde van tekstband ontbreken bij de voorstudie.
4. Kruiswegstatie (model tiende)
Collectie Peters Smeets
Gebakken klei geglazuurd.
Gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 48cm, breedte 26cm en diepte 14cm
Het is een afbeelding van de priester die rechts staat op de kruiswegstatie
collectie Peters Smeets
collectie Peters Smeets
5. Kruiswegstatie (model vierde, gedeelte)
Particuliere collectie
Gips gepatineerd
Een gedeelte van de vierde statie "Jezus ontmoet zijn moeder" is uitgewerkt.
Jezus loopt naar rechts. Zijn handen omvatten het zware kruis. Van de rechterzijde komt de moeder van Jezus met open armen op hem toegelopen.
6. Voorstudie kruiswegstatie (model zesde)
Collectie Peters Smeets
Gips geglazuurd
Gesigneerd Ch. Vos, niet gedateerd
Afmetingen: hoogte 59cm, breedte 89cm en diepte 25cm
De dochters van Charles Vos schonken deze voorstudie aan Pieter Frijns uit Maastricht.
De definiteve kruisweg is gelijk aan de voorstudie
collectie Peters Smeets
Er is ook nog een voorstudie van de derde statie. Locatie is onbekend.
[1] Alberigs L e.a., Genhout van "Hoochlant" tot parochiegemeenschap, uitgegeven bij gelegenheid van het gouden jubileum van de St. Hubertuskerk Genhout, Beek 1987, blz 95/96 113/115 138
[2] Alberigs L e.a., Genhout van "Hoochlant" tot parochiegemeenschap, uitgegeven bij gelegenheid van het gouden jubileum van de St. Hubertuskerk Genhout, Beek 1987, blz 95/96 113/115 138
[3] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
[4] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
[5] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
[6] Franquenet R, St Hubertuskerk Genhout, z.j
[7] Alberigs L e.a., Genhout van "Hoochlant" tot parochiegemeenschap, uitgegeven bij gelegenheid van het gouden jubileum van de St. Hubertuskerk Genhout, Beek 1987, blz 95/96 113/115 138
[8] Dagblad De Limburger, 8 oktober 2010
[9] Alberigs L e.a., Genhout van "Hoochlant" tot parochiegemeenschap, uitgegeven bij gelegenheid van het gouden jubileum van de St. Hubertuskerk Genhout, Beek 1987, blz 95/96 113/115 138
[10] Beschrijving van I.Paulussen (18-09-2006) gericht aan mevrouw N.Backerra
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: Heilige Hart van Jezus
Adres: Veldenseweg 2, 5914 ST Venlo
Architect: Kayser, Jules
Kunstenaars: Bergen, Raymond van
Eyck, Charles
Vos, Charles
Waterschoot van der Gracht, Gisèle
Werken van Charles Vos:
Kruiswegstaties
Kruiswegstaties in Franse zandsteen, naar een ontwerp van Charles Vos.
Op 16 maart 1943 vierde pastoor Strijkers (15-07-1894; 29-07-1969) zijn zilveren priesterfeest. Op nadrukkelijk verzoek van de jubilaris werd dit feest, gezien de toenmalige tijdsomstandigheden, enkel en alleen kerkelijk gevierd. Het werd door het kerkbestuur onder voorzitterschap van kapelaan Höppener voorbereid. Onder de parochianen zou een inzameling worden gehouden voor een cadeau. Pastoor Strijkers wenste dit geld te besteden aan een kruisweg voor de H. Hartkerk, de parochiekerk waardig.
De opdracht zou gegeven worden aan de Maastrichtse beeldhouwer Charles Vos. Na aftrek van enkele kosten was voor deze kruisweg een bedrag van fl. 3.747,74 (ongeveer € 1.700) beschikbaar. Op de eigenlijke feestdag was een ontwerp van een der staties in het jeugdhuis te bekijken.
Vos was voornemens deze kruisweg te maken van Franse zandsteen. Elke afbeelding zou
50cm x 75cm groot zijn. In mei 1944 -pastoor Strijkers is dan al een jaar geen pastoor meer van de H. Hartkparochie- waren zeven staties gereed; deze werden echter pas in 1945 in de kerk geplaatst. [1]
"I. JEZUS TER DOOD VEROORDEELD."
Pontius Pilatus is aan de linkerzijde gezeten. Voor hem staat een priester met zijn rechterhand opgeheven en met zijn linkerhand naar Jezus wijzend. Aan de rechterzijde staat Jezus vastgebonden tussen twee soldaten. Een jongetje houdt Pilatus een bak met water voor waarin hij zijn handen wast "in onschuld".
"II JEZUS NEEMT HET KRUIS OP ZIJNE SCHOUDERS"
Jezus, in het midden staande, neemt het kruis door twee soldaten vastgehouden, over. De soldaat rechts, met zijn gezicht naar Jezus gericht, houdt het kruis bovenaan vast. De andere soldaat staat achter Jezus en omvat het onderste gedeelte met zijn rechterhand, zijn linkerhand omvat het bovendeel van de dwarsbalk. Aan beide buitenzijden staat een drukgebarende priester.
"III. EERSTE VAL VAN JEZUS ONDER HET KRUIS"
Jezus valt voor de eerste keer. Hij steunt met zijn rechterhand op de grond. Het kruis ligt op zijn rug. Twee soldaten houden het kruis vast. De soldaat die voor Jezus staat houdt het kruis aan de bovenzijde met twee handen vast. De soldaat achter Jezus heeft zijn rechterbeen op het onderste deel van het kruis liggen en zijn linkerhand houdt de dwarsbalk tegen; met zijn rechterarm maakt hij een slaande beweging. Aan beide buitenzijden staat een drukgebarende priester.
"IV. JEZUS ONTMOET ZIJN MOEDER"
Jezus, die naar rechts loopt, draagt het kruis op zijn schouder. Maria loopt op hem toe en legt haar rechterhand op zijn gezicht. Jezus steekt zijn rechterarm uit naar Maria's linkerarm. Een man, achter Maria staande, legt zijn linkerhand op haar rug. Een soldaat, achter Jezus staande met kort zwaard in de hand, ondersteunt mede het kruis. Helemaal links staat een priester. Uiterst rechts een tweede soldaat.
"V SIMON HELPT JEZUS ZIJN KRUIS DRAGEN"
Jezus loopt naar rechts; het kruis op zijn schouder en met zijn handen de dwarsbalk ondersteunend. Simon loopt achter het kruis en omvat met zijn rechterarm het onderste deel van het kruis, zijn linkerhand ligt op de dwarsbalk. Voor Jezus staat, naar hem gericht, een soldaat met gedraaid lichaam die met zijn rechterarm voor de borst en in zijn hand een gesel, een slaande beweging naar Jezus maakt. Achter Simon staat een tweede soldaat die gebaard dat doorgelopen moet worden. Uiterst links staat een priester die zijn rechterhand op de linkerarm van de soldaat legt.
"VI. VERONICA DROOGT HET AANGEZICHT VAN JEZUS"
Jezus loopt, bijna bezwijkend onder de last van het kruis, naar rechts. Achter hem een druk gebarende soldaat die in zijn rechterhand dreigend een gesel vasthoudt. Uiterst links met gedraaid lichaam een priester. Veronica komt op Jezus toegelopen en droogt met een doek zijn aangezicht. Achter haar een tweede soldaat met gegeven rechterarm. Hij heeft een gesel in de hand. Achter deze soldaat nog een tweede priester.
"VII TWEEDE VAL VAN JEZUS ONDER HET KRUIS"
Jezus is voor de tweede keer gevallen. Hij steunt op zijn handen en het kruis rust nog op zijn schouder. Een soldaat voor hem houdt het kruis met beide armen bovenaan vast. De soldaat achter Jezus heeft zijn rechterbeen onderaan op het kruis gelegd; zijn linkerhand houdt de dwarsbalk vast en zijn rechterhand rust op de schouder van Jezus. Naast deze soldaat staat een priester met opgeheven handen. Helemaal links twee wenende personen. De voorste heeft zijn hoofd wenend op de borst van de ander gelegd, die zijn linkerhand troostend op het gezicht van de ander legt.
"VIII JEZUS TROOST DE WEENENDE VROUWEN"
Jezus loopt naar rechts met het kruis rustend op zijn schouder en omklemd door zijn handen. Achter hem een soldaat die hem, door met zijn linkerarm te wijzen, dwingt door te lopen. Deze soldaat heeft in zijn rechterhand een gesel. Achter deze soldaat staat een druk wijzende priester. Voor Jezus zit een geknielde wenende vrouw. Drie vrouwen komen, erg ontdaan, op Jezus afgelopen.
"VIIII. DERDE VAL VAN JEZUS."
Jezus is voor de derde keer gevallen en ligt languit op de grond. Zijn linkerarm gestrekt voor hem en zijn rechter naast hem. Het kruis wordt door een tweetal soldaten omhoog gehouden. Een staat voor het kruis met zijn rechterarm op het kruis en heeft een gesel in zijn geheven linkerhand. De soldaat achter het kruis houdt dit met twee handen vast. Aan beide buitenzijden een drukgebarende priester.
"X. JEZUS WORDT ONTKLEED."
In het midden staat Jezus naar de toeschouwer kijkend. De soldaten, met gedraaid lichaam, rechts en links naast hem, trekken zijn kleed uit. Jezus houdt het kleed voor zijn middel met beide handen vast. Aan beide buitenzijde staat een priester; de linker heeft een boek in zijn hand.
" XI JEZUS WORDT AAN HET KRUIS GENAGELD"
Jezus, in het midden, hangt met gebogen hoofd naar rechts aan het kruis. Een soldaat (links van hem), met in zijn linkerhand een nagel en in de rechter een hamer, spijkert Jezus rechterarm op het kruis vast. Een andere soldaat (rechts naast hem) heeft in zijn linkerhand een nagel en in de rechter een hamer en spijkert Jezus linkerarm vast. Een geknielde soldaat spijkert de voeten vast aan het kruis. Hij houdt de nagel in zijn linkerhand en maakt met zijn rechterhand (met hamer) een slaande beweging. Er is nog een vierde soldaat (onder het kruis) die toekijkt.
"XII. JEZUS STERFT AAN HET KRUIS"
Jezus is gestorven. Uiterst rechts loopt een soldaat weg. Uiterst links loopt een drukgebarende priester weg. Maria staat links onder het kruis en strekt haar rechterarm uit naar haar zoon. Rechts onder het kruis, met een geheven hand, Johannes.
"XIII JEZUS VAN HET KRUIS GENOMEN."
Jezus is van het kruis afgenomen. Zijn ontzielde lichaam rust op de schoot van Maria. Zij ondersteunt hem met haar linkerhand. Haar rechterarm is uitgestrekt en haar blik is op de hemel gericht. Aan de andere zijde staat Johannes. Aan beide buitenzijden nog een persoon (rechts Maria Magdelena?)
"XIV. JEZUS WORDT IN HET GRAF GELEGD."
Het halfgeklede lichaam van Jezus ligt uitgestrekt op een lijkwade, die aan weerszijde wordt vastgehouden door Nicodemus en Jozef van Arimathea. Op de achtergrond staat Maria, een bezwijming nabij. Zij wordt ondersteund door Johannes; hij legt zijn rechterarm om haar heen. Naast Maria en Johannes staat een van de Heilige Vrouwen met een kelk (?) in haar handen.
Antonius van Padua
Zandstenen beeld
Antonius is staande op een console ten voeten uit afgebeeld. Zijn benen staan enigszins gespreid waarbij de rechtervoet iets over de console staat. Hij draagt de ordepij met mantel; om zijn middel een koord en een rozenkrans. Zijn blik is enigszins schuin naar rechts gericht. Ter hoogte van zijn middel draagt hij op zijn open handen een boek. Op dit boek zit het kindje Jezus, met naast zijn linkerhand een wereldbol. Jezus zit ietwat gedraaid. Zijn linkerhand ligt op de wereldbol en zijn rechterhand is schuin naar boven gericht en rust op de pij van Antonius. Zijn linkerbeen is opgeheven en rust op de arm van de heilige.
Jozef met kind
Zandstenen beeld
Jozef met baard en lange haren is staande op een console ten voeten uit afgebeeld. Hij draagt een kleed dat rond zijn middel is samengebonden. Zijn mantel, vastgehouden met zijn rechterhand, hangt over zijn schouder naar achteren. Zijn linkerbeen is naar voren geplaatst. Zijn blik is naar voren gericht en hij heeft geen contact met het aan zijn rechterzijde staande kindje Jezus. Jezus is ten voeten uit afgebeeld. Hij heeft eveneens zijn linkervoet vooruit geplaatst. Zijn rechterhand houdt hij op zijn hart en zijn linkerarm ligt in een hoek van negentig graden omhoog op het kleed van zijn vader. Hij heeft zijn hoofd enigszins gebogen en hij straalt vrolijkheid uit.
Heilig Hart
Houten beeld
Christus is staande ten voeten afgebeeld in een kleed met een koord rond zijn middel. Zijn hoofd met gesloten ogen is ietwat naar rechts boven gericht. Met zijn rechterhand wijst hij naar zijn Heilig Hart. Zijn linkerhand houdt hij onder zijn hart.
Maria Onbevlekt Ontvangen
Houten beeld
Maria staat op een halve bol ten voeten uit afgebeeld. Over haar geplooide kleed draagt ze een openvallende mantel die met een gesp sluit. Haar ogen zijn gesloten. Haar handen houdt zij langs haar lichaam, de handen open naar voren gericht.
Gemma Galgani[2]
Gemma Galgani was de dochter van een arme apotheker. Zij leed veel vanwege haar slechte gezondheid en door het feit ze zichzelf niets toestond. Ze at nauwelijks, ze sliep weinig en op de kale grond en soms verwondde ze zichzelf. Op een dag had Gemma Galgani een visioen waarin de Heilige Gabriël van de Moeder van Smarten tot haar sprak. Deze heilige was in 1862 overleden, maar verrichtte in dit visioen een postuum wonder door Gemma te genezen van haar tuberculose. Gemma beleefde veel extases en bovennatuurlijke ervaringen. In 1899 had zij stigmata die op één moment in de week zichtbaar waren, en die ze elke week terug had. In 1900 kwamen hier ook de hoofdwonden van de doornenkroon bij. Vanaf 1901 zou ze ook wekelijks de wonden van de geseling te verduren hebben gekregen en dagelijks haar engelbewaarder hebben gezien.
Gemma is de patrones van de apothekers en de drogisten. Zij wordt speciaal vereerd door de kloosterorde der Passionisten, waar zij zelf ook had willen intreden. [3]
Gemma Galgani is staande op een console ten voeten uit afgebeeld. Haar rechtervoet is vooruit geplaatst. Zij draagt over haar kleed een driekwarts openvallende mantel met kraag die bij de hals is vastgemaakt. Haar haar draagt ze in een staart vanachter. Haar blik is naar links beneden gericht waar op de bovenkant van haar linkerhand ter borsthoogte een duif zit. Haar rechterhand heeft zij in een hoek van negentig graden ter borsthoogte ten opzichte van haar arm. Zowel op haar voeten als haar handen zijn stigmata te zien.
Heilige Familie
Terracotta beeldengroep. Atelier St. Joris te Beesel.
Op een console is de Heilige Familie afgebeeld. Maria, met wit kleed en blauwe mantel, is zittend afgebeeld met op haar schoot haar zoon die ze met haar linkerhand op borsthoogte vasthoudt. Haar andere arm heeft ze om het kind heen geslagen. Het kindje Jezus (met nimbus) zit met gekruiste beentjes; zijn open handen zijn naar boven geheven. Hij kijkt voor zich uit. Jozef staat aan de linkerzijde van zijn vrouw. Zijn rechterhand wijst naar de hemel. Zijn open linkerhand houdt hij langs zijn lichaam in de nabijheid van de linkerhand van het kind.
[1] J.Quadvlieg, 75 jaar H,Hartparochie, geschiedenis en kroniek, Venlo april 1997
[2] Beeld staat in twee delen in de kelder van de pastorie (juli 2008)
[3] Wikipedia, juli 2008
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Kerk: Antonius van Padua
Adres: Beersdalweg 66, 6412 PE Heerlen (Vrank)
Architect: Peutz, Frits
Kunstenaars: Adams, Jean
Eyck, Charles
Jonas Henri
Levigne, Huub
Rats, Reinald
Schoonbrood, Harrie
Smeets, René
Vos, Charles
Inleiding:
Rooms-katholieke kerk ter ere van de heilige Antonius van Padua, gebouwd in 1929 naar een ontwerp van architect F.P.J. Peutz. De bouwstijl van de kerk is traditionalistisch met invloed van de Neo-Gotiek. De kerk is aan de rechterzijde verbonden met het klooster van de Franciscanen. (het klooster is in 2007 verlaten) [0]
Werken van Charles Vos:
De Franciscanen (in de persoon van pater Bernardus in opdracht van zijn provinciaal en de bisschop van Roermond) benaderden architect F. Peutz om in Vrank Heerlen (de Huskenkolonie) een kerk en klooster te ontwerpen. In 1929 kwamen de gebouwen tot stand. In 1930 werd de kerk ingezegend door de deken van Heerlen Nicolaye. Charles Vos had inmiddels de opdracht ontvangen om het beeldhouwwerk voor de kerk te verzorgen. Hij moest naast beelden en reliëfs ook een kruiswegstatie ontwerpen. Hij besteedde veel aandacht aan het maken van de kruisweg. [1]
Exterieur:
Antonius van Padua
Twee toegangsdeuren terugliggend en met omlijsting in hardsteen en gescheiden door sculptuur in hardsteen met een voorstelling van de heilige Antonius. De H. Antonius, staande ten voeten uit met gedraaid lichaam en armen gekruist voor zijn borst, kijkt naar rechts waar boven zijn hoofd zich een engel bevindt.
Christus als Allesheerser (Pantocrator)
Aan de bovenzijde van de twee deuren in de timpaan eveneens een sculptuur in hardsteen met een voorstelling van Christus als Allesheerser. Christus met nimbus zit in een soort schelp. Met zijn rechterhand maakt hij een zegenend gebaar en in zijn linkerhand houdt hij een wereldbol vast. Achter en naast de schelp zijn diverse banderoles, die niet beschreven zijn. Rechts, naast de schelp, is een kop van een dier en bovenaan een mensenhoofd afgebeeld, links naast de schelp twee dierenkoppen.
Jozef
Naast de kerk staat een beeld van de H. Jozef. Het is van hardsteen, niet gesigneerd, niet gedateerd. Dit beeld stond oorspronkelijk (vanaf 1929) in de kerk van de Laanderstraat, met een tweede beeld, aan weerszijden van het altaar. Later werd het verplaatst naar deze locatie [2] Op een van bakstenen gemetselde console staat de H. Jozef frontaal ten voeten uit. Met zijn linkerhand houdt hij een lange, bovenaan gekromde, wandelstok vast. Zijn rechterarm houdt hij langs zijn lichaam.
Reliëf van de heilige Bernardus en de heilige Barbara
Haaks, ter hoogte van de apsis, is aan de linker- en rechterzijde een vleugel aangebouwd. Dit waren de kinderkapellen, links de meisjes en rechts de jongens. De beide kapellen zin vandaag de dag niet meer rechtstreeks met de kerk verbonden. Zij hebben aan de buitenzijde wel een eigen toegangsdeur. Vos maakte boven beide deuren een reliëf. Aan de jongenszijde een Barbara, aan de meisjeszijde een Bernardus.
De oorspronkelijke doopkapel wordt niet meer als zodanig gebruikt. Het doopvont staat nu in de voormalige meisjeskapel. Vos maakte het beeldje van Antonius met Kind op de deksel van het doopvont (zie verderop)
Reliëf van de heilige Bernardus
Boven de ingangsdeur is een spits toelopende nis waarin het bovenlichaam van de heilige Bernardus met nimbus is uitgebeeld. De heilige is op oudere leeftijd "en face" weergegeven. Hij draagt de ordekledij. Zijn blik is naar links afgewend, met het hoofd enigszins schuin. In zijn linkerhand houdt hij een boek, de regulas (het reglement van de orde), vast; in zijn andere heeft hij een zweep in de aanslag om zich te kastijden.
De heilige Bernardus(Fontaine-lès-Dijon, 1090 - Clairvaux, 20 augustus 1153) kwam uit een adellijk geslacht. In hun opvoeding legden de beide ouders bij hun kinderen de basis voor een onverzettelijke, heilige levenswandel. Hij was en de belangrijkste promotor van de hervormende kloosterorde van de cisterciënzers.
Onder de nis de tekst: S. BERNARDUS
Reliëf van de heilige Barbara
Boven de ingangsdeur is een spits toelopende nis waarin het bovenlichaam van de heilige Barbara met nimbus is uitgebeeld. Zij is "en face" weergegeven met haar hoofd naar rechts omlaag gericht. Zij heeft haar ogen gesloten. Onder haar blauwe sluier komen lang gekrulde haren uit. In haar linkerhand houdt zij een toren (haar symbool) vast; in de andere hand heeft ze een lelie.
Onder de nis de tekst: S.BARBARA B.V.O.
De levensbeschrijving is verder op te vinden.
Interieur:
plattegrond kerk
A Maria met Kind J Duivel
B H. Jozef K Christus als Alleenheerser
C H.Antonius van Padua L Doopvont
D H. Barbara M H. Barbara
E H. Hart, moeder met kind en koempel N H. Bernardus
F H. Theresia 1 t/m 14 Kruiswegstaties
G H. Geradus
H Christus aan het kruis
I Engel
Veertien kruiswegstaties
Hij besteedde veel aandacht aan het maken van de kruisweg. Eerst maakte hij een aantal studies in gips die een idee gaven van de grove vorm van de kruisweg. Daarna werden diverse kleinere studies uitgevoerd om het bak- en glazuurproces te testen. [3]
De kruisweg werd gefabriceerd door de Sphinx-fabriek in Maastricht. In 1915 startte het bedrijf met de fabricage van sanitaire artikelen. De vondsten, die directeur Bonemeyer deed voor de fabricage van het sanitair zijn uiteindelijk toegepast voor de vervaardiging van de kruisweg.
Bonemeyer had zich tot doel gesteld een product te vervaardigen waarvan aardewerk en glazuur in één keer gebakken kon worden. Dit zou de duurzaamheid van het product als de schoonheid van de materie verhogen. Het grootste probleem was de juiste dosering van de ingrediënten te vinden. Vele pogingen mislukten in eerste instantie. Uiteindelijk werd het juiste procede gedvonden.
Het glazuur werd op het nog ongebakken aardewerk aangebracht en daarna bij een temperatuur van plus minus 1380 graden Celsius gebakken. [4]
Ook voor de kruiswegstatie zijn diverse proeven gedaan.
De test van statie 12 (84,5 X 69cm) is de enige die geheel gelukt is. In 2005 werd deze aan het Museum Jacob van Horne in Weert geschonken. Twee andere proefstukken bevinden zich in privébezit.
Vervolgens werd van een deel van de eerste statie (49 X 70 cm) nog een proefmodel op ware grootte in geglazuurd keramiek gemaakt. Deze statie is in bruikleen door het Museum het Catharijnenconvent (Utrecht) afgestaan aan het Museum Jacob van Horne in Weert.[5]
Charles Vos maakte voor deze kerk een kruisweg van keramiek met hoogvuurglazuur, bestaande uit 14 staties. De compacte figuren zijn zeer expressief. Ze zijn onder de ramen van Charles Eyck aangebracht.
Opvallend is de hoogglans die van de geglazuurde staties afstraalt. De kruisweg is gemaakt door Charles Vos uit Maastricht, terwijl de kleuren zijn bepaald door een andere bekende Limburgse kunstenaar van die tijd: Edmond Bellefroid. Vos heeft de figuren op een vaak fel-realistische manier uitgebeeld (Romeinse soldaten met agressieve koppen), terwijl er ook veel tedere scènes te zien zijn, met name rond Christus en Maria. Door de felle kleuren en onnatuurlijke figuren en verhoudingen is de kruisweg zowel traditioneel als modern te noemen. [6]
Jan Engelman schreef in 1932 over deze kruisweg:
"Charles Vos heeft in dezen kruisweg zichzelf overtroffen. De verdienste van zijn kruiswegstaties is in de eerste plaats gelegen in het evenwicht, dat hij wist te betrachten tusschen het decoratieve, het monumentale van de groepsvoorstellingen, waartoe zoowel de bestemming van zijn werk, als het materiaal, waarin hij arbeidde, hem uitnoodigden en de vrije vaart der gevoelsuitdrukking. Een overzichtelijke, een groot-gehouden hoofdvorm en een drastische actie, een markante gemoedsbeweging der onderscheiden figuren, gaan hier samen. Saamgebalde kracht, een bijna boersche stoerheid - dat is de eerste indruk, dien de kruiswegstaties geven. Gedrongen zijn de figuren, zij staan dicht bijeen, zij vormen sterk saamgebonden groepen. Maar dit is niet verkregen door een gewilde, opgelegde styleering, doch door een boeiend spel van plastische verhoudingen en een soms gewaagd evenwicht van contrasten. De figuren verloren niet hun individualiteit, zij hebben menschelijke psychologie, zij zijn dramatisch bewogen. Wel ontbreekt iedere kleine detailleering, maar er bleef in houdingen, gebaren en gezichtsexpressies toch ruimte voor de uitdrukking van karakters, van wilsvermogens, gevoelens, hartstochten. Zoo nemen alle figuren levendig deel aan een actie, waarvan de kleine, blanke Christus - het slachtlam, dat naar de offerplaats wordt gedreven door een bende, die telkens andere aspecten van slechtheid en blindheid biedt - het weerloos, en toch in zijn lijden verheven middelpunt is. We zijn hier ver van de gladde, goed aangekleede theatraliteit, de zeer merkbare regie, de historisch tot in de puntjes gereconstrueerde werkelijkheid, die van zoo menigen kruisweg een reeks suffe, academische schilderijen hebben gemaakt. Hier was een meer bewogen geest aan het werk, een modelleur, die de gruwelijkheid, de volksche wreedheid in het lijdensdrama niet schuwde. Natuurlijk kon hij die, met het oog op zijn doel en zijn materiaal, niet uitdrukken met een bezenuwing, zoo genuanceerd als het het gewone vrije beeldhouwwerk toestaat. Maar dit neemt niet weg, dat Charles Vos in de onverschillige ruwheid der soldaten, in de valschheid en hypocrisie der schriftgeleerden, in het niet-begrijpende medelijden der weeklagende vrouwen zijn menschenkennis (die bij dezen, slechts in schijn weltfremden kunstenaar leeft achter zijn stilte en zijn eenvoud), en soms ook zijn zin voor het caricaturale, duidelijk heeft getoond. Zonder genade is zijn karakteristiek, maar hij hield maat in die schier barbaarsche kracht, in zijn sterk realisme, en aan dit kleurig, bewogen lijdensvisioen ontbreekt de noodige „afstand" tot het onderwerp niet.
In ieder kunstwerk zoekt men naar een element, tot het werkelijke wezen behoorend, dat men het accoord tusschen vieren en reven zou kunnen noemen. Hier is dat accoord gevonden in het samengaan van breede gebaren en groote drapeering met een uitdrukking van geschakeerde gemoedsbeweging. Door een proces, dat men niet nader kan omschrijven, doordringen geest en vorm elkander en schenken een eenheid van „gebonden" realisme.
En, zooals wij zeiden, er is artistieke groei waar te nemen naar gelang de voltooiing van den kruisweg nadert. De latere staties bewijzen, dat de vroegere lessen hebben gegeven. Tot de sterkste groepen behooren Statie VI, Veronica droogt het aangezicht van Jesus, waarin het drastisch gebaren van Joden en soldaten met het werk van barmhartigheid, dat beneden hen gebeurt, boeiend contrasteert; Statie VIII, met haar sterke phalanx van jammerende vrouwen en de golvende curve van de afwerking in de linksche groep; Statie IX, de derde val van Jesus ter aarde, waarin de koppen van de pijnigers, met een negatie der reëele proporties, die geen ernstig beschouwer zal hinderen, boven den languit neergestorten Heiland verschijnen als booze tronies van berggeesten.
Zoo groeide de compositie in vastheid, Zoo won de expressie aan kracht en - last not least -de kleur aan rijpheid en verstorvenheid. Men kan bij dezenbijzonderen kruisweg niet van een experiment spreken, het is een poging, die slaagde en rijke, nieuwe mogelijkheden aanwijst." [7]
Tummers beschrijft in de inleiding van het boek Straat-beelden [7a] het volkse in de kunst van Vos:
"Het meesterwerk waarin Vos volksverhaal en plastiek geïntegreerd heeft, is de 'Klevarie' die hij in 1931 maakte voor de mijnwerkers van de Husken in Heerlen. Dit thema komt als volks beeldverhaal tot ontwikkeling in de tijd van de popularisering van de devoties. Een beeldend kunstenaar kan zo'n verhaal herhaaldelijk ter hand nemen en doorvertellen. Niet gebonden door theologische voorschriften kon in de Husken het verhaal door Vos verbeeld worden alsof het om een straatruzie ging. Dit grote werkstuk geeft niet het beeld van mystieke verheffing, geeft niet het ritueel van een ontheven offer en laat ons niet de weg van opgedragen lijden zien of een illustratie van existentiële passie. Vos toont het tafereel van opdringende bemoeiers rond een klein slachtoffer. Het tafereel is verwant aan de taferelen uit het Boschstraatse en Stok-straatse Maastricht van zestig jaar geleden. Vos vervlocht de devotie met de sociale geschiedenis van zijn stad. Het beeld kreeg de plastische spanning van een gebalde vuist."
Voor de tentoonstelling "Kruiswegen - de geschiedenis van de kruisweg in 2009 in het Museum Jacob van Horne schreef Van Cauteren evens over de kruisweg.
De staties springen in het oog vanwege hun grote formaat, in verhouding tot de relatief kleine kerkruimte waarvoor ze ze gemaakt zijn. De heldere kleuren en de felle expressie van de diverse figuren vallen direct op. Houdingen en verhoudingen van de figuren zijn onnatuurlijk en verwrongen. Alles staat ten dienste van de expressie van de groep als geheel. Zo extreem als in deze kruisweg is Vos nooit meer geweest.
De kruisweg van de Bernardinuskapel (1932) is een stuk terughoudener van formaat, kleurgebruik en vorm. Ook de sterk aan elkaar verwante kruiswegen van Beek-Genhout (1938) en Weert-Keent (1948) vertonen een veel rustiger kleurgebruik en zijn minder fel van expressie.[8]
De heer Berghoef beschreef een aantal staties: [8a]
"Haast beklemmend zeker aangrijpend werd hier 't lijdensverhaal verbeeld. Fel is Pontius Pilatus' veroordeeling deerniswekkend de gemartelde Christus die door de hoonende Joden bespuwd wordt. In deze staties ervaart ge stap voor stap heel de bewogenheid van het drama: de ontmoeting van Christus met Zijne Moeder, het driemaal vallen onder het kruis, de marteling aan het kruis, de afname van het schamele lichaam en de graflegging. Ontroerend is de figuur van "de Moeder bij haar stervenden Zoon".
En de schrijver besluit:
"Wie uit Holland komt wrijft zich even de oogen uit als hij inplaats van de vage symbolische diepzinnige of gestyleerde figuren plotseling deze levensechte kunst voorgezet krijgt. Hij ervaart hoe een levenshouding hier wezenlijk verband legt tusschen het gebeuren van voor bijna 2000 jaren de heiligenlevens erna en het heden. Zoo is 't met het beeldhouwwerk en ook met de glasvensters en schilderingen.'t Is alles zeer reëel, men is vertrouwd met heilige zaken zoo vertrouwd soms dat de afstand door den eerbied vereischt, te klein wordt. Maar anderzijds doet die vertrouwdheid in het heden het eeuwige erkennen, waardoor het leven en de dingen van alledag glans krijgen en boven zichzelf kunnen uitstijgen. En de kunstenaar wint daarbij want het bovenzinlijke is hem vertrouwd; hij kent den onzichtbaren draad die door het leven van de menschen gaat en hij kan hem vatten waar hij wil. Waardoor zijn werk tegelijk levenswarm warm en boventijdelijk wordt.
Een onbekende schrijver schreef in een jubileumuitgave:
Men zegt niet te veel, als men dit werk van Vos drastisch op bezielde wijze noemt. Er is, ondanks de noodzaak om tot een gesloten, saamgebalden hoofdvorm te komen, bewogen realiteit in de voorstellingen. De pijnigers van de Heiland, de smart van hen die Hem nastaan, zijn menschelijk gezien en hartochtelijk uitgebeeld. Maar dit stond bij Vos een zuivere overweging van het lijdensmysterie niet in den weg. De genadeloze karateristiek der figuren heeft de religieuze bezieling niet belemmerd. [8b]
Alle afbeeldingen zijn geplaatst op een console. De staties zijn 122cm breed, 84cm hoog en 23cm diep. Onder elke statie is een plaat van ca 150cm breed waarop het nummer en de titel van de statie staat.
"JEZUS.TER.DOOD.VEROORDEELD 1"
Rechts staat Jezus (in een wit kleed en vastgebonden) die wordt vastgehouden door een tweetal soldaten. In het middengedeelte, ietwat op de achtergrond, staan twee woest kijkende priesters. Links staande, wijst Pontius Pilatus met zijn linkerarm naar Jezus, terwijl zijn rechterhand op een muurtje(?) steunt. Links achter Pilatus is nog het afgewende hoofd en een hand van een priester zichtbaar.
Een tweetal voorstudies bevinden in het Van Hornemuseum in Weert.
Op de eerste voorstudie tussen Pilatus en de Priester ontbreekt de tweede priester.
De tweede voorstudie heeft betrekking op de twee soldaten met Christus. Dit is later ook zo uitgevoerd.
"OPLEGGING.VAN.HET.KRUIS 2"
Jezus loopt, met het kruis op zijn linkerschouder rustende, naar rechts. Hij houdt beide armen, een voor en een achter het kruis, wanhopig naar voren gericht. Het kruis wordt ondersteund door een tweetal soldaten. De soldaat rechts staat met zijn gezicht naar Jezus gericht en ondersteunt met gestrekte armen het kruis op een tweetal plaatsen. De tweede soldaat, zijn lichaam achterover houdend, omvat met zijn ene arm het onderste deel van het kruis en met zijn andere het bovenste deel van de dwarsbalk. Op de achtergrond bevinden zich vier woest kijkende priesters.
"EERSTE.VAL.VAN.JEZUS 3"
Jezus is de eerste keer gevallen. Hij zit op zijn knieën en zijn rechterhand houdt de omlijsting van het tafereel vast. Het kruis rust deels op zijn rug en wordt een soldaat aan de rechterzijde omhoog gehouden. Gebogen over Jezus staat een tweede soldaat met een gesel in zijn rechterhand, gereed om Jezus af te ranselen. Links van deze soldaat staan twee priesters, waarvan de eerste dreigend zijn rechtervuist balt en omhoog houdt en met zijn andere hand wijst in de richting waarin Jezus moet doorlopen.
"JEZUS.ONTMOET.ZIJN.MOEDER 4"
Jezus, gebukt onder de zwaarte van het kruis, loopt naar rechts. Hij omklemt met zijn beide armen het bovenste gedeelte van het kruis. Een soldaat, woest kijkend, loopt achter hem met gebalde rechtervuist en met zijn linkerhand geeft hij de looprichting aan. De soldaat achter het kruis houdt met zijn linkerhand Maria en Elisabeth (?) tegen. Maria loopt in de richting van Jezus met haar handen voor haar mond. Elisabeth, links naar Maria staande, heeft haar gevouwen handen op borsthoogte. Op de achtergrond zijn gedeeltelijk nog de priesters te zien.
"SIMON.HELPT.HET.KRUIS.DRAGEN 5"
Jezus loopt nog steeds naar rechts. Het kruis wordt hem te zwaar; hij zakt bijna door zijn knieën, het kruis dragend op de schouder en met beide armen omklemmend. De soldaat achter hem commandeert hem met zijn wijzende linkerhand dat Jezus moet doorlopen. De soldaat aan de rechterzijde, met zijn gezicht gericht naar Jezus, staat gereed om Jezus te slaan. Simon wordt gedwongen te helpen bij het dragen. Hij staat voor het kruis en omklemt het met beide armen. Ook aan zijn uitdrukking is te zien dat het kruis zeer zwaar is. Op de achtergrond nog steeds de woest kijkende priesters. Rechts nog een klein kind dat zijn handen opheft naar Jezus.
"VERONICA DROOGT HET AANGEZICHT 6"
Het kruis rust op de grond en op de schouder vAn Jezus, die bijna bezwijkt onder de last ervan. Rechts twee soldaten waarvan er een weer een dreigende houding aanneemt. Rechts twee priesters met ten hemel geheven handen. Voor Jezus knielt Veronica. Zij droogt met een doek het aangezicht van Jezus af.
Een voorstudie bevindt zich in particulier bezit.
"TWEEDE.VAL.VAN.JEZUS 7"
Jezus is voor de tweede keer gevallen en steunt op zijn linkerarm met het kruis achter hem, dat door twee soldaten wordt vastgehouden. Zijn gezicht is naar de priester voor hem gericht. Zijn rechterarm is omhoog geheven. Een soldaat staat weer gereed met de gesel. Rechts en links een priester; beiden met opgegeven handen.
Een voorstudie bevindt in het Van Hornemuseum in Weert. Deze voorstudie is niet uitgevoerd.
"JEZUS TROOST DE WEENENDE VROUWEN 8"
Jezus loopt naar rechts, gebukt gaande onder de last van het zware kruis. Vier vrouwen op de achtergrond en een op de voorgrond zijn wenende. Achter het kruis, boven elkaar, zijn twee priesters afgebeeld. Helemaal links staat een soldaat in gedraaide houding met zijn rechterarm langs zijn lichaam en zijn linkerhand, met gesel, gebogen achter zijn hoofd, gereed om Jezus te slaan.
"DERDE.VAL.VAN. JEZUS 9"
Jezus ligt volledig uitgeput op de grond. Hij steunt met zijn gezicht op zijn rechterarm en zijn linkerarm ligt gestrekt vooruit. De soldaat rechts omklemt het kruis bovenaan met twee armen en de soldaat achter het kruis omvat het kruis met zijn linkerhand en heeft in zijn rechterhand de gesel gereed om te slaan. Links de twee priesters, waarvan er een zijn handen ten hemel heft en naar Jezus schreeuwt.
"ONTKLEEDING.VAN.JEZUS 10"
Het kruis staat rechtop achter Jezus. Rechts en links een soldaat die de uitgemergelde Jezus ontkleden. Jezus houdt zijn kleed met beide handen ter hoogte van zijn middel vast. De soldaat rechts van hem maakt een slaande beweging. Op beide buitenzijden een priester met opgeheven handen.
Een voorstudie bevindt zich in particulier bezit. De banderol ontbreekt.
"JEZUS.OP.T.KRUIS.GENAGELD 11"
Jezus wordt met touwen aan het kruis vastgebonden. Zijn armen zijn op twee plaatsen (onder- en bovenarm) met touwen aan het kruis vastgemaakt. Zijn hoofd hangt rechts naar beneden. Een soldaat is nog de rechterarm aan het kruis aan het binden. Ook is een touw rond zijn bovenlichaam aangebracht. Een tweede soldaat zit geknield aan Jezus voeten, om deze vast te binden. Links en rechts in de scène staat een priester. De rechter heeft de banderol INRI (deels zichtbaar) in zijn linkerhand en met zijn rechter wijst hij naar Jezus. De linker priester maakt met open handen voor zijn lichaam, een afwerend gebaar.
"JEZUS.STERFT.AAN.T.KRUIS 12"
Jezus (nu vastgenageld aan het kruis) is gestorven. Aan zijn rechterzijde staat een ontredderde Maria met haar blik op haar zoon gericht. Aan zijn linkerzijde staat Johannes die zijn rechterhand voor zijn gezicht slaat. Helemaal links een priester die weg loopt. Aan de rechterzijde een soldaat die wegloopt maar zijn gezicht omdraait naar Jezus.
Een voorstudie bevindt in het Van Hornemuseum in Weert.
De uiteindelijke uitgevoerde versie wijkt op een tweetal onderdelen af. Bij voor studie houdt Johannes zijn linkerarm voor zijn lichaam; bij de definitieve uitvoering langs zijn lichaam. De houding van de rechterarm van de rechtse soldaat is anders.
"KRUISAFNAME.VAN.JEZUS 13"
Op de voorgrond ligt de gestorven Christus door een zevental treurende personen omgeven. Dit zijn Maria van Betanie, Maria Magdelena, Martha, Maria (de moeder van Christus), Johannes, Nicodemus (met doornenkroon op de schoot) en een onbekende persoon.
De voorstudie in het Bonnefantenmuseum is hieraan gelijk.
"GRAFLEGGING.VAN.JEZUS 14"
Het doeken gewikkelde lichaam van de gestorven Christus wordt door Nicodemus (links) en Johannes (rechts) in het graf gelegd.
Maria, Maria Magdelena, Martha en een onbekend persoon staan toe te kijken.
Op de voorstudie in het Bonnefantenmuseum ontbreekt de onbekende persoon.
Maria met Kind
Rechts staat het zijaltaar van Maria. Het Mariabeeld van Vos lijkt geïnspireerd door de tere Maria-figuren van Fra Angelico. Op een marmeren plaat is in het midden het tabernakel geplaatst (met daarop een afbeelding van een kelk met vogels). Bovenop de console een beeld van de zetelende Maria met het kindje Jezus op haar schoot. Maria draagt een lang kleed met daaroverheen een blauwe mantel. Met haar beide handen houdt zij het kindje vast. Het kind maakt met zijn rechterarm een zegenend gebaar. Rechts en links op de marmeren plaat staat een reliëf, met drie engelen voorzien van vleugels, afgebeeld.
Jozef
Op een console staat Jozef ten voeten uit afgebeeld. Met zijn voor zijn lichaam gehouden linkerarm houdt hij een zaag (naar beneden gericht op het hout dat op een blok ligt) vast. Naast zijn linkerbeen staat een grote winkelhaak. Jozef lijkt nauwelijks aandacht te hebben voor zijn werk. Zijn blik is in zichzelf gericht.
Antonius van Padua
Het linkerzijaltaar, gewijd aan de H. Antonius, is voorzien van een keramisch beeld en keramische reliëfs.Antonius is frontaal ten voeten afgebeeld. Hij staat voor een zetel. Hij steunt op linkervoet, zijn rechtervoet is dwarsgezet. Hij draagt de ordepij met koord. In zijn linkerhand (tegen de borst gehouden) heeft hij een boek. Met zijn andere hand maakt hij een zegenend gebaar. Links en rechts van het beeld zijn reliëfs die fasen uit het leven van de heilige uitbeelden.
Barbara
Barbara († 206?) is een christelijke heilige. Zij zou gewoond hebben in Nicomedië in Klein-Azië. Haar heidense vader, Dioscurus, sloot haar op in een toren om haar te vrijwaren van de vele jongemannen die naar haar hand dongen. Ook liet hij een badhuis voor haar bouwen, zodat ze geen gebruik hoefde te maken van de openbare baden. Dit badhuis bevatte oorspronkelijk twee ramen, maar op verzoek van Barbara werden het er drie (zij had zich in het geheim tot het christendom bekeerd en wilde op deze manier de heilige Drievuldigheid eren). Toen haar vader haar bekering bemerkte, onthoofdde hij haar, maar werd daarop zelf door de bliksem dodelijk getroffen.
Op grond hiervan geldt de H. Barbara als beschermster tegen brand en bliksem en tegen een plotselinge dood. Ook kan haar hulp ingeroepen worden als storm het land verwoest. De H. Barbara is ook de beschermheilige (ook wel: schutspatroon) van artilleristen, infanteristen, genisten, ingenieurs, mijnbouwers, brandweerlieden, architecten, boeren, dakdekkers, metselaars, bouwvakkers, klokkengieters, metaalgieters, smeden, steenhouwers, beiaardiers, koks, hoedenmakers, slagers, gevangenen, meisjes, stervenden, torens en vestingen. Op afbeeldingen zijn haar attributen onder andere een toren met drie ramen, een kanon en een martelaarspalm. [9]
Het oxaal rust op een drietal spitsbogen in baksteen. Onder het oxaal aan de linkerzijde een Barbara-beeld van keramiek. Op een console staat het beeld van een zetelende Barbara met een plooiende mantel en sluier. Haar hoofd is naar rechts gebogen. Haar rechterarm rust op haar schoot. In haar linkerhand heeft ze als symbool een toren en aan haar voeten zit een koempel. Deze draagt een helm en omklemt met beide handen de mijnwerkerslamp die op de grond staat.
Christus aan het kruis geflankeerd door twee beelden
Deze beeldengroep bevindt zich rechts achter in de kerk. In het midden staat een beeld van Christus aan het kruis. Links van het kruis een beeld van Maria (met nimbus) die naar haar gestorven zoon opkijkt met open, gespreide handen. Over haar kleed draagt zij een gesloten blauwe mantel. Aan de andere zijde van het kruis een beeld van een wanhopige Johannes. Hij slaat zijn handen in wanhoop voor zijn gezicht. Hij draagt over zijn kleed een mantel die de schouders vrij laat en beneden openvalt.
H.Hart, moeder met kind en koempel.
Op een console staat het beeld van Christus (met stigmata) ten voeten frontaal afgebeeld. Zijn linkervoet staat iets voor zijn rechtervoet. Over zijn kleed draagt hij een openvallende mantel. Hij houdt zijn handen open en gespreid naar voren. Onder Christus rechterarm staat een kleine moeder (met hoofd naar boven gefocust op Christus) met kind. Met haar rechterhand houdt zij het kind, met zijn handen smekend naar Christus gericht, vast. Onder de linkerhand van Christus zit een geknielde koempel met mijnwerkerslamp.
Achter het hoofd van Christus zijn twee engelen afgebeeld waarvan er een Christus een kroon boven het hoofd houdt.
Theresia van Lisieux
Ze werd als Thérèse Martin geboren in Alençon. Op haar tiende werd ze ernstig ziek totdat het Mariabeeld op 13 mei boven haar bed naar haar glimlachte, waarna ze volledig genas. Al op jonge leeftijd voelde ze dat het haar roeping was God te dienen. Ze was uitzonderlijk vroom, maar stond ook bekend om haar gevoel voor humor. Ze besloot in te treden bij de orde van de Ongeschoeide Carmelitessen in Lisieux (Normandië) waar twee zussen van haar, waaronder haar lievelingszus Pauline, al eerder waren ingetreden (een derde zus zou in 1894 ook volgen). Op haar vijftiende trad zij met speciale toestemming van paus Leo XIII daadwerkelijk in bij de orde. In 1890 deed zij haar professie en in 1893 kreeg zij de zorg over de novicen toebedeeld. Zelf wilde ze geen non worden maar altijd novice blijven. Op aanwijzingen van haar zus, die op dat moment tevens overste was, begint zij in 1895 met het opschrijven van haar levensverhaal. In 1896 werd tuberculose bij haar geconstateerd. Ze stierf op 24-jarige leeftijd aan de ziekte. [10]
Theresia staat ten voeten afgebeeld op een console met achtervlak en is gekleed in het habijt van de ongeschoeide Carmelitessen. Haar hoofd is schuin naar rechts gericht. In haar linkerhand, voor haar borst, heeft zij een kruis vast. In haar andere hand, die ze langs haar lichaam houdt, heeft zij een roos, als symbool van haar dienstbaarheid aan de mensen, ook na haar dood.
Gerardus Majella [11]
Gerardus Majella werd op 23 april 1726 in Muro bij Napels als zoon van een eenvoudige kleermaker geboren. Zijn vader stierf toen Gerardus 12 jaar oud was, waarna de jongen werd uitbesteed bij een gildebroeder om het vak van kleermaker te leren. Tenslotte vond hij zijn bestemming en trad op 23-jarige leeftijd in als lekenbroeder bij de redemptoristen. Hij leidde een leven van versterving en zelfgekozen pijniging. Vooral in de laatste drie jaar van zijn leven bleek Gerardus over mystieke gaven te beschikken: regelmatig verkeerde hij in extase, werd op twee plaatsen tegelijk gezien, kon gedachten lezen, deed voorspellingen en verrichtte wonderen. In 1755 overleed hij. Al snel verspreidde zich een devotie tot deze volksheilige over Europa, mede door de wonderen, die op zijn voorspraak gebeurden. In 1875 werden al 77 wonderen vermeld. Na in 1893 zalig te zijn verklaard, werd hij op 8 december 1904 door paus Pius X heilig verklaard. Na de heiligverklaring nam de devotie voor Gerardus Majella een hoge vlucht. Vooral door toedoen van de redemptoristen werden ook in Nederland en België veel kerken aan hem gewijd. [12]
Gerardus staat ten voeten afgebeeld op een console met achtervlak en is gekleed in habijt van de redemptoristen. In zijn rechterhand, voor zijn lichaam naar boven gericht, houdt hij schuin een kruis vast. Rechts naast hem kruipt een blauwe draak naar zijn voeten. In zijn linkerhand, die hij langs zijn lichaam houdt, heeft hij een doodshoofd vast.
Antonius van Padua [13](in de sacristie)
Antonius staat op een console ten voeten uit afgebeeld. Hij draagt een pij. Zijn blik is naar rechts gericht. Voor zijn lichaam houdt hij met beide handen ( linkerhand onderaan, de rechter erboven) een kruis vast.
Doopvont[14]
Op de doopvont staat de H. Antonius met het Kindje Jezus afgebeeld.
Antonius is ten voeten uit afgebeeld in ordekledij met een koord rondom zijn middel. Hij houdt het Kind met zijn rechterarm tegen zijn lichaam aan vast en legt zijn hoofd tegen het Kindje aan. In zijn andere hand houdt hij een opengeslagen boek vast.
Op de hoeken van het oksaal (balkon voor het orgel) zijn aan de zijkanten een tweetal hoekstenen.
Duivel
Tegen een achterwand zit een woest uitziende duivel met beide armen voor het lichaam.
Engel
Tegen een achterwand is een gevleugelde engel afgebeeld met het hoofd (met gesloten ogen) ietwat omhooggericht.
Naast de engel is een schaapje en een lelie afgebeeld.
Rond 1930 kreeg Charles Vos opdracht van de minderbroeders franciscanen om het beeldhouwwerk te verzorgen van de aan Antonius van Padua gewijde kerk in de mijnwerkerskolonie Vrank in Heerlen. Vos maakte naast beelden en reliëfs ook de kruisweg. Het zou zijn chef d'oeuvre worden. Hij ging daarbij niet over een nacht ijs. Eerst maakte hij een aantal gipsen studies die een idee gaven van de grove vorm van de kruisweg. Vervolgens of daarnaast werden diverse kleinere studies uitgevoerd om het bak- en glazuurproces te testen. Vos gebruikte namelijk een nieuw procedé waarbij het glazuur werd opgebracht op het nog ongebakken klei. Daarna werd het beeld in één keer gebakken. Er zijn diverse tests uitgevoerd.
In het museum Jacob van Horne bevinden zich een aantal voorstudies van de kruiswegstaties voor de kerk.
De test van statie 12 (de dood van Jezus aan het Kruis) was de enige die geheel is gelukt. Deze bevindt zich in de collectie van het museum. Twee andere proefstukken bevinden zich in privébezit. Daarna maakte Vos van een deel van de eerste statie nog een proefmodel op ware grootte in geglazuurd keramiek. [ 14a] Deze statie is in bruikleen gegeven door het museum het Catharijneconvent te Utrecht.
Voorstudies:
In particulier bezit zijn:
1. Kruiswegstatie (model tiende) [15]
Locatie onbekend.
10e kruiswegstatie van de St. Antonius van Padua kerk te Heerlen, 1933 voorstudie in gips.
De versie in de kerk wijkt niet af van dit model.
afbeelding Paulussen
2. Kruiswegstatie (model zesde)[16]
Collectie fam. Serpenti-Volders, Maastricht
Gebakken klei en enkele delen geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [circa 1931]
Afmetingen: hoogte 42cm, breedte 68cm en diepte 12cm
In het midden van de compositie, naar rechts lopend, zien we Christus die een groot kruis draagt. Voor hem knielt Veronica die Jezus' gezicht droogt. Achter Jezus bevinden zich twee oudere mannen, priesters; voor hem twee soldaten waarvan de meest rechts geplaatste Veronica met een krachtige ruk weg wil trekken. Deze statie is een voorstudie voor de gelijknamige kruiswegstatie in de kerk van H. Antonius van Padua te Heerlen-Vrank (Huskenkolonie). In particulier bezit bevinden zich nog twee voorstudies in geglazuurd terracotta.
In musea
Ook in diverse musea bezitten meerdere modellen:
Museum Jacob van Horne in Weert bezit een viertal:
1. Kruiswegstatie (model eerste)
Beschilderd gips
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1931]
Afmetingen: 44cm bij 65cm
Eerste ontwerp voor de kruisweg. [17]
Rechts staat Jezus (in een wit kleed en vastgebonden) die wordt vastgehouden door een tweetal soldaten. In het middengedeelte staat een woest kijkende priester. Links staande, wijst Pontius Pilatus met zijn linkerarm naar Jezus, terwijl zijn rechterhand op een muurtje(?) steunt. Links achter Pilatus is nog het afgewende hoofd en een hand van een priester zichtbaar.
Bij de uitvoering staat tussen Pilatus en de Priester een tweede priester.
2. Kruiswegstatie (model eerste)
Collectie Museum Catharijneconvent, Utrecht, bruikleen aan Gemeentemusea Weert
Gebakken klei en geglazuurd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1931]
Afmetingen: hoogte 84cm, breedte 72,5cm en diepte 26cm [18]
Christus, staande ten voeten uit afgebeeld en naar rechts gewend, is gekleed in een wit gewaad. Hij wordt door twee Romeinse soldaten vastgehouden. De houdingen van de soldaten zijn verwrongen en onnatuurlijk. Vos heeft hiermee beoogt een grotere expressie te creëren. Het beeld is een gedeeltelijke voorstudie op ware grootte van de 1e kruiswegstatie voor de kerk. In 1932 werd het door de kunstenaar aan het Museum voor Hedendaagse Kunst te Utrecht geschonken. [19]
Het beeld is een studie op ware grootte van de rechterhelft van de Eerste Kruiswegstatie [20]
3. Kruiswegstatie (model zevende)
Beschilderd gips
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1931]
Afmetingen: 43cm bij 65 cm
Eerste ontwerp voor de kruisweg. [21]
Deze versie is niet uitgevoerd.
Aan de linkerzijde staan twee priesters. De rechtse houdt zijn armen gekruist voor zijn borst en zijn blik is naar beneden gericht. De andere, met een gebalde vuist, wijst met de andere arm de richting waarin de tocht vervolgd moet worden. Jezus is gevallen en ligt op zijn knieën en rust op zijn handen. Het kruis, vastgehouden door de rechter soldaat, rust op de dwarsbalk op de grond. De tweede soldaat staat achter Jezus, houdt hem met zijn linkerhand vast en maakt met zijn rechter arm (met gesel in de hand) een slaande beweging.
4. Kruiswegstatie (model twaalfde)
Glazuurstudie
Niet gesigneerd, niet gedateerd [1930]
Afmetingen: 49cm bij 70c [22]
Jezus (nu vastgenageld aan het kruis) is gestorven. Aan zijn rechterzijde staat een ontredderde Maria met haar blik op haar zoon gericht. Aan zijn linkerzijde staat Johannes die zijn rechterhand voor zijn gezicht slaat. Helemaal links een priester die weg loopt. Aan de rechterzijde een soldaat die wegloopt maar zijn gezicht omdraait naar Jezus.
Bij deze ging het om de expressie en het testen van een nieuwe procedure om glazuur aan te brengen. Het glazuur is namelijk aangebracht op het ongebakken beeld. Daarna werd het in een keer gebakken. Opvallend is dat de felle expressie ten koste gaat van de natuurlijke proporties. [23]
De uitvoering wijkt op twee onderdelen af. Johannes zijn linkerarm heeft een andere houding. Dit geldt ook de rechterarm van de soldaat aan de buitenkant.
Het Bonnefantenmuseum bezit ook twee modellen:
1. Kruiswegstatie (model veertiende)
Gebakken klei en geglazuurd in diverse tinten blauw, geel, bruin en wit
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Afmetingen: 39 cm x 65cm x 13cm
Het in doeken gewikkelde lichaam van de gestorven Christus wordt door Nicodernus (links) en Johannes (rechts) in het graf gelegd, Maria, Maria Magdalena en Martha - staan toe te kijken.
verworven in 2001 (met steun van DSM)
inv 05147
herkomst: fam Vos[24]
De definitieve versie is anders uitgevoerd. Op de achtergrond is nog een vierde (onbekend) figuur toegevoegd.
foto Bonnefantenmuseum
2. Kruiswegstatie (model dertiende)
Gebakken klei en geglazuurd in diverse tinten blauw, bruin-rood, beige en wit
Niet gesigneerd, niet gedateerd
Op de voorgrond ligt de gestorven Christus, omringd door zes[25] treurende figuren. Van links naar rechts zijn dit: Maria van Bethanie, Maria Magdalena, Martha, Maria, de moeder van Christus, Johannes en Nicodemus, met de doornenkroon in zijn schoot.
collectie Bonnefanten verworven in 2001 (met steun van DSM), inv 05146
herkomst: fam Vos [26]
Dit betreft een voorstudie voor de kruisweg in de Antonius van Paduakerk in Vrank Heerlen.
Het voorstudie is later ook zo uitgevoerd.
foto Bonnefantenmuseum
Er is ook nog een voorstudie van de zes statie. Locatie is onbekend.
In het Museum Jacob van Horne bevinden zich nog een tweetal modellen (voorstudies) voor andere beelden in de kerk.
1. Antonius van Padua
Zijpaneel altaar van de heilige Antonius van Padua in de Antonius van Paduakerk in Vrank (Heerlen)
Dit is een voorstudie voor bovengenoemd altaar.
2. Majesta Dominus
Een voorstudie voor de Antonius van Paduakerk in Vrank (Heerlen).
Kerk in Heerlen te koop gezet voor 300.000 euro [27]
De Sint-Antonius van Paduakerk aan de Beersdalweg in Heerlen staat te koop voor 300.000 euro.
Daarvoor krijg je een ontwerp van architect Frits Peutz en met gebrandschilderde ramen van Charles Eyck. De beelden van de beroemde beeldhouwer Charles Vos behoren niet tot het interieur dat te koop is, maar ze staan er nog wel.
Kerkbezoek
De Antoniuskerk werd in 1929 gebouwd. In die tijd werden in de Oostelijke Mijnstreek erg veel kerken gebouwd. Door de mijnwerkers ontstonden steeds nieuwe wijken waar, vaak met steun van de mijnen, ook kerken gebouwd werden. Door de teloorgang van het kerkbezoek en het aantal actieve gelovigen, komen veel kerkgebouwen leeg te staan.
Solidariteit
In 2016 werd gestopt met diensten in de kerk. En nu staat het te koop. "In Nederland moeten geloofsgemeenschappen en kerkbesturen zélf opdraaien voor de onderhoudskosten van zo'n gebouw en dat is op den duur niet meer op te brengen", zegt pastoor Wim Miltenburg. "We zoeken een koper in de maatschappelijke sfeer, volgens de richtlijnen van het bisdom. Dus ook andere christelijke instanties. Maar geen andere religies, dus wordt het gebouw niet verkocht aan de moslimgemeenschap. Zo tonen wij ook solidariteit met christenen in islamitische landen die zoveel moeite moeten doen om daar een kerk te mogen bouwen."
Gesloopt
Sommige kerken in Parkstad zijn of worden gesloopt. De Heilige Geestkerk in Meezenbroek bijvoorbeeld is door de gemeente aangekocht en gesloopt. De Sint Antonius van Paduakerk in het buurtschap Vrank is een rijksmonument en mag niet gesloopt worden. Dus moet er een nieuwe bestemming voor komen. Voor 300.000 euro ben je dus eigenaar.
Vloeroppervlak : 845 m²
Bestemming : Maatschappelijk
Gebruiksdoel : Religie, maatschappelijk, sportieve recreatie, educatie, openbare dienstverlening, woonzorgcomplex
Bergruimte (inpandig/extern) : Aanwezig
Parkeergelegenheid : Nee, ruimschoots vrij parkeren op straat
Ligging : Heerlen-Noord/Vrank, nabij bedrijventerrein In de Cramer
Bereikbaarheid : Bushalte op minder dan 250 m, NS Intercitystation op 3,6 km
Bestemming : Maatschappelijk
Gebruiksdoel : Religie, maatschappelijk, sportieve recreatie, educatie, openbare dienstverlening, woonzorgcomplex
Bergruimte (inpandig/extern) : Aanwezig
Parkeergelegenheid : Nee, ruimschoots vrij parkeren op straat
Ligging : Heerlen-Noord/Vrank, nabij bedrijventerrein In de Cramer
Bereikbaarheid : Bushalte op minder dan 250 m, NS Intercitystation op 3,6 km
ALGEMEEN
Hierbij wordt aangeboden een bijzonder kerkgebouw, de voormalige parochiekerk H. Antonius van Padua. Gebouwd in 1929 naar een ontwerp van architect F.P.J. Peutz, biedt dit object diverse (bedrijfs-)mogelijkheden binnen een uniek kader! Bestemming cf. vigerende bestemmingsplan: maatschappelijke voorzieningen.
OMSCHRIJVING & INDELING
De voormalige Rooms-Katholieke kerk H. Antonius van Padua is een kerkgebouw in de wijk Vranck ten noord-westen van Heerlen. De kerk is een eenbeukige, gotiserende kerk die aan de rechterzijde verbonden is met het voormalig kloostergebouw van de Franciscanen. Dit laatste behoort niet tot hetgeen hierbij te koop wordt aangeboden.
Architect Peutz heeft bij zijn creatie vernuftig gebruik gemaakt van beton en staal om mijnschade te voorkomen. Zo zijn de gotiserende bogen in het interieur van staal en is het betonnen fundament aan de achterzijde van de kerk duidelijk zichtbaar.
Het pand is een rijksmonument en veel authentieke elementen, zoals sculpturen van Charles Vos en muurschilderingen en gebrandschilderde vensters van Charles Eijck, zijn uitstekend behouden gebleven. Kenmerkend zijn dan ook de vele, fraaie ornamenten aan de binnen- en buitenzijde van het gebouw. Het orgel, vervaardigd door Gebr. Vermeulen (Weert) dateert uit 1935. De keramische kunstwerken van Charles Vos (t.w. de kruisweg van 14 staties, alsmede de zijaltaren en losstaande beelden) behoren vooralsnog niet tot het verkochte.
Conform het ter plaatse geldende bestemmingsplan is gebruik binnen de categorie 'maatschappelijke voorzieningen' toegestaan. Hieronder valt gebruik zoals: educatieve, sociaal- medische, sociaal-culturele, religieuze en levensbeschouwelijke voorzieningen, voorzieningen ten behoeve van sport en sportieve recreatie, woonzorgcomplex en voorzieningen ten behoeve van openbare dienstverlening en maatschappelijke dienstverleningen. Aspirant kopers dienen het door hun beoogde gebruik zelf te toetsen aan het vigerende bestemmingsplan. Daarbij vereist ieder beoogd gebruik de expliciete toestemming van de eigenaar van dit registergoed.
Tevens dient rekening gehouden te worden met de dubbelbestemming Waarde-Archeologie 3(hoge waarde) alsmede met de richtijnen geldend voor de status van rijksmonument.
INDELING:
PARTERRE:
- Ingangsportaal met toegang tot resp. rechter en linker ruimtes, doopkapel en kerkruimte;
- Eenbeukige kerkruimte (ca. 430 m²) met oksaal, biechtuitbouw en trap naar zangtribune. Dankzij de stalen bogen was een breed schip mogelijk, zodat zijschepen onnodig waren en een grote, overzichtelijke ruimte ontstond. Kerkvloer: leisteen vloertegels;
- Zangtribune (ca. 35 m²) met orgel;
- Priesterkoorgedeelte (ca. 147 m²) met gewelf en muurschildering plus glas-in-loodramen van Charles Eyck;
- Twee voormalige kinderkapellen (elk ca. 88 m²) aan resp. linker- en rechterzijde van het priesterkoorgedeelte. Beide kinderkapellen zijn voorzien van een buitendeur en negen fraaie glas-in-lood vensters;
- Achter priesterkoorgedeelte gelegen doorgang met meterkast en toegang tot sacristieruimte;
- Sacristieruimte (ca. 28 m²) met inloopkluis en v.v. 5 glas-in-loodramen;
- Toilet en pantry (ca. 20 m²) met eenvoudig keukenblok en buitendeur.
SPECIFICATIES
ALGEMENE KENMERKEN:
Kadastrale aanduiding : Sectie C nummer 5617
Soort object : kerkgebouw
Koopprijs : € 300.000,- k.k.
Aanvaarding : in overleg
Bouwjaar : 1929
Perceelsgrootte : 2.410 m²
Vloeroppervlakte : ca. 845 m²
Status : rijksmonument
Enkelbestemming : maatschappelijk
Dubbelbestemming : waarde-archeologie 3 (hoge waarde)
Ligging : rustig gelegen, maar uitstekend bereikbaar
Parkeermogelijkheid : ruim voldoende, openbare weg, onbetaald
[0] Limburgsch Dagblad 3 januari 1931, 10 maart 1931, 14 maart 1931 en 30 juli 1931; Limburger Koerier 14 maart 1931; Limburgsch Dagblad 26 maart 1932; Limburger Koerier 26 maart 1932; De Tijd 19 oktober 1933 (foto en artikel); Limburgsch Dagblad 21 oktober 1933;
De Tijd 5 september 1934 toevoegen
[1] Cauteren van J, Kruiswegen, de geschiedenis van de kruisweg 25.2 - 13.4 2009, Weert 2009, blz 25
[2] www.heerlen-in-beeld.nl, april 2008
[3] Cauteren van J, Kruiswegen, de geschiedenis van de kruisweg 25.2 - 13.4 2009, Weert 2009, blz 25
[4] Engelman J., Kruisweg in hoogvuurglans (1) in Religieuze kunst van dezen tijd, Opgang 1932, blz. 748-750
[5] Cauteren van J, Kruiswegen, de geschiedenis van de kruisweg 25.2 - 13.4 2009, Weert 2009, blz 25 en 29
[6] www.kerkgebouwen-in-limburg.nl, april 2008
[7] Engelman J., Kruisweg in hoogvuurglans (2) in Religieuze kunst van dezen tijd, Opgang 1932, blz. 764-766
[7a] Tummers Nic. , de leraar van het straat beeld in Graatma, "Charles Vos, straat-beelden", Maastricht 1988 blz. 6
[8] Cauteren van J, Kruiswegen, de geschiedenis van de kruisweg 25.2 - 13.4 2009, Weert 2009, blz 29
8a] Kunst in Zuid-Limburg. Architecteur en toegepaste kunst in De Nieuwe Koerier van 9 oktober 1937
8b] NN, De veertien kruiswegstaties van Charles Vos temidden van nog meer kunstwerken in een 50 jaren oud monument; parochiekerk St. Antonius van Padua
[9] Wikipedia, juli 2008
[10] Wikipedia, juli 2008
[11] Mededeling van de heer J.Stultiens, 16 juli 2008
[12] Wikipedia, juli 2008
[13] Mededeling van de heer J.Stultiens, 16 juli 2008
[14] Kunst in Zuid-Limburg in De Nieuwe Koerier van 23 september 1937. "de doopvont maakte .... De prachtige doopvont".
[14a] Cauteren Van, Kruiswegen; de geschiedenis van de kruisweg, catalogus bij de tentoonstelling van 25 februari - 13 april 2009 in het Van Hornemuseum in Weert
[15] Paulussen, Charles Vos, beeldhouwer te Maastricht, Maastricht 2002 (CD-rom)
[16] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
[17] Cauteren Van, Kruiswegen; de geschiedenis van de kruisweg, catalogus bij de tentoonstelling van 25 februari - 13 april 2009 in het Van Hornemuseum in Weert
[18] Bestand Catharijnenconvent, per email van Van Schoten, november 2008
[19] Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
[20] Van Cauteren, Religieuze kunst in thema's, Weert juni 2008
[21] Cauteren Van, Kruiswegen; de geschiedenis van de kruisweg, catalogus bij de tentoonstelling van 25 februari - 13 april 2009 in het Van Hornemuseum in Weert
[22] Cauteren Van, Kruiswegen; de geschiedenis van de kruisweg, catalogus bij de tentoonstelling van 25 februari - 13 april 2009 in het Van Hornemuseum in Weert
[23] Van Cauteren, Religieuze kunst in thema's, Weert juni 2008
[24] Lijst Bonnefantenmuseum augustus 2010
[25] Er staan zeven figuren; wie de zevende figuur is, is onbekend
[26] Lijst Bonnefantenmuseum augustus 2010
[27] Moorssel Lex van, L1- 17 mei 2019
[28] Troost makelaar, Heerlen 21 mei 2019
Published in
DefaultCms2CmsCategory
More...
Kerk: Bernardinuskapel
Adres: Akerstraat 95 (school) 97 (kapel), 6417 BK Heerlen
Architect: Wielders, Jos
Kunstenaars: Eyck, Charles
Rats, Reinald
Vos, Charles
Collectie Bernardinuscollege, Akerstraat 95, 6417 BK Heerlen
Door de opkomende mijnbouw aan het begin van de twintigste eeuw was er in Heerlen behoefte aan middelbaar onderwijs. In 1911 begonnen Franciscaanse paters het "Sint-Bernardinus, R.K. Hoogere Burgerschool met 3-jarige cursus". In september 1913 kwamen de eerste leerlingen op de school. Sint Bernardinus breidde in 1918 uit met een Middelbare handelsschool en in 1919 werd de 3-jarige HBS omgezet in een 5-jarige. In 1930 werd aan Sint Bernardinus een Gymnasium toegevoegd. Vanaf 1970 verviel de "St." voor de naam en werd de naam veranderd in "Bernardinuscollege". Bernardinus heeft dan ook een kapel en een prachtig auditorium waar vroeger ook een kerk was.[1]
De kapel van de heilige Bernadinus van Siena is gebouwd in 1931 in zakelijk expressionistische stijl naar een ontwerp van architect Jos Wielders. De kapel met een hoofdzakelijke rechthoekige plattegrond is gelegen onder een zadeldak met leien in Maasdekking. De gevels hebben een in hoogte variabele plint in trasraam en een optrek van rode baksteen in kettingverband.
Werken van Charles Vos:
Kruiswegstaties
De kruisweg van de Bernardinuskapel, eveneens een opdracht van de minderbroeders uit 1932, is een stuk terughoudender van formaat, kleurgebruik en vorm dan die van de Antonius van Padua, Vrank. Ze werden tot voor kort dan ook niet aan Vos toegeschreven maar aan Renald Rats ofm. Vanwege de stijl kan die toeschrijving echter geen stand houden en moeten ze aan Vos worden toegeschreven. [2]
De afmetingen van de staties zijn 75cm x 40cm. Tenzij anders vermeld staat bovenop de statie een houten kruisje.
I Jezus ter dood veroordeeld (zonder kruisje)
Rechts zit Pontius Pilatus in een zetel. Een jongetje, aan zijn linkerzijde, reikt een bak met water aan waarin Pilatus zijn handen wast "in onschuld".
Voor Pilatus staat een priester met een opengeslagen boek in zijn hand; hij vraagt de veroordeling van Jezus. Links staat Jezus, in een wit kleed en zijn hoofd schuin naar rechts, tussen twee soldaten die hem met een hand vasthouden. Iin hun vrije hand houden zij een lans.
II Jezus neemt het kruis op zijn schouders
Centraal in de afbeelding wordt het kruis met behulp van twee soldaten op Jezus rechterschouder gelegd. Jezus staat naar links gericht, kijkt naar boven en heeft zijn beide handen op de voorkant van het kruis gelegd. De soldaat achter hem houdt het kruis op een tweetal plaatsen vast. De andere soldaat, gebogen voor Christus staande, omklemt het kruis met een hand terwijl de andere hand het kruis tegenhoudt.
III Eerste val van Jezus onder het kruis
Jezus is voor de eerste keer gevallen. Hij rust op zijn linkerhand en linkerknie op de grond. Het kruis rust deels op zijn rug en wordt door een soldaat (achter Jezus) met een hand op de dwarsbalk vastgehouden; de andere hand ligt op Jezus rug. De soldaat vooraan probeert uit alle macht het kruis omhoog te houden. Rechts en links van het tafereel staat een priester, die naar de scene kijken waarbij de rechter vertwijfeld zijn handen omhoog houdt.
IV Jezus ontmoet zijn moeder
Jezus, gebukt onder de zwaarte van het kruis, loopt naar links. Het kruis rust op zijn linkerschouder en steunt op de grond. Een soldaat achter het kruis houdt het eveneens vast.
Maria, die op haar zoon komt afgelopen, pakt hem vast. Jezus pakt zijn moeder met zijn rechterarm vast. Beiden kijken wanhopig naar elkaar. Achter Maria staat een soldaat met de rechtervuist geheven, in de andere hand houdt hij een zweep vast. Aan de rechterzijde staat een woeste priester die middels gebaren aangeeft dat Jezus zijn weg moet vervolgen.
V Simon van Cyrene helpt het kruis dragen
Jezus loopt nog steeds naar links. Hij draagt het kruis op zijn rechterschouder en omklemt de dwarsbalk met beide handen. Simon van Cyrene loopt achter hem en houdt het kruis aan de onderzijde vast. Uit zijn houding en grijns blijkt dat het kruis zwaar is.
Voorop loopt een soldaat, met in zijn linkerhand een lans; hij kijkt achterom in de richting van Jezus. Met zijn rechterarm geeft hij de looprichting aan die Jezus moet volgen. Achter het kruis loopt een tweede soldaat die met zijn rechterarm eveneens naar voren wijst. Helemaal rechts in het tafereel staat een woest kijkende priester.
VI Veronica droogt Jezus aangezicht
Jezus dreigt te bezwijken onder de zwaarte van het kruis. Simon loopt nog steeds achter hem om hem te helpen bij het dragen. Jezus kijkt naar Veronica, die een wanhopige uitdrukking op haar gezicht heeft, en geknield op de grond zit met een doek in haar rechterhand. Zij maakt aanstalte om Jezus aangezicht af te drogen.
Voorop loopt nog steeds een soldaat met gedraaid lichaam en een lans in zijn rechterhand. De soldaat achteraan (met lans in de linkerhand) maant Jezus, door te wijzen, zijn weg te vervolgen.
VII Tweede val van Jezus (zonder kruisje)
Jezus is voor de tweede keer gevallen en steunt met zijn rechterhand op de grond, de andere omvat het kruis. Een geknielde soldaat en de achter Jezus staande Simon houden het kruis vast. De tweede soldaat eist met gebaren dat Jezus zijn weg vervolgt; in zijn andere hand heeft hij een lans vast.
VIII Jezus ontmoet de wenende vrouwen
Jezus loopt met het kruis op zijn schouder naar links in de richting van de wenende vrouwen. Hij wordt begeleid door een tweetal soldaten. De voorste houdt een gesel in zijn linkerhand en maakt een slaande beweging richting de wenende vrouwen. De soldaat achter Jezus wijst met zijn rechterhand vooruit en maakt met de gesel in zijn andere hand een slaande beweging. Helemaal rechts een priester die een afwerend gebaar maakt.
IX Derde val van Jezus
Jezus is voor de derde keer gevallen en ligt languit op de grond; zijn rechterarm gestrekt voor zich en zijn hoofd rustend op zijn linkerarm. Het kruis wordt door een tweetal soldaten omhoog gehouden. Een staat links van het kruis, de ander rechts. Aan beide buitenzijden staat een drukgebarende priester.
X Jezus van zyn klederen ontdaan
Centraal in de afbeelding staat Jezus frontaal afgebeeld. Aan weerszijden van hem staat een soldaat die aan zijn kleed trekt. Jezus verzet zich tegen de verwijdering van zijn kleding door zijn kleed op borsthoogte met zijn linkerhand vast te houden en de andere hand omklemt het rond zijn middel. Aan de linkerzijde staat een priester met zijn blik naar boven gericht en met zijn handen maakt hij een gebaar van vertwijfeling. Aan de andere zijde staat de twee priester, die enigszins ineen gekrompen een woeste blik richt op Jezus. Hij maakt een afwerend gebaar.
XI Jezus aan het kruis genageld
Jezus hangt aan het kruis. Beide armen zijn op een tweetal plaatsen vastgebonden met touwen. Ook om zijn bovenlichaam is een touw gebonden. Twee soldaten (links en rechts het kruis) zijn bezig de nagels door de handen van Jezus te slaan; in hun linkerhand houden ze een spijker vast terwijl hun rechterhand (met hamer) een slaande beweging maakt. Onderaan het kruis knielt een derde soldaat die de voeten van Jezus vastspijkerd. Onder het kruis staat een jongeling die het schild met de tekst INRI met beide handen vasthoudt. Aan de andere zijde zit een geknielde priester die naar Jezus opkijkt.
XII Jezus sterft aan het kruis
Jezus is gestorven. Links loopt een soldaat weg. Maria staat aan de rechterzijde van haar zoon en kijkt vertwijfeld naar hem op. Aan de andere zijde van het kruis staat Johannes met teruggetrokken bovenlichaam die zijn handen in wanhoop naar boven richt.
XIII Jezus van het kruis afgenomen
Jezus ligt op de schoot van zijn gehurkte moeder. Met haar rechterhand ondersteunt zij de rechterarm van haar zoon. Haar blik is naar de hemel gericht. Achter Jezus staat Johannes die met beide handen Jezus lichaam vasthoudt. Een drietal personen (twee links waaronder Maria Magdelena?) en een rechts complementeren de afbeelding.
XIV Graflegging van Jezus (zonder kruisje)
In tegenstelling tot de andere staties staat de afbeelding in een halve cirkel. Centraal in de afbeelding ligt het levenloze lichaam van Jezus op een doek die aan de uiteinden door Nicodemus en Jozef van Arimathea wordt vastgehouden. Achter het lichaam staan een drietal personen. Centraal Maria, links een van de heilige vrouwen en rechts Johannes die met zijn linkerhand naar het hoofd van Jezus wijst.
Renout van Brabant vergelijkt deze kruisweg met die in Antonius van Paduakerk in Vrank: [3]
“Vos is ook een belangrijk keramiker geweest. Zijn eerste omvangrijke werk in de glazuurtechniek is de kruisweg in de St. Antoniuskerk van de Huskenskolonie bij Heerlen. Jan Engelman schrijft hierover in De Tijd van 20 Febr. 1954: „Tot zijn beste werken rekenen wij ook deze dramatische en drastische veertien kruiswegstaties. Zij zijn zeer sterk van expressie met een brede dynamiek en een pakkende tegenstelling tussen de bereidheid tot lijden in de Christusfiguur en de barokke gebaren en de demonische gelaatsuitdrukking van de omringende figuren." Ik herinner mij nog hoe ik diep onder de indruk was van dit prachtig werk in de tijd dat het geplaatst werd en jaren daarna nog. Maar toen Charles lang nadien zijn keramische kruisweg maakte voor de H.B.S.-kapel van de Franciscanen aan de Akerstraat te Heerlen, geloof ik dat hij nobeler werk creëerde, ogenschijnlijk bijna schetsmatig maar dikwijls zeer raak, ontdaan van zijn zware en wijde barokken gebaar, niet zo dik gedompeld onder een vette glazuurlaag die de trillende vormgeving, de toets van de levende scheppende vingers zou verstikken. Slank en rijzig zijn sommige figuren, een vlamtong die in de expressie van het gelaat zijn geladen rust vindt. Hier is stiller klaarheid en zuiverder afgewogen ruimte, een aristocratie van de geest.”
Kruisbeeld
Geflankeerd door schilderijen van Charles Eyck hangt een kruisbeeld achter het altaar in baksteen gemetseld waarop het corpus van de gekruisigde Christus hangt. Achter het corpus is een glas-in-loodraam.
Lindehout, deels gepolychromeerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [begin jaren 30] *1
Afmetingen: hoogte 150cm, breedte 41,3cm en diepte 32,3cm.*1
Franciscus (1181-1226) is 'en face' en staande ten voeten uit afgebeeld. Zozeer is Franciscus met Christus' lijden verbonden, dat zijn beide handen en met sandalen geschoeide voeten de stigmata vertonen en zijn borst de wond van diens met een lans doorstoken hart: een voorstelling die teruggaat op het middeleeuwse thema van Franciscus als de 'alter-Christus'. *1
Lindehout, deels gepolychromeerd
Niet gesigneerd, niet gedateerd [begin jaren 30] *1
Afmetingen: hoogte 153,7cm, breedte 56cm en diepte 30cm. *1
Van dit Mariabeeld bevindt zich het ontwerp in gips in de St. Antonius van Paduakerk te Maastricht-Nazareth. *1 (zie verder bij ontwerp)
Maria, gehuld in een sierlijk om haar heen gedrapeerde mantel is staande ten voeten uit afgebeeld. Onder haar voeten bevinden zich een maansikkel en een slang met een appel in de bek, die door Maria wordt vertrapt, als symbool van de overwinning van het kwaad door het goede. Maria houdt haar linkerhand, waarin zij een rand van haar mantel vasthoudt op haar borst, terwijl zij haar rechterarm met de opengehouden hand naar beneden uitstrekt.
Ontwerp Maria Onbevlekt Ontvangen
Van dit Mariabeeld bevond zich het ontwerp in gips in de St. Antonius van Paduakerk te Maastricht-Nazareth. Na de sluiting van de kerk is het beeld overgedragen aan het Van Horne museum te Weert.
Heilig Hart
Op 15 september 1938 viert de onderwijsinstelling St. Bernardinus te Heerlen het 25-jarig bestaan van de RK H.B.S. onder leiding van de paters Fraciscanen. Een commissie van oud-leerlingen (Tummers, voorzitter - v.d. Hoek, secretaris - Jacobs, penningmeester) is gevormd om de paters blijk te geven van de erkentelijkheid van alleen, die hun eerste vorming van hen hebben ontvangen. Het geschenk zal tweeledig zijn: een Heilig Hartbeeld te vervaardigen door Charles Vos en een gedenkraam door H. Schoonbrood. Het feestgeschenk zal worden aangeboden op een reünie van oud-leerlingen.[4]
Nadat op zaterdag 17 september een fakkeltocht was georganiseerd voor de leerlingen, vond op zondag een reünie voor oud-leerlingen plaats. Er waren 80 oud-leerlingen opgekomen. Nadat pater De Jong een plechtige hoogmis in de kapel had opgedragen, werden de oud-leerlingen verwelkomd door de directeur pater Rombouts, welke groet beantwoord werd door dr. Oscar Timmermans uit Heerlen.
Na een feestmaal werd op de speelplaats het H.hartbeeld van Charles Vos, die zelf aanwezig was, onthuld. Dr. Timmers heeft dit beeld aangeboden namens de katholieke oud-leerlingen en medegedeeld dat het gedenkraam van Henri Schoonbrood aangeboden is door de niet-katholieke oud-leeringen.
De directeur sprak zijn grote voldoening uit over het geschenk en bracht hulde aan Charles Vos voor zijn ontwerp. [5]
Het beeld staat in de tuin van het klooster in een perkje.
Op een marmeren plaat met de tekst
1913-1938
uit grote dankbaarheid
aan
directeur Rombouts
en zijn...
ter gelegenheid van het
25 jarig bestaan
van ....
15 september 1938
Op een console staat het H. Hartbeeld. Hij staat met zijn rechtervoet voor uit. Zijn rechterhand houdt hij in de nabijheid van zijn Heilig Hart. Zijn linkerarm houdt hij langs zijn lichaam; de hand is naar buiten gedraaid.
Het beeld is niet aangetroffen.
[1] Wikipedia, 2008
[2] Cauteren van J, Kruiswegen, de geschiedenis van de kruisweg, Weert 2009, blz 29. ; Mevrouw I. Paulussen deelt die mening (gesprek maart 2009)
[3] Brabant Renout van, In memoriam, in Katholiek Bouwblad 21 volume 12, blz. 185-188
[4] RKHBS het zilveren feest, Limburger Koerier 2 juli 1938
[5] Het zilveren jubileum van "St. Bernardinus" in De Nieuwe Koerier van 19 september 1938
*1 Paulussen Charles Vos 1888-1954, tentoonstelling 13-11-1994 tot en met 29-01-1995, Gemeentemuseum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, Weert 1994
Published in
DefaultCms2CmsCategory
Under Construction www.charlesvos.nl
Published in
DefaultCms2CmsCategory
U kunt in de linkerkolom kiezen uit de verschillende kerken
Theresia van het Kind Jezuskerk Sevenum
Published in
DefaultCms2CmsCategory
U kunt in de linkerkolom kiezen tussen:
1. Kruiswegstaties
2. Werken in kerken
3. Overig religieus werk
Kruiswegstatie Antonius van Padua Vrank
Published in
DefaultCms2CmsCategory